Ministerstwo Klimatu przedstawiło projekt ustawy o ROP. W grze 14 mld zł

Od września trwały konsultacje z biznesem, zwłaszcza producentami żywności i wszystkich innych producentów towarów wykorzystujących opakowania, w pracach nad nową ustawą o Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta. Wreszcie w środę, 13 sierpnia, Ministerstwo Klimatu i Środowiska zamieściło projekt na stronie Rządowego Centrum Legislacji. Uwagi do projektu można zgłaszać przez najbliższe trzy tygodnie.

To ważna ustawa, bo zdecyduje o przyszłości opakowań i odpadów opakowaniowych, które krążą w polskiej gospodarce, trafiają na wysypiska, do spalania lub przetwarzania i recyklingu. Zarysy projektu, które opisywaliśmy w styczniu, delikatnie mówiąc nie budziły entuzjazmu producentów. O oczekiwaniach biznesu rozmawiali także przedsiębiorcy podczas licznych debat w redakcji "Rzeczpospolitej". Ustawa znalazła się na liście prac rządu już w czerwcu, ale na RCL trafiła dopiero w połowie września.

Jak czytamy w projekcie, celem ustawy jest dostosowanie polskich przepisów do europejskich, zwłaszcza rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2025/40 z 19 grudnia 2024 r. i dostosowanie systemu rozszerzonej odpowiedzialności producenta, zwanego dalej „ROP”, określonego obecnie w przepisach ustawy z 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi do wymagań art. 8 i 8a dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z 2008 r. w sprawie odpadów. Projekt ustawy nadzoruje wiceminister klimatu Anita Sowińska, odpowiedzialna również za system kaucyjny. 

Czytaj więcej:

Raporty ekonomiczne

Wiceminister klimatu: Myślimy, co powinno być następnym krokiem po systemie kaucyjnym

Przede wszystkim ROP to nie jest poda...

Pro

Zanieczyszczający (wreszcie) zapłaci

Wspomniane rozporządzenie nr 2025/40 ustanawia wymogi dotyczące całego cyklu życia opakowań, wprowadza wymogi dotyczące rozszerzonej odpowiedzialności producenta, w uproszczeniu – wprowadza regulacje, które mają zapobiegać powstawaniu odpadów opakowaniowych, przez to, że opakowania będą mniejsze, że nie będą powstawały zbędne opakowania, jak np. pasty do zębów zapakowane w woreczek foliowy, potem karton, a na koniec folia, że opakowania trafiające na rynek będą się nadawały do ponownego użycia, wyznacza także wymogi zbierania i przetwarzania odpadów opakowaniowych, chodzi tu m.in. o coraz ważniejszy – recykling.

Czytaj więcej

Biznes

Ustawa o Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta wreszcie na liście prac rządu

W wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów ukazał się wyczekiwany projekt ustawy o opakowaniach...

To ta ustawa będzie regulowała także losy plastikowych toreb na zakupy, opakowań na żywność w restauracjach, a producentom wprowadzi dużo wyższą niż dziś opłatę opakowaniową, której wysokość ma pokrywać koszty przetwarzania odpadów z opakowań, które wprowadzili na rynek. Zwolnieni z wnoszenia opłaty opakowaniowej będą tylko ci producenci, których kwartalna wysokość opłaty nie przekracza 150 zł.

Chodzi oczywiście o pieniądze, ustawa ma zapewnić systemowe finansowanie gospodarki odpadami w gminach oraz sprawiedliwy podział kosztów systemu ROP. Tutaj kluczowa jest zasada „zanieczyszczający płaci”, do tej pory w Polsce nie w pełni realizowana. Producenci, którzy wprowadzali towary w opakowaniach, nie ponosili do tej pory pełnych kosztów „uprzątnięcia” tych odpadów z opakowań, od etapu ich odbioru i zbiórki po przetwarzanie bądź recykling. Co więcej, nic ich nie motywuje do tego, by wypuszczać na rynek jak najbardziej przyjazne dla środowiska opakowania, bo obecny system prawny nie motywuje ich finansowo do ekoprojektowania. Gminy mają przez to poważne trudności z realizacją celów recyklingu, a podwyższone koszty ponoszą mieszkańcy, którzy ponoszą koszty opakowań przy zakupie produktów, potem płacą za gospodarowanie odpadami komunalnymi do gmin, a czasem także ponoszą dodatkowe koszty związane z karami nakładanymi na gminy za niezrealizowane cele recyklingu.

Gminy oszczędzą 14 mld zł rocznie?

Ustawa może więc być zbawienna dla samorządów, które – według OSR projektu ustawy – w 2024 r. na gospodarkę odpadami komunalnymi wydały 14,262 mld zł. Opłaty opakowaniowe pokrywały ułamek tej kwoty. Dlatego resort pisze – „oczekuje się, że nowy model ROP powinien zapewnić finansowanie gospodarowania odpadami opakowaniowymi wytworzonymi w systemie gminnym (finansowanie gmin i podmiotów przetwarzających odpady opakowaniowe), co będzie stanowiło blisko 24 proc. wydatków gmin. W konsekwencji, wydatki gmin i związków międzygminnych na gospodarkę odpadami komunalnymi powinny ulec pomniejszeniu o te wartości”. To oznacza szansę na mniejsze opłaty od mieszkańców za odpady.

Ta ustawa daje ważne zadanie Narodowemu Funduszowi Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej – NFOŚiGW Organizacja ROP Opakowań, którego zadaniem jest zbieranie pieniędzy z opłat opakowaniowych od producentów i przekazywanie tych środków dalej. Rozmówcy „Rzeczspospolitej” zapytani o komentarz, nieoficjalnie doceniają rozszerzenie roli NFOŚiGW w kierunku roli operatora ROP, nie tylko „roli instytucji księgowej”, na wzór modelu czeskiego, ale i tak podkreślają, że zdaniem biznesu lepiej w tej roli odnalazłaby się prywatna, nie publiczna, organizacja.

Ustawa zezwala też na ustanowienie osobnego systemu dla odpadów opakowaniowych po środkach ochrony roślin, ponieważ są to odpady niebezpieczne, regulacje będą bazować na dotychczas funkcjonującym systemie ROP dla tych opakowań.