Trzęsienie ziemi na rynku audytu. Zakaz dla Deloitte

Mija pięć lat od czasu wybuchu afery GetBacku. Audytorem firmy był Deloitte Audyt. Nasze źródła donoszą, że Polska Agencja Nadzoru Audytowego (PANA) podjęła decyzję w tej sprawie. Twierdzą, że Deloitte Audyt dostał trzyletni zakaz badania sprawozdań finansowych.

Związane ręce

Poprosiliśmy o komentarz PANA, ale w tej kwestii nadzorca ma związane ręce. Powód? Decyzja nie jest prawomocna.

– Do czasu uprawomocnienia decyzji z mocy prawa nie są one jawne. Zdaniem PANA zasadny jest postulat zmian w zakresie upubliczniania informacji o karach nakładanych na firmy audytorskie oraz niespełniania przez nie wymagań stawianych przepisami prawa – mówi Mateusz Dziób, rzecznik PANA. Wskazuje, że podobne rozwiązanie funkcjonuje m.in. w USA, gdzie organ nadzoru nad firmami audytorskimi, wychodząc z założenia o nadrzędności interesu publicznego, na bieżąco informuje o nakładanych karach.

O komentarz poprosiliśmy też firmę Deloitte.

– Deloitte Audyt sp. z o.o. sp.k. otrzymał decyzję drugiej instancji PANA i równocześnie podjął kroki zmierzające do odwołania się od jej zasadności na drodze sądowo-administracyjnej – odpowiada Katarzyna Nowak z biura prasowego Deloitte. Dodaje, że postępowania prowadzone przez PANA w sprawie nadzoru nad firmami audytorskimi są objęte wymogiem poufności i dlatego Deloitte nie może udzielić dalszych komentarzy do czasu zakończenia procesu odwoławczego.

– Deloitte Audyt sp. z o.o. sp.k. pozostaje podmiotem zarejestrowanym przez PANA na liście firm świadczących usługi audytorskie w Polsce – podkreśla Nowak.

Czytaj więcej

Opinie Prawne

Tomasz Pietryga: Kłopoty Deloitte Audyt to problem dla całego rynku

Problemy firmy Deloitte Audyt są złą wiadomością dla całego rynku audytorskiego w Polsce. Trudno zastąpić wielkie podmioty małymi biurami audytorskimi, gdyż one nie są w stanie sprostać obsłudze skomplikowanych podmiotów kapitałowych.

Walka o klientów

Z naszych informacji wynika, że Deloitte informuje swoich klientów (w szczególności jednostki zainteresowania publicznego, czyli m.in. spółki giełdowe) o zaistniałej sytuacji. Podobno rozważane są różne opcje, w tym świadczenie usług audytorskich przez inną spółkę z grupy Deloitte. Budzi to duże emocje i kontrowersje wśród konkurentów. Określają tę opcję jako próbę obejścia decyzji PANA.

Część klientów Deloitte już od pewnego czasu szuka nowego audytora. W tej grupie podobno jest m.in. Orlen, ale koncern na ten temat wypowiadać się nie chce.

„Orlen nie komentuje nieoficjalnych informacji, dotyczących innych podmiotów. O wszystkich istotnych kwestiach dotyczących audytora koncern zobowiązany jest informować uczestników rynku, wykorzystując komunikaty bieżące. Wywiązujemy się z tego obowiązku” – brzmi odpowiedź, jaką otrzymaliśmy z biura prasowego. Deloitte jest też audytorem firm z sektora finansowego, m.in. Banku Millennium. Zapytaliśmy go, czy szuka nowego audytora, ale do czasu zamknięcia tego wydania gazety nie odpowiedział.

Decyzja PANA może mieć znaczący wpływ na polski rynek audytu. Deloitte należy do tzw. wielkiej czwórki razem z EY, KPMG i PwC. Łączne przychody firm audytorskich w 2022 r. urosły o ponad jedną piątą, do 5,9 mld zł. Na wielką czwórkę przypada ponad 81 proc. całego rynku oraz 71 proc. w segmencie stricte audytowym – wynika z szacunków „Rzeczpospolitej”. Liderem jest EY z przychodami sięgającymi 1,5 mld zł. Mimo wysokiej bazy w 2022 r. udało mu się zanotować aż 23-proc. dynamikę. Powody do zadowolenia miał też Deloitte, który w 2022 r. zwiększył przychody aż o 31 proc., do ponad 1,3 mld zł. Kolejne miejsca przypadły firmom PwC (1,2 mld zł przychodów, wzrost o 9 proc.) oraz KPMG (870 mln zł, 16-proc. dynamika).

Gdybyśmy mierzyli rynek przychodami audytowanych firm, to na Deloitte przypada najwięcej: niemal 37 proc. Drugi jest EY, ale od Deloitte dzieli go aż 18 pkt proc. Deloitte jest też liderem zestawienia pod względem wartości księgowej badanych firm. Przypada na niego prawie 29 proc. rynku. Natomiast pod względem wartości aktywów audytowanych klientów jest trzeci – za KPMG i PwC, a biorąc pod uwagę liczbę badanych firm, zajmuje miejsce poza pierwszą dziesiątką. Tutaj liderem jest UHY ECA, a za nią plasują się Grant Thornton, PwC, BDO, EY Polska, KPMG oraz 4Audyt.

Szansa nie tylko dla największych

Polski rynek audytu jest jednym z najbardziej restrykcyjnych w UE. Obowiązuje u nas m.in. zakaz świadczenia usług doradczych i audytorskich w badanych podmiotach. W efekcie największe przedsiębiorstwa mają problem ze znalezieniem audytorów, którzy będą spełniali wszystkie wymagane prawem warunki. Dotyczy to przede wszystkim dużych spółek giełdowych.

Czas pokaże, jak decyzja PANA wpłynie na strukturę rynku i kto będzie jej beneficjentem: pozostałe firmy z wielkiej czwórki czy może audytorzy średniej wielkości, jak BDO czy Grant Thornton, którzy w ostatnich latach rosną w siłę.

Przedstawiciele branży audytorskiej w nieoficjalnych rozmowach zwracają uwagę, że decyzja PANA jest sroga i że jest wręcz ewenementem w Unii Europejskiej. Jako przykład wskazują m.in. głośną aferę dotyczącą niemieckiej firmy Wirecard, której audytor – EY – został ukarany przez tamtejszy organ grzywną i zakazem zawierania nowych umów audytorskich w segmencie spółek zainteresowana publicznego przez okres dwóch lat.

Informacje o nieprawidłowościach związanych z działalnością GetBacku pojawiły się w 2018 r. Sprawa cały czas jest w sądzie. Akt oskarżenia liczy ponad 0,5 tys. stron. W całej aferze 9 tys. obligatariuszy straciło około 3 mld zł.