Rolą Jednostki Wspierającej jest sfinansowanie przedsięwzięć spełniających kryteria i przyczyniających się do realizacji celu wsparcia. W ramach oceny wniosków zastosowano punktację oraz określono minimum punktów, które należy uzyskać, aby zostać objętym wsparciem – 10 punktów dla stypendiów, 30 punktów dla grantów. Każde przedsięwzięcie poddawane było trzystopniowej ocenie, według kryteriów formalnych, horyzontalnych i szczegółowych.
Kryteria te zostały zatwierdzone 27 marca 2023 r. przez ówczesnego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Piotra Glińskiego. 30 marca 2023 r. kryteria zostały opublikowane na stronie internetowej ministerstwa. Punkty tzw. rankingujące, od których zależało miejsce na liście rankingującej, można było uzyskać w ocenie według kryteriów szczegółowych.
Restrykcyjne wymagania komisji KPO
Wymagania formalne są zerojedynkowe: wniosek albo je spełnia, albo nie. Wniosek, który nie spełnia jednego z wymagań formalnych, nie podlega dalszej ocenie i nie uzyskuje wsparcia. Dzieje się tak również w innych programach dotacyjnych, w tym we wszystkich Programach ministra. Podobnie rzecz się ma z kryteriami horyzontalnymi – projekt albo je spełnia, albo nie. Kryteria horyzontalne i zasady ich oceniania zostały określone w dokumencie „Horyzontalne zasady i kryteria wyboru przedsięwzięć dla Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności”, który obowiązuje wszystkie przedsięwzięcia wybierane do finansowania w ramach KPO. Kryteria zostały opracowane i przekazane przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej (IK KPO), są to m.in.: zgodność ram czasowych przedsięwzięcia, potwierdzenie braku podwójnego finansowania, spójność wniosku z załącznikami, kwalifikowalność planowanych wydatków. Ze względu na zero-jedynkowy charakter kryteriów formalnych i horyzontalnych uznanie, że przedsięwzięcie spełnia te kryteria wymaga jednomyślności członków składu oceniającego. Kolejnym etapem oceny była ocena pod względem kryteriów szczegółowych, która miała charakter rankingujący. Liczba punktów przyznana przedsięwzięciu w ocenie kryteriów szczegółowych zależała od liczby punktów przyznanych przez każdego z ekspertów.
Duża część przedsięwzięć nie spełniła kryteriów formalnych lub horyzontalnych, zaś w drugim naborze wielu grantobiorców, którzy mogli wnioskować nawet o 200 000 zł, wnioskowało o kwoty wielokrotnie niższe. Spowodowało to oszczędności w programie, co wymagało jego rewizji – obniżenia alokacji i wybranych wskaźników. Po rewizji poziom alokacji w dalszym ciągu gwarantować będzie objęcie wsparciem wszystkich przedsięwzięć, które to wsparcie otrzymały.
Chcę bardzo wyraźnie podkreślić, że Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego nigdy nie sugerowało, że „artyści nie potrafią pisać wniosków”. Ministerstwo nigdy nie wnioskowało o likwidację inwestycji A2.5.1 (KPO dla kultury), nigdy nie otrzymało od MFiPR informacji, jakoby inwestycja miała być zlikwidowana czy „wygaszona”. Nie jest też prawdą, że „konkurs ogłoszono bez realnego zabezpieczenia finansowego, przerzucając ryzyko na obywateli”. Zarówno w momencie ogłoszenia konkursów, jak i przez cały czas ich realizacji (trwającej do dziś) istniało i istnieje zabezpieczenie finansowe przedsięwzięć wybranych do objęcia wsparciem. Weksle podpisywane były jako forma zabezpieczenia prawidłowego wykorzystania i rozliczenia środków finansowych przez granto- i stypendiobiorców. Podkreślam przy tej okazji, że kwestię weksla reguluje ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (art. 14lzh ust. 2 pkt 6).
