Polacy wciąż zbyt dużo wydają na żywność

Aż o 4,4 proc. wzrosły w lutym, licząc rok do roku, ceny konsumpcyjne w Polsce wedle unijnej metodologii – podał wczoraj Eurostat. To drugi największy wynik w całej Unii. Z wyższą inflacją muszą borykać się tylko Węgrzy – 5,8 proc., a średnia dla całej UE to 3 proc.

Dlaczego polskie ceny galopują szybciej niż gdzie indziej? Głównym winowajcą okazuje się być osłabienie naszej waluty w drugiej połowie ubiegłego roku. – Cały świat odczuwa efekty drogiej ropy czy żywności. Ale u nas dodatkowo silnie na ich ceny wpływa kurs walutowy. Co prawda od początku tego roku złoty się nam umacnia, ale efekty, w postaci ewentualnie niższego wzrostu cen, będą widoczne dopiero za jakiś czas. Na razie przeważają skutki ubiegłorocznej deprecjacji – mówi Piotr Bielski, ekonomista BZ WBK.

– Poza tym wciąż w Polsce mamy całkiem silny popyt konsumpcyjny na tle innych krajów UE, co powoduje, że producenci nie są zmuszani do obniżek – dodaje Wojciech Matysiak, ekonomista Pekao.

Polska z drożejącą żywnością zmaga się już drugi rok. W zeszłym roku jej ceny wzrosły aż o 5,2 proc., co spowodowało, że w nowym polskim tzw. koszyku inflacyjnym zwiększył się udział wydatków na tego typu produkty. – Zmiana nie była wielka, z 24 proc. w 2011 do 24,2 proc. w 2012, ale symptomatyczna – komentuje Dariusz Winek, główny ekonomista BGŻ.  – W ciągu 20 lat badania tego wskaźnika, taka korekta w górę nastąpiła tylko dwa razy, teraz trzeci raz – dodaje.

To nie najlepsza wiadomość dla polskich konsumentów. Im większą część naszych dochodów wydajemy na jedzenie, tym gorzej dla naszych budżetów domowych. Mniej możemy przeznaczyć na inne wydatki, w tym na przyjemności – podróże, książki, wizyty w teatrze, kinie, obiady w restauracji itp.

Jednocześnie zwiększa to nasz dystans do krajów zachodnich, tak jakbyśmy cofnęli się na ścieżce rozwoju. Przykładowo mieszkańcy Wielkiej Brytanii na żywność wydają tylko 11,2 proc., a Niemcy – tylko 10,2 proc. Średnia w strefie euro wynosi 15,2 proc.

Zupełnie inaczej wygląda to w krajach postkomunistycznych. Przeciętny mieszkaniec Rumunii przeznacza na jedzenie aż 31 proc. swojego domowego budżetu, a Litwy – 25,8 proc.

Zdaniem ekonomistów, w kolejnych latach Polska wróci do trendu nadganiania krajów zachodnich. – Jeszcze na początku lat 90. na żywność przeznaczaliśmy 48 proc. dochodów, na początku XXI w. – 30,4 proc., obecnie 24,2 proc. Trend spadkowy jest więc bardzo wyraźny i nie sądzę, by w dłuższej perspektywie to się zmieniło – uważa Bielski.

Problematyczny może okazać się jednak ten i przyszły rok. – To wciąż będzie trudny okres także dla Polski. Trudno spodziewać się w kraju gwałtownego wzrostu wynagrodzeń  – mówi Winek.

Utrzymująca się niepewność gospodarcza raczej nie zachęca przedsiębiorców, by płacili więcej swoim pracownikom. Wedle założeń Ministerstwa Finansów, średnie wynagrodzenie w gospodarce zwiększy się w tym roku tylko o 3,9 proc., z czego sporą część „pożre" inflacja.

Z drugiej zaś strony nie ma pewności, że ceny żywności przestaną tak szybko rosnąć. – Pozytywny dla nas scenariusz to spadek cen paliw, co zawsze przekłada się na ceny artykułów spożywczych i umacniający się złoty – analizuje Winek. – Ale może się on nie sprawdzić. Jednocześnie sporym ryzykiem obarczona jest tegoroczna podaż żywności – dodaje ekonomista. Już wiadomo, że ostre mrozy spowodowały spore ubytki w uprawach zbóż. Na Ukrainie i w Rosji szacuje się je na 30 proc. Plantatorzy z różnych części kraju już dziś alarmują, że zima „wybiła" morele czy czereśnie. – Może się więc okazać, że po 2012 r. udział wydatków na żywność w koszyku inflacyjnym nie spadanie lub może nawet znowu lekko wzrośnie – dodaje.