Niezależnie od podjętej decyzji co do sposobu obniżenia kapitału zakładowego efekt ekonomiczny przeprowadzanych działań będzie praktycznie identyczny – kapitał zakładowy w spółce zostanie obniżony, a środki z tego tytułu zostaną przekazane wspólnikom (przy założeniu, że operacja ta jest przeprowadzana za wynagrodzeniem). Skoro ekonomiczne rezultaty takich działań będą praktycznie identyczne, ich skutki podatkowe również powinny być takie same. Niestety analiza przepisów podatkowych nasuwa w tym zakresie poważne wątpliwości.
Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się m.in. „dywidendy i inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, których podstawą uzyskania są udziały (akcje) w spółce mającej osobowość prawną”. Jednocześnie zgodnie z art. 24 ust. 5 „dochodem (przychodem) z udziału w zyskach osób prawnych jest dochód (przychód) faktycznie uzyskany z tego udziału”, w tym m.in. dochód z umorzenia udziałów lub dochód z odpłatnego zbycia udziałów na rzecz spółki w celu ich umorzenia.
Wyliczenie zawarte w powołanym przepisie nie stanowi katalogu zamkniętego, co oznacza, że brak wskazania w nim wynagrodzenia za obniżenie wartości nominalnej udziałów nie przesądza o braku opodatkowania takich środków. Środki takie w chwili ich faktycznego uzyskania przez wspólników podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym z tytułu udziału w zyskach osób prawnych. Wykładnia taka nie powinna budzić wątpliwości – skoro opodatkowaniu podlega dochód uzyskany w wyniku umorzenia udziałów, również środki otrzymane w związku z obniżeniem wartości nominalnej udziałów powinny być opodatkowane.
[srodtytul]Rozstrzyga sposób nabycia[/srodtytul]
W art. 24 ust. 5d ustawy o PIT ustawodawca uregulował kwestię ustalania dochodu z umorzenia udziałów – uzależnione jest to od sposobu nabycia/objęcia udziałów (np. nabycie udziałów czy objęcie ich w zamian za aport). Generalnie można przyjąć, że zgodnie z tym przepisem opodatkowaniu podlega nadwyżka środków otrzymanych w związku z umorzeniem udziałów nad wydatkami poniesionymi na ich nabycie.
Treść powołanego przepisu wskazuje, że znajduje on zastosowanie, wyłącznie gdy dochodzi do umorzenia udziałów. [b]W przypadku obniżenia kapitału zakładowego poprzez obniżenie wartości nominalnej udziałów nie dochodzi do ich umorzenia, więc przepis ten nie powinien znaleźć zastosowania.[/b] Ustawa o PIT nie zawiera również żadnego innego przepisu, który pozwalałby rozliczyć wydatki poniesione przez wspólników na objęcie/nabycie udziałów w takim przypadku. Z tego względu oraz mając na uwadze fakt, że zgodnie z przepisami ustawy o PIT opodatkowaniu podlegają zarówno przychody, jak i dochody z udziału w zyskach osób prawnych, można uznać, że w przypadku obniżenia kapitału zakładowego poprzez obniżenie wartości nominalnej udziałów nie ma możliwości podatkowego rozliczenia wydatków poniesionych na objęcie takich udziałów.
