Po otwarciu Muzeum Żydów Mazowieckich w Płocku

Nowo otwarte Muzeum Żydów Mazowieckich w odremontowanej XIX-wiecznej bóżnicy w Płocku tłumnie odwiedza młodzież.

Publikacja: 22.03.2013 10:19

Wewnątrz Muzeum Żydów Mazowieckich w Płocku

Wewnątrz Muzeum Żydów Mazowieckich w Płocku

Foto: rp.pl, Monika Kuc mk Monika Kuc

Interaktywna ekspozycja w historycznym wnętrzu, opracowana przez Studio Projektowe MAKSA, pod nadzorem Krzysztofa Langa, opowiada barwnie o społeczności, która przez wieki współtworzyła kulturę regionu, a po Holocauście znikła niemal bez śladu.

Płock był jednym z najwcześniejszych miejsc osadnictwa żydowskiego. Na reprodukcji obrazu Jana Matejki „Przyjęcie Żydów" oglądamy scenę wizyty jej przedstawicieli u XI-wiecznego księcia Polski Władysława Hermana na tle płockiej katedry. Obecność Żydów w Płocku potwierdza dokument lokacyjny z 1237 roku. W XVI wieku dzielnica żydowska między ulicami Szeroką, Jerozolimską, Synagogalną, Tylną i Niecałą, jeszcze się rozrosła, bo w tym czasie Rzeczpospolita Obojga Narodów słynęła z tolerancji, przyjmując kolejne fale imigrantów z całej Europy.

W XIX wieku Żydzi stanowili 20-40 proc. mieszkańców miasta. Byli wśród nich przedstawiciele wszystkich zawodów - od krawców do lekarzy, adwokatów, bankierów.  Przed wojną jednym z najbogatszych był Józef Rogozik, zwany „płockim Rotszyldem" A przemysł trzymały w rękach rodziny Sarnów i Marguliesów, prowadzące fabryki maszyn i narzędzi rolniczych.

W czasie okupacji 1 września 1940 roku Niemcy utworzyli w Płocku getto, w którym skupiono około 10 000 tys. osób. W tym 7 tys. z Płocka, inni pochodzili z sąsiednich miejscowości. W lutym 1941 Niemcy otoczyli płockie getto i zaczęli akcję likwidacji i wysiedlania. Chorych zabijano na miejscu. Pozostałych wywieziono do obozu w Działdowie.

XIX-wieczna Wielka Synagoga, jak cała dzielnica żydowska, obróciła się wówczas w ruinę, ale ostatecznie została rozebrana dopiero w stalinowskich latach 50.

Ocalał natomiast budynek tzw. Małej Synagogi (kiedyś dom modlitwy i szkoła, po wojnie spółdzielnia dziewiarska), dwukondygnacyjny w stylu klasycystycznym. To w tej odrestaurowanej bóżnicy dzięki staraniom Stowarzyszenia Synagoga Płocka powstało Muzeum Żydów Mazowieckich. Remont i adaptacja obiektu kosztowały 9 mln zł, z czego 7,7 mln stanowi dofinansowanie z Unii Europejskiej

Budynek stojący na terenie dawnej średniowiecznej fosy wymagał m.in. wzmocnienia fundamentów oraz wymiany stropu i dachu. W odnowionym wnętrzu centralnym punktem jest wnęka na Aron ha-kodesz, szafę ołtarzową na zwoje Tory. Multimedialne projekcje na ścianach tworzą iluzję witraży. Eksponaty, jak tora nawinięta na drewniane drążki, zwane Drzewem Życia (Ec Chaim), czy menora - siedmioramienny świecznik symbolizujący siedmiodniowy akt stworzenia, jak i krzew gorejący, który ujrzał Mojżesz, nawiązują do religijnego charakteru miejsca.

Inne elementy ekspozycji opowiadają o historii i obyczajowości żydowskiej społeczności. Zwiedzających przyciągają szczególnie interaktywne stanowiska. Można przy nich posłuchać muzyki żydowskiej, poznać tradycyjne święta i obrzędy, dowiedzieć się, w jakim stylu budowano synagogi w Polsce (w XIX wieku dużą popularnością cieszył się mauretański o cechach orientalnych). Czy poznać tajemnice kuchni żydowskiej (kto pamięta, że np. trzy warkocze ciasta w popularnej chałce mają symboliczną wymowę – oznaczają prawdę, pokój i sprawiedliwość).

Pod dachem Muzeum kryją się sale konferencyjno-dydaktyczne z panoramicznym widokiem na wnętrze synagogi. Mariusz Wojtalewicz, kierujący nową instytucja, zapowiada, że stworzy tu Centrum Spotkań Kultur – żywe miejsce dyskusji, koncertów i wystaw.

Interaktywna ekspozycja w historycznym wnętrzu, opracowana przez Studio Projektowe MAKSA, pod nadzorem Krzysztofa Langa, opowiada barwnie o społeczności, która przez wieki współtworzyła kulturę regionu, a po Holocauście znikła niemal bez śladu.

Płock był jednym z najwcześniejszych miejsc osadnictwa żydowskiego. Na reprodukcji obrazu Jana Matejki „Przyjęcie Żydów" oglądamy scenę wizyty jej przedstawicieli u XI-wiecznego księcia Polski Władysława Hermana na tle płockiej katedry. Obecność Żydów w Płocku potwierdza dokument lokacyjny z 1237 roku. W XVI wieku dzielnica żydowska między ulicami Szeroką, Jerozolimską, Synagogalną, Tylną i Niecałą, jeszcze się rozrosła, bo w tym czasie Rzeczpospolita Obojga Narodów słynęła z tolerancji, przyjmując kolejne fale imigrantów z całej Europy.

Kultura
Wystawa finalistów Young Design 2025 już otwarta
Kultura
Krakowska wystawa daje niepowtarzalną szansę poznania sztuki rumuńskiej
Kultura
Nie żyje Ewa Dałkowska. Aktorka miała 78 lat
Kultura
„Rytuał”, czyli tajemnica Karkonoszy. Rozmowa z Wojciechem Chmielarzem