Mniej biedy. Dzieci wciąż bardziej narażone na niedostatek niż seniorzy

W zeszłym roku zmniejszyła się liczba osób, które żyły na poziomie minimum egzystencji. Główny Urząd Statystyczny podał, że w takiej sytuacji była co dziewiętnasta osoba w Polsce.

Publikacja: 27.06.2025 12:59

W zeszłym roku zmniejszyła się liczba osób, które żyły na poziomie minimum egzystencji

Foto: Adobe Stock

Aleksandra Fandrejewska

972 zł dla osoby żyjącej samotnie to kwota, która była granicą ubóstwa skrajnego w zeszłym roku. Minimum egzystencji co roku oblicza Instytut Pracy i Polityki Socjalnej (IPiPS). GUS podał, że na takim poziomie żyła w zeszłym roku co dziewiętnasta osoba (5,2 proc.). To mniej niż dwa lata temu, kiedy tak biednych było 6,6 proc. osób.

Minimum egzystencji to dane uśrednione dla kraju, bo ze względu na koszty utrzymania istnieją regionalne różnice. Na przykład, aby żyć na poziomie minimum egzystencji zwanym także minimum biologicznym (wyznacza poziom zaspokojenia potrzeb konsumpcyjnych, poniżej którego występuje biologiczne zagrożenie życia i rozwoju psychofizycznego człowieka) w woj. lubelskim potrzebnych było dla jednej osoby 872 zł, a na Pomorzu – ponad 1000 zł.

Czytaj więcej

Handel

Kradzieży sklepowych znów więcej. Tylko część jest zgłaszana

W pierwszym kwartale policja zarejestrowała ponad 9,2 tys. przestępstw kradzieży, ale zanotowano...

Gdzie jest skrajna bieda

IPiPS podał, że wartość minimum egzystencji w zeszłym roku wyniosła dla osoby samotnie gospodarującej w wieku produkcyjnym 949,89 zł (wobec 901,04 zł w 2023 r.), a w wieku emerytalnym 902,39 zł (wobec 854,08 zł w 2023 r.). W gospodarstwie z trójką dzieci minimum egzystencji oszacowano na 4 244,04 zł (848,81 zł na osobę). Dla gospodarstwa rodziców z dzieckiem młodszym (wiek 4-6 lat) wartość tę oszacowano na 2 355,13 zł (785,04 zł na osobę), a dla rodziny z dzieckiem starszym (wiek 13-15 lat) na 2 567,68 zł (855,89 zł na osobę).

Z danych GUS wynika, że w zeszłym roku najbardziej zagrożone ubóstwem skrajnym były osoby w gospodarstwach domowych, w których legitymowano się co najwyżej wykształceniem gimnazjalnym. Do najbardziej zagrożonych należały osoby z gospodarstw domowych rolników (11,4 proc.) oraz korzystających z rożnych świadczeń z pomocy socjalnej (10,8 proc).

Czytaj więcej

Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz, minister funduszy i polityki regionalnej

Gospodarka

Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz: Kapitalizm z ludzką twarzą? Wolę solidarność społeczną

Czy będzie kredyt 0 proc. i dlaczego musi powstać rejestr mieszkań na wynajem. Dlaczego Polska po...

Do grup najmniej zagrożonych ubóstwem skrajnym należały osoby z gospodarstw domowych, których główne źródło dochodu stanowiła praca na własny rachunek (4,5 proc.) oraz pracowników (4,7 proc.). Niższe od przeciętnej w kraju stopy zagrożenia ubóstwem skrajnym zaobserwowano także wśród gospodarstw emerytów (4,9 proc.). Ta ostatnia grupa, od lat notuje niższe odsetki zagrożonych ubóstwem skrajnym od gospodarstw domowych rencistów, dla których w 2024 roku wartość odsetka osób zagrożonych ubóstwem skrajnym wyniosła 6 proc. Niepełnosprawność, podobnie jak w latach poprzednich, zwiększała ryzyko ubóstwa skrajnego. W 2024 r. stopa zagrożenia ubóstwem skrajnym w rodzinach z co najmniej jedną osobą posiadającą orzeczenie o niepełnosprawności wyniosła 7 proc., podczas gdy w gospodarstwach domowych bez takich osób było to 4,8 proc. Nie zmieniła się również tendencja, że im więcej jest dzieci w rodzinie tym bardziej są one narażone na ubóstwo.

Różne granice biedy

GUS podaje także inne granice biedy. Pierwsza to ubóstwo relatywne. Określa się je na poziomie połowy kwoty, którą średnio w miesiącu wydają rodziny w Polsce. W 2024 r. zasięg zagrożenia ubóstwem relatywnym wyniósł 13,3 proc. więcej o ok. 1 pkt proc. w porównaniu z 2023 r.

By być na granicy pomiędzy biedą a niedostatkiem potrzebnych było 1,26 tys. zł dla jednej osoby i nieco ponad 3,4 tys. zł w rodzinie składającej się z dwojga rodziców i dzieci.

Czytaj więcej

Wartość minimum egzystencji, czyli skrajnego ubóstwa w zeszłym roku oszacowano na 913 zł dla samotne

Gospodarka

Jaka jest granica biedy w Polsce? Przejmujący raport GUS

829 zł na Lubelszczyźnie i 965 zł na Dolnym Śląsku. To granica, która oddziela życie samotnej oso...

Istnieje także trzecia definicja ubóstwa – ustawowe. Odpowiada wartościom kwot, które upoważniają do ubiegania się o świadczenie pieniężne z pomocy społecznej. W 2024 r. zasięg ubóstwa ustawowego wyniósł 2,6 proc., czyli o 1,5 pkt proc. mniej niż rok wcześniej. Ta granica to 776 zł na utrzymanie jednej osoby i 2,4 zł na utrzymanie rodziny z dwójką dzieci. GUS przypomina, że granice zagrożenia tą kategorią ubóstwa nie były podnoszone od 2022 roku. A to oznacza, że mamy coraz mniej osób, które mogą skorzystać z pomocy socjalnej. Dwa lata temu było to 4,1 proc., a trzy – 4,6 proc.

„Do końca 2024 r. wartości kryteriów dochodowych uprawniających do świadczeń z pomocy społecznej wynosiły 776 zł dla osoby samotnie gospodarującej oraz 600 zł dla osoby w rodzinie. Rok wcześniej wskazywano, że kryteria te były niższe od szacunków minimum egzystencji w 2023 r. we wszystkich z badanych typów gospodarstw domowych. Dla 2024 r. ów niekorzystny rozziew między kryteriami dochodowymi a wysokością minimum egzystencji pogłębił się” - napisał Piotr Kurowski z IPiPS w analizie dotyczącej minimum egzystencji.

Jaka jest granica między biedą a niedostatkiem

Granicą pomiędzy biedą a niedostatkiem jest minimum socjalne. Je także oblicza IPiPS. Jak tłumaczy Instytut: „minimum socjalne oznacza zaspokajanie potrzeb konsumpcyjnych na relatywnie niskim poziomie, ale uwzględniającym zalecenia nauki (np. w zakresie wyżywienia), odpowiadającym powszechnie przyjmowanym normom obyczajowym i kulturowym (rekreacja, uczestnictwo w kulturze) oraz obowiązującym normom prawnym (m.in. w zakresie oświaty, ochrony zdrowia).”

Minimum socjalne obliczane jest co kwartał. Pod koniec 2024 r. wynosiło 1,86 tys. zł dla jednej osoby, 3,17 tys. dla rodziny dwuosobowej i prawie 6 tys. zł w rodzinie, w której jest dwoje pracujących rodziców i dwoje dzieci. Nieco inne wartości dotyczą gospodarstw emeryckich. Dla jednej osoby potrzebnych było 1, 85 tys. zł.

Czytaj więcej

Robotnicy na terenie budowy tunelu średnicowego w Łodzi

Rynek pracy

Ukraińcy mają łatwiej niż inni imigranci na polskim rynku pracy

Migranci z innych państw nie mogą liczyć na tak dobre warunki pobytu w Polsce jak przybysze z Ukr...

GUS podał, że w zeszłym roku zasięg zagrożenia niedostatkiem wyniósł 41,3 proc. i był mniejszy niż dwa lata temu o 4,7 pkt proc. Do najbardziej zagrożonych należały te same grupy ludności, jak w przypadku ubóstwa skrajnego. Najczęściej niedostatek dokuczał rodzinom rolników – niespełna 65 proc., utrzymujących się z niezarobkowych źródeł innych niż emerytury i renty (63,5 proc.), w gospodarstwach domowych, w których osoba odniesienia miała wykształcenie co najwyżej gimnazjalne (ok. 62,9 proc.) oraz w gospodarstwach z co najmniej 3 osobami w wieku 0-17 lat (52,8 proc.).

Dzieci są częściej narażone na niedostatek (46 proc.) niż osoby po 65 roku życia (40,3 proc.). Podobnie, jak w przypadku ubóstwa skrajnego, tak przy niedostatku, zagrożeni nim byli częściej mężczyźni niż kobiety. W grupie w wieku 18-64 lata wśród mężczyzn w gospodarstwach domowych odnotowano 41,3 proc. zagrożonych niedostatkiem, a wśród kobiet 39,2 proc. W najstarszej grupie wiekowej (65 lat lub więcej), wśród mężczyzn odnotowany odsetek zagrożonych niedostatkiem wyniósł 41,4 proc., a wśród kobiet 39,5 proc.