Wenecja 2015: Mali, źli żołnierze

Korespondencja z Wenecji

Jeden z dyrektorów Netfliksu Ted Sarandos przyjechał na Lido nie bez powodu. Do konkursu głównego trafił film wyprodukowany przez jego firmę – „Beasts of No Nation".

W czasach, gdy szefowie wielkich hollywoodzkich studiów minimalizują ryzyko, inwestując głównie w obrazy o potencjale komercyjnym lub wypuszczając co roku w miarę bezpieczne sequele lub remaki hitów, sztuka przeniosła się do stacji telewizyjnych.

Dla HBO, Netfliksu i kilku innych ambitnych nadawców zaczęli kręcić seriale artyści tej miary co Steven Soderbergh, Jane Campion, David Fincher czy Agnieszka Holland. Ale też rodzi się zjawisko nowe. Ambitne stacje wchodzą dziś w produkcję filmów fabularnych. I to jakich! –

Robimy filmy, których nie zrobią inni – powiedział w Wenecji Sarandos. Dwa lata temu do konkursu canneńskiego trafił zrobiony przez HBO „Wielki Liberace" Soderbergha, teraz o Złotego Lwa walczą zrealizowane przez Cary'ego Fukunagę, Netfliksowe „Beasts of No Nation".

Szacuje się, że na świecie jest od 250 do 500 tysięcy dzieci zamienionych w żołnierzy. Średnia ich wieku wynosi 14 lat, ale często w zbrojnych oddziałach bywają „przystosowywane" do walki nawet sześciolatki.

Akcja filmu nakręconego na podstawie powieści Uzodinmy Iweali nie rozgrywa się w żadnym konkretnym miejscu, lecz gdzieś w zachodniej Afryce.

– Nie interesuje mnie polityka – podkreśla Fukunaga. – Chciałem opowiedzieć o zwyrodnieniu świata, o tragedii dzieci.

Agu, mały bohater filmu, w czasie wojny domowej został rozdzielony z matką, a potem osierocony, gdy na jego oczach zginęli ojciec i starszy brat. Uciekając do lasu, trafił do oddziału rebeliantów. Tam dostał się pod skrzydła Komendanta i razem z innymi dziećmi przeszedł kurs strzelania, ale też nienawiści.

Takie szkolenie zaczyna się często od rozkazu zabicia własnych rodziców. Agu tego potwornego doświadczenia los oszczędził, ale dziesięciolatek musiał pierwszy raz nacisnąć spust, patrząc w oczy żebrzącego o życie przypadkowego mężczyzny, studenta inżynierii. Potem już poszło.

Film „Beasts of No Nation" jest opowieścią o inicjacji dziecka, o gwałtownym dojrzewaniu, ale też o konflikcie sumienia. „Nie jestem zły. Jestem żołnierzem, a żołnierz musi zabijać" – mówi chłopiec, choć sam w to nie wierzy. Tęskni za matką i myśl o niej trzyma go przy życiu. Nosi karabin, przechodzi pranie mózgu, a jednak tlą się w nim dawne wartości, które wpajał mu ojciec. Ciągle jest w nim dziecko.

Może zresztą dlatego, mimo traumatycznego tematu, ten film nie poraża aż tak mocno. Bo prawda często wygląda jeszcze gorzej. Z wielu świadectw można się dowiedzieć, że mali żołnierze po szkoleniach w specjalnych oddziałach bywają wyprani z uczuć i bezgranicznie lojalni wobec dowódców.

Fukunaga napisał scenariusz po przeczytaniu książki Iweali w 2006 roku. Sięgnął po niego dopiero teraz, gdy odniósł sukces jako reżyser m.in. „Jane Eyre" i serialu „Detektyw". „Beasts of No Nation" nie był zresztą tematem, na który rzuciliby się producenci. Niekomercyjny film bez gwiazd i ogromne ryzyko. Szefowie internetowej telewizji po doświadczeniach z serialami „House of Cards", „Daredevil" czy „Orange is the New Black" zdecydowali się wyłożyć na „Beasts of No Nation" 12 mln dolarów. Niedużo, ale wystarczyło.

Problemem telewizyjnych produkcji jest dystrybucja kinowa. Mimo pomocy w postaci pokaźnej kampanii i spotów na małym ekranie duże sieci kinowe wciąż odmawiają rozpowszechniania tytułów nieprzeznaczonych wyłącznie do multipleksów. Żądają co najmniej trzymiesięcznej przerwy między premierą kinową a telewizyjną, na co stacje nie chcą się zgodzić.