Fundusze inwestycyjne zamknięte. Przegląd rynku

Na naszym rynku działa ponad 70 funduszy zamkniętych dostępnych dla drobnych inwestorów. Mają one większe możliwości inwestowania niż standardowe fundusze otwarte. Zarządzający mogą z większą swobodą korzystać z różnych instrumentów finansowych, np. z kontraktów terminowych na akcje, surowce czy waluty, pozwalających zarabiać zarówno na zwyżkach, jak i spadkach cen.

W funduszach zamkniętych obowiązują również mniej restrykcyjne limity inwestycyjne. W jedną spółkę mogą one ulokować do 20 proc. środków, czyli czterokrotnie więcej niż fundusze otwarte.

Są one również bardziej stabilne, ponieważ inwestorzy nie mają możliwości szybkiego wycofania pieniędzy. Dzięki temu zarządzający nie muszą w pośpiechu wyprzedawać aktywów, by zdobyć gotówkę na wypłaty dla klientów. Fundusze takie szczególnie dobrze sprawdzają się więc w mało płynnych inwestycjach: w nieruchomości, towary czy obligacje korporacyjne.

Na dobre i złe czasy

Formę funduszu zamkniętego z uwagi na liberalną politykę inwestycyjną często mają fundusze absolutnej stopy zwrotu, które teoretycznie powinny zarabiać w każdych warunkach rynkowych. W ubiegłym roku powstało kilka takich funduszy: Quercus Absolutnego Zwrotu FIZ, BPH FIZ Multi Inwestycja, Allianz Absolute Return FIZ, Noble Fund Opportunity FIZ.

Od kilku lat funkcjonują już podobne fundusze: Investors FIZ oraz Opera FIZ, którego odpowiednikiem dla drobnych inwestorów jest Opera Za 3 Grosze.

Okazuje się, że podczas poprzedniej hossy (2003 – 2007) fundusze te notowały bardzo dobre wyniki, zostawiając daleko w tyle konkurencję. Jednak podczas dużych spadków na giełdach (2008 – 2009) wykazały one straty. Opera FIZ straciła w ciągu pięciu lat 67 proc. i do dzisiaj ma duże straty. Investor FIZ poradził sobie podczas bessy lepiej. Jego strata z pięciu ostatnich lat to 7 proc., ale z trzech lat – 28 proc.

Rezultaty te świadczą o wysokim ryzyku związanym z inwestowaniem w fundusze o bardzo złożonej strategii, operujące na globalnych rynkach i lokujące środki zarówno w akcje, jak i waluty, towary czy spółki niepubliczne.

Dlatego nie należy inwestować wszystkich pieniędzy w jeden fundusz, wierząc, że będzie zarabiał w każdych warunkach. Trzeba pamiętać, że rynki finansowe są nieprzewidywalne, a im większy potencjalny zysk, tym wyższe ryzyko. Jednocześnie w długim terminie tego typu ryzykowne inwestycje mogą się okazać opłacalne.

Przykładem funduszy absolutnej stopy zwrotu, które dotychczas osiągały bardzo dobre wyniki, są: Total FIZ oraz fundusze zarządzane przez Altus TFI. Pierwszy z nich w ubiegłym roku zarobił 38 proc., a w ciągu dwóch lat 42 proc. Altus Rynków Zagranicznych zyskał po roku 16 proc., a po dwóch latach 45 proc., a Altus Rynku Polskiego: odpowiednio14 proc. i 39 proc.

Ścisła specjalizacja

Fundusz zamknięty dobrze sprawdza się w inwestycjach w nieruchomości. Budynki mieszkalne czy galerie handlowe trudno kupić, a później sprzedać w krótkim czasie. Proces inwestycyjny jest obliczony na kilka lat i na taki okres tworzone są fundusze nieruchomości. Zainwestowane środki wraz z wypracowanym zyskiem są zwracane inwestorom dopiero po likwidacji funduszu. Wcześniej jego certyfikaty można sprzedać innej osobie lub na giełdzie.

Na naszym rynku istnieje kilka funduszy nieruchomości przeznaczonych dla szerszego grona odbiorców. Oferują je: BPH TFI, BZ WBK TFI, Investors TFI, Ipopema TFI, Skarbiec TFI oraz Opera TFI.

Najlepszy wynik za poprzedni rok, według wyceny księgowej, miał BPH Sektora Nieruchomości 2 FIZ (26 proc.). W tym roku planowana jest nowa emisja jego certyfikatów. Stworzenie funduszu nieruchomości rozważa również Aviva Investors Poland TFI.

W Polsce dostępne są również certyfikaty funduszy zamkniętych koncentrujących się na określonych rynkach, np. metali szlachetnych (Investor Gold FIZ), spółek niepublicznych (Investor PE FIZ) czy na inwestycjach w wybranym regionie (Investor CEE FIZ, Arka Akcji Środkowej i Wschodniej Europy FIZ).

Są też fundusze zamknięte o ściśle określonej strategii. Na przykład Legg Mason Akcji Skoncentrowany FIZ inwestuje w niewielką ilość (10 – 20) spó-

łek z warszawskiej giełdy o najlepszych fundamentach. Z kolei Skarbiec Obligacyjny FIZ koncentruje się na papierach dłużnych. Pioneer Pekao TFI jeszcze w tym roku zamierza utworzyć fundusz zamknięty obligacji korporacyjnych.

Ochrona kapitału

Formę funduszu zamkniętego mają produkty strukturyzowane z pełną lub częściową ochroną kapitału. Oferuje je na przykład KBC TFI. Są one tworzone na określony czas, zwykle od dwóch do pięciu lat. Potem są likwidowane i pieniądze wracają do inwestorów.

Obecnie do 10 lutego trwają zapisy na roczne certyfikaty funduszu KBC Point Capped 1 z pełną gwarancją kapitału. Będzie on inwestował w defensywne (mało zależne od koniunktury) spółki spoza strefy euro.

BPH TFI w latach 2004 – 2006 wprowadził na rynek sześć edycji funduszu Bezpieczna Inwestycja. Lokuje on środki w akcje (od zera do 40 proc.) oraz obligacje. Jest zarządzany w taki sposób, aby w okresie trzyletnim nie było strat. Certyfikaty można kupić na giełdzie. W tym roku planowana jest nowa emisja funduszu Bezpieczna Inwestycja 4 FIZ.

Gwarancję zachowania kapitału oferują też trzyletnie fundusze: BPH FIZ Dochodowych Surowców oraz BPH FIZ Korzystnego Kursu (inwestuje w waluty). BPH TFI planuje uruchomienie nowego funduszu zamkniętego żywności i surowców, ale szczegóły na razie nie są znane.

Jak i gdzie kupić certyfikaty

Co warto wiedzieć

Marcin Bednarek, wiceprezes zarządu BPH TFI

W odróżnieniu od zwykłych otwartych funduszy inwestycyjnych fundusze zamknięte mogą stosować bardziej liberalne zasady inwestowania, co pozwala na osiąganie zysków tam, gdzie funduszom otwartym się nie udaje. Zarządzający funduszem zamkniętym ma większe możliwości też dzięki temu, że między okresami wykupu certyfikatów aktywa są stabilne. Może zatem inwestować w mniej płynne instrumenty i ma pewność, że nie będzie musiał się ich pozbywać na niekorzystnych warunkach. Fundusze zamknięte pozwalają więc na realizację takiej polityki inwestycyjnej, która wymaga dłuższego horyzontu czasowego. Dobrym przykładem są tu fundusze nieruchomości. Trudno wyobrazić sobie inwestycję, w której zarządzający byłby z dnia na dzień zmuszony do sprzedaży nieruchomości i wypłacenia gotówki klientom. Fundusze zamknięte umożliwiają również tworzenie specyficznych strategii inwestycyjnych, np. polegających na inwestowaniu w towary, czy strategii z mechanizmem ochrony kapitału.

Agnieszka Jachowicz, zarządzająca funduszami nieruchomości Arka w BZ WBK TFI

Obecnie przygotowujemy się do likwidacji Arka BZ WBK Fundusz Rynku Nieruchomości FIZ i sprzedaży jego aktywów w końcu tego roku. Fundusz ten ruszył w 2004 r. i zgodnie z założeniami miał działać osiem i pół roku. To czas potrzebny na polskim rynku na przeprowadzenie pełnego cyklu inwestycyjnego, od zakupu nieruchomości do jej sprzedaży. Natomiast nasz drugi fundusz, Arka BZ WBK Fundusz Rynku Nieruchomości 2 FIZ, zostanie zlikwidowany dopiero w 2015 r. Jeśli chodzi o ryzyko inwestowania w nieruchomości poprzez fundusze zamknięte, to myślę, że jest ono mniejsze w porównaniu z inwestowaniem w akcje, a większe w porównaniu z inwestycjami w obligacje. W razie realizacji najczarniejszego scenariusza, jeśli zainwestuje się w nieruchomości, zawsze pozostaną budynki i grunty, a w przypadku akcji po bankructwie spółki jej papiery mogą stać się zupełnie bezwartościowe. Inwestowanie w nieruchomości poprzez fundusz jest również mniej ryzykowne niż samodzielne kupowanie nieruchomości. Fundusz jest zarządzany przez fachowców i dysponuje dużym kapitałem, który pozwala dobrać do portfela nieruchomości o największym potencjale wzrostu cen. Mimo załamania na rynku nieruchomości w 2009 i 2010 r. wartość certyfikatów Arka BZ WBK Fundusz Rynku Nieruchomości FIZ wzrosła od września 2004 r. prawie o 60 proc., natomiast certyfikatów Arka BZ WBK Fundusz Rynku Nieruchomości 2 FIZ od lipca 2008 r. o ponad 20 proc.

Ubezpieczenia

Pozostało 93% artykułu