W Domu Turka o Obławie Augustowskiej

W Augustowie powstał oddział Instytutu Pileckiego, który zajmie się badaniem Obławy Augustowskiej i upamiętnieniem sowieckich ofiar.

Aktualizacja: 12.10.2021 12:45 Publikacja: 12.10.2021 11:31

Budynek tzw. Domu Turka w Augustowie

Budynek tzw. Domu Turka w Augustowie

Foto: Instytut Pileckiego

Instytut zakupił w Augustowie od prywatnego właściciela tzw. Dom Turka, w którym zaraz po wojnie urzędowało NKWD i UB. Teraz oficjalnie inauguruje działalność nowej placówki, związanej z badaniami nad Obławą Augustowską i upamiętnieniem jej ofiar.

Wybudowana w 1900 r. kamienica położona jest w Augustowie przy ulicy 3 Maja 16

Po raz pierwszy od lat teren osławionego Domu Turka będzie otwarty dla zwiedzających – zostanie tu zaprezentowana wystawa zrekonstruowanych cyfrowo i pokolorowanych zdjęć twarzy ofiar obławy. Jacek Bończyk z zespołem wykona specjalnie przygotowany spektakl muzyczny, złożony z piosenek Jacka Kaczmarskiego. Eksperci dyskutować będą wokół filmu dokumentalnego „Nazajutrz". W szkołach odbędą się warsztaty dla młodzieży, poświęcone okresowi represji stalinowskich. Augustowskie biuro Instytutu Pileckiego organizuje też zbiórkę pamiątek i świadectw – z myślą o przygotowanej wystawie stałej, która w przyszłości otwarta zostanie w odrestaurowanym i zaadaptowanym na cele edukacyjno-ekspozycyjne Domu Turka.

Ze świadkami wydarzeń przeprowadzane będą rozmowy rejestrowane w formie wideo, które wzbogacą archiwum historii mówionej. Instytut przyjmie artefakty, pamiątki i fotografie. Dokumenty i zdjęcia, które właściciele chcieliby zatrzymać w archiwum prywatnym, zostaną zdigitalizowane a ich cyfrowe kopie będą dołączone do zbiorów cyfrowych Instytutu.

Wybudowana w 1900 r. kamienica położona jest w Augustowie przy ulicy 3 Maja 16. W latach 30. XX wieku mieściła się w niej cukiernia prowadzona przez bośniackiego imigranta Kamila Tiakosza, nazywanego „Turkiem". Po zajęciu tych terenów przez Sowietów w 1939 r. budynek zajęło NKWD. W podziemiach zorganizowano areszt (do dzisiaj zachowały się cele). Po agresji niemieckiej na ZSRR budynek zajęły władze niemieckie. Pozostawał on w ich rękach do zajęcia Augustowa przez Armię Czerwoną w 1944 r. Wtedy do budynku przy ul. 3 Maja na krótko powróciło NKWD, a od stycznia 1945 r. obiekt przejęli funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa. Augustowscy ubecy zamordowali co najmniej kilkadziesiąt osób.

W lipcu 1945 r. żołnierze Armii Czerwonej, funkcjonariusze sowieckiej bezpieki wspierani przez funkcjonariuszy UB rozpoczęli obławę w lasach w rejonie Augustowa, Suwałk i Sejn. Jednostki sowieckie przeczesały obszar Puszczy Augustowskiej i zatrzymały ponad 7 tysięcy osób. Część z nich przesłuchiwano właśnie w Domu Turka.

Czytaj więcej

Czy odnaleziono ciało bohatera z Podkarpacia

Po przejściu „weryfikacji" część zatrzymanych została wypuszczona do domu, około 500 przekazano do dyspozycji służb bezpieczeństwa Litewskiej SRS. Z rosyjskich dokumentów archiwalnych wynika, że 592 osoby uznano za członków „band Armii Krajowej" , Sowieci zamordowali ich w nieznanym miejscu. Los kolejnych 900 jest wciąż nieznany. Być może ich ciała zostały pochowane w pasie granicznym z Białorusią lub w okolicach wsi Kalety. Białorusini i Rosjanie odmawiają pomocy w ustaleniu ich losów.

Instytut zakupił w Augustowie od prywatnego właściciela tzw. Dom Turka, w którym zaraz po wojnie urzędowało NKWD i UB. Teraz oficjalnie inauguruje działalność nowej placówki, związanej z badaniami nad Obławą Augustowską i upamiętnieniem jej ofiar.

Po raz pierwszy od lat teren osławionego Domu Turka będzie otwarty dla zwiedzających – zostanie tu zaprezentowana wystawa zrekonstruowanych cyfrowo i pokolorowanych zdjęć twarzy ofiar obławy. Jacek Bończyk z zespołem wykona specjalnie przygotowany spektakl muzyczny, złożony z piosenek Jacka Kaczmarskiego. Eksperci dyskutować będą wokół filmu dokumentalnego „Nazajutrz". W szkołach odbędą się warsztaty dla młodzieży, poświęcone okresowi represji stalinowskich. Augustowskie biuro Instytutu Pileckiego organizuje też zbiórkę pamiątek i świadectw – z myślą o przygotowanej wystawie stałej, która w przyszłości otwarta zostanie w odrestaurowanym i zaadaptowanym na cele edukacyjno-ekspozycyjne Domu Turka.

2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Historia
Pomogliśmy im odejść z honorem. Powstanie w getcie warszawskim
Historia
Jan Karski: nietypowy polski bohater
Historia
Yasukuni: świątynia sprawców i ofiar
Historia
„Paszporty życia”. Dyplomatyczna szansa na przetrwanie Holokaustu
Historia
Przemyt i handel, czyli jak Polacy radzili sobie z niedoborami w PRL