Awaria w PKP. Rekompensata za opóźnienie pociągu nie wyklucza odszkodowania

O rekompensatę związaną z opóźnieniem pociągu można starać się na podstawie przepisów unijnych oraz polskich. Przy czym  uzyskanie zryczałtowanej rekompensaty za opóźnienie pociągu na podstawie rozporządzenia UE 2021/782 nie wyklucza możliwości ubiegania się o odszkodowanie z tytułu naprawy szkody na podstawie przytoczonych przepisów krajowych. Jak zapewnia Urząd Transportu Kolejowego, roszczenie o obie rekompensaty można zawrzeć w jednym wystąpieniu reklamacyjnym skierowanym do przewoźnika.

Kiedy przysługuje unijna rekompensata za opóźniony pociąg

Zgodnie z art. 19 unijnego rozporządzenia pasaż minimalna kwota rekompensaty wynosi:

Pasażer nie może zatem żądać rekompensaty, jeśli opóźnienie wyniosło mniej niż 60 minut. Ale to nie wszystko. Przepis ten obowiązuje w Polsce w odniesieniu do opóźnień krajowych pociągów dalekobieżnych tj. kategorii Express Intercity Premium (EIP), Express InterCity (EIC), InterCity (IC), Twoje Linie Kolejowe (TLK), interREGIO (IR), ŁKA Sprinter (ŁS) oraz połączeń międzynarodowych. Jak zaznacza UTK, Polska bezterminowo wyłączyła stosowanie unijnych rekompensat dla pociągów  przewoźników regionalnych (Koleje Mazowieckie, Koleje Dolnośląskie, Koleje Śląskie, Koleje Małopolskie, Koleje Wielkopolskie, Arriva RP, Łódzka Kolej Aglomeracyjna, Szybka Kolej Miejska w Warszawie, PKP SKM w Trójmieście, Warszawska Kolej Dojazdowa, POLREGIO),z wyjątkiem pociągów dalekobieżnych uruchamianych przez przewoźników regionalnych,  np. "Słoneczny" (Warszawa – Gdynia / Ustka) spółki Koleje Mazowieckie, interREGIO (IR) spółki POLREGIO (Łódź - Warszawa), ŁKA "Sprinter" (ŁS) Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej (Łódź – Warszawa).

I jeszcze jedna informacja: przy obliczaniu czasu opóźnienia pociągu nie uwzględnia się opóźnień, co do których przedsiębiorstwo kolejowe może udowodnić, że zdarzyły się poza terytorium Unii Europejskiej. Nawet jeśli pociąg był polskim składem.

Jak domagać się rekompensaty za opóźniony pociąg

Pasażer, którego pociąg  spóźnił się przynajmniej godzinę, musi wystąpić do przewoźnika z reklamacją, by otrzymać rekompensatę. Do wniosku  trzeba dołączyć bilet lub dane umożliwiające identyfikację umowy przewozu (np. numer biletu internetowego). Natomiast nie trzeba załączać poświadczenia o opóźnieniu pociągu, gdyż przewoźnik posiada w swoim systemie informatycznym dane na temat punktualności swoich pociągów i sprawdzi dokładny czas przyjazdu. Wniosek o przyznanie rekompensaty należy wysłać do przewoźnika przez internet (w sposób podany na jego stronie internetowej), pocztą tradycyjną bądź złożyć w kasie biletowej prowadzącej sprzedaż jego biletów. Zasadniczo rekompensata ma formę bonu uprawniającego do zniżkowego zakupu kolejnego biletu (odpowiednio 25 proc. lub 50 proc.), ale jeśli pasażer wyraźnie zaznaczy, że chce zwrotu pieniędzy, to przewoźnik ma obowiązek to żądanie spełnić przelewając pieniądze na konto lub wysyłając przekazem pocztowym.

Rekompensata za opóźnienie wypłacana jest w sytuacji, gdy wartość danego odszkodowania w przeliczeniu na każdą osobę przekracza minimalny próg ustanowiony przez przewoźnika. Wysokość tego progu nie może przekraczać 4 euro, czyli aktualnie ok. 17 zł.

Czytaj więcej

Konsumenci

Więcej praw dla pasażerów kolei

Rada uzgodniła stanowisko w sprawie proponowanej reformy praw pasażerów kolei. Zaktualizowane przepisy zwiększą prawa pasażerów, w szczególności osób niepełnosprawnych lub o ograniczonej możliwości poruszania się, zapewnią bardziej jednolite stosowanie przepisów i poprawią dostępność informacji.

Kiedy kolej może odmówić odszkodowania?

Przedsiębiorstwo kolejowe może odmówić wypłaty odszkodowania, jeżeli jest w stanie udowodnić, że opóźnienie, utrata połączenia lub odwołanie pociągu zostały spowodowane bezpośrednio następującymi przyczynami lub ich skutkami, jak:

a) nadzwyczajne okoliczności niezwiązane z ruchem kolei, takie jak ekstremalne warunki pogodowe, poważne katastrofy naturalne lub poważne kryzysy w dziedzinie zdrowia publicznego, których przedsiębiorstwo kolejowe, mimo zastosowania wymaganej w danych okolicznościach staranności, nie było w stanie uniknąć ani których skutkom nie mogło zapobiec;

b) wina podróżnego; lub

c) zachowanie się osoby trzeciej, którego przedsiębiorstwo kolejowe, mimo zastosowania niezbędnej w danych okolicznościach staranności, nie było w stanie uniknąć i którego skutkom nie mogło zapobiec, takie jak osoby na torach, kradzież elementów infrastruktury, sytuacja nadzwyczajna w pociągu, działania organów ścigania, sabotaż lub terroryzm.

Co robić, gdy przez opóźnienie pociągu uciekł nam samolot

Zryczałtowana rekompensata nie obejmuje wszystkich strat, jakie pasażerowie spóźnionych lub odwołanych pociągów mogą ponieść w związku z takimi zdarzeniami. Jeśli opóźnienie pociągu sprawiło, że pasażer spóźnił się na samolot czy statek, kolej powinna pokryć wartość szkody. Dochodzenie takich roszczeń może jednak być trudniejsze.  Podpowiadamy, kiedy można je wysuwać i jak się za to zabrać.  

Istotne będą tu przepisy kodeksu cywilnego (art. 363 § 1 i 471 k.c.) oraz ustawy – Prawo przewozowe (art. 62 ust. 2). Na ich podstawie pasażerowie mają prawo do wniesienia skargi z tytułu opóźnienia każdego pociągu i otrzymania od przewoźnika wyjaśnień dotyczących przyczyn takiego zdarzenia oraz dochodzenia roszczeń z tytułu naprawy szkody.

Jak czytamy w art. 62 ust. 2 ustawy – Prawo przewozowe (Dz. U. z 2020 r. poz. 8) przewoźnik odpowiada za szkodę, jaką poniósł podróżny wskutek opóźnionego przyjazdu lub odwołania regularnie kursującego środka transportowego, jeżeli szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika. Ale tu istotna uwaga: końcowa część przepisu, czyli fragment „jeżeli szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika”, utraciła moc z dniem 11 grudnia 2008 r. na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego (sygn. K 37/07). Kolej nie może zatem odmawiać odszkodowania powołując się na brak winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika.

Zgodnie z kodeksem cywilnym, dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Naprawienie szkody powinno zaś nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. W przypadku roszczeń pasażera przywrócenie stanu poprzedniego jest niemożliwe, więc roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.  Wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili.

Jak udowodnić poniesioną stratę? Przede wszystkim należy przedstawić rachunki lub bilety z takimi danymi, które pozwolą wykazać związek przyczynowo-skutkowy między faktem opóźnienia pociągu a powstałą szkodą.

Co robić, jeśli kolej nie uzna roszczenia o odszkodowanie

Niestety, sam przewoźnik może roszczenie odrzucić lub obniżyć lub uznać w całości. Wtedy pozostaje droga sądowa lub próba polubownego rozwiązania sporu. 

Kolej może jednak uwolnić się od odpowiedzialności, jeżeli opóźnienie pociągu i powiązana z nim szkoda wynikły z przyczyn całkowicie niezależnych, tj. ze zdarzeń nadzwyczajnych. Są to zdarzenia, na powstanie których przewoźnik nie miał wpływu i mimo zachowania należytej staranności, nie mógł przewidzieć lub nie mógł zapobiec ich skutkom. Chodzi np. o zerwanie sieci trakcyjnej w wyniku nawałnicy, wypadek na torach skutkujący zatrzymaniem składu.

WAŻNE: do zdarzeń nadzwyczajnych nie zaliczają się jednak przypadki samoczynnej awarii taboru, niewywołanej czynnikami zewnętrznymi.

W przypadku odmowy uznania roszczenia lub gdy zaproponowane rozwiązanie jest niesatysfakcjonujące, pasażer ma prawo wystąpić do sądu, przy czym najpierw powinien wyczerpać dochodzenie roszczenia w trybie reklamacji. Pasażer, który potrzebuje pomocy, może złożyć wniosek do Rzecznika Praw Pasażera Kolei przy Prezesie Urzędu Transportu Kolejowego.