Reklama

Dane osobowe: kradzież tożsamości w internecie

Wraz z rozwojem nowoczesnych technologii zjawisko kradzieży tożsamości narasta. Trzeba więc podejmować wszelkie możliwe działania, w tym edukacyjne, by mu przeciwdziałać.

Publikacja: 23.11.2016 10:24

Dane osobowe: kradzież tożsamości w internecie

Foto: 123RF

Dane osobowe są obecnie cennym towarem rynkowym, poszukiwanym m.in. przez ludzi, którzy chcą je wykorzystać w przestępczych celach. Co więcej, bywają pozyskiwane wieloma różnymi metodami – od bardzo prostych, jak np. wyłudzenie ich od osób, których one dotyczą, po wyszukane, wykorzystujące skomplikowane techniki informatyczne czy środki socjotechniczne. Przepisy karne w tym zakresie nie są natomiast doskonałe i w zbyt małym stopniu chronią osobę, której dane osobowe wykorzystano bez jej wiedzy i zgody, wyrządzając jej szkodę. Takie podstawowe wnioski płyną z konferencji naukowej „Kradzież tożsamości w Internecie", zorganizowanej22 listopada 2016 r. w Warszawie przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych oraz Wydział Administracji i Nauk Społecznych Politechniki Warszawskiej.

– Kradzież tożsamości to przestępstwo coraz bardziej powszechne, będące często pierwszym krokiem do popełnienia szeregu kolejnych czynów zabronionych - powiedział Tomasz Zdzikot, podsekretarz stanu w MSWiA podczas otwarcia konferencji. – Tak liczna obecność gości i prelegentów jest dowodem na to, jak ważne kwestie będziemy omawiać – zauważył. Wskazywał, że zagadnienie to można by omawiać z uwzględnieniem różnych jego aspektów. Podkreślił jednak, że z punktu widzenia resortu spraw wewnętrznych szczególnie istotne jest bezpieczeństwo dokumentów, zwłaszcza tych, służących do potwierdzania tożsamości. – Prowadzimy prace nad projektem ustawy o dokumentach publicznych, która znacząco poprawić ma ich bezpieczeństwo – poinformował minister. Zapowiedział również otwarcie Biura do Walki z Cyberprzestępczością w Komendzie Głównej Policji.

Dr Edyta Bielak-Jomaa, Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych (GIODO), zaznaczała z kolei, że nowoczesne technologie przetwarzania informacji oraz usługi dostępne w społeczeństwie informacyjnym opierają się na nowych sposobach identyfikacji, w których często nie ma bezpośredniego kontaktu pomiędzy osobą podającą dane osobowe a osobą je weryfikującą. Dodatkowo zagrożenie to może dotyczyć niemal wszystkich aspektów życia zarówno prywatnego, jak i zawodowego.

– Co prawda dzisiaj będziemy głównie koncentrować się na kradzieży tożsamości w Internecie, lecz musimy pamiętać, że obecnie świat wirtualny przenika się ze światem realnym tak dalece, iż często te światy nie sposób jest od siebie rozdzielić – mówiła. – Warto podkreślić, że w większości przypadków do kradzieży tożsamości dochodzi z powodu zastosowania niewłaściwych zabezpieczeń danych osobowych lub z powodu braku świadomości osób, które dobrowolnie udostępniają swoje dane np. w Internecie. W związku z powyższym tak ważna jest współpraca policji, innych instytucji i organizacji z GIODO, który szczególny nacisk kładzie na edukację społeczną, tak aby obywatele dbali o swoją prywatność i nie udostępniali nierozważnie swoich danych osobowych, w tym kopii dowodów osobistych, osobom nieuprawnionym – dodała.

Istota, skutki, przeciwdziałanie

Konferencję podzielono na 3 sesje tematyczne. Podczas pierwszej z nich omówiono definicję, istotę oraz skutki zjawiska kradzieży tożsamości.

Reklama
Reklama

Kwestie związane z tym, jakie dane i jakimi sposobami bywają pozyskiwane poruszane były w wielu wystąpieniach. Podinsp. Adam Macoch z Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie wskazał np. na następujące metody zdobywania danych:

automatyczną, wykorzystującą techniki komputerowe, wyłudzenia, podglądu polegającą na poszukiwaniu danych wszędzie tam, gdzie są one dostępne, jak np. w Internecie zakupu, analogowo-cyfrową.

Reprezentująca Biuro Kryminalne Komendy Głównej Policji kom. Aneta Trojanowska mówiła natomiast o środkach zaradczych mających przeciwdziałać kradzieży tożsamości. Wśród nich wymieniła: korzystanie z programów antywirusowych, przechowywanie poufnych informacji w plikach i katalogach chronionych hasłem, roztropne korzystanie z dokumentów tożsamości i kart płatniczych, rozważne udostępnianie swoich danych osobowych w sieci, niezwłoczne zgłaszanie utarty dokumentów potwierdzających tożsamość i kart płatniczych.

Przepisy do poprawy

Druga z sesji tematycznych poświęcona była karnoprawnym aspektom kradzieży tożsamości.

Wprawdzie kradzież tożsamości to działanie bezprawne, za które grozi odpowiedzialność karna, lecz żeby można było ukarać osobę, która korzystając z cudzych danych, kradnie jej tożsamość, musi dojść do wyrządzenia szkody osobistej lub majątkowej. Polskie prawo karne stanowi bowiem (art. 190a § 2), iż karalne jest podszywanie się pod inną osobę poprzez wykorzystywanie jej wizerunku lub innych jej danych osobowych w celu wyrządzenia jej szkody materialnej lub osobistej.

Wiele wątpliwości w doktrynie wzbudzają różnice między kradzieżą tożsamości a oszustwem tożsamościowym. Wśród wielu definicji najbardziej właściwa wydaje się ta, mówiąca, iż przez kradzież tożsamości należy rozumieć sytuacje, gdy osoba trzecia nabywa, przekazuje, a nawet posiada informację osobową osoby fizycznej lub prawnej lub używa jej bez upoważnienia z zamiarem popełnienia oszustwa lub w związku z nim albo innym przestępstwem. Takie rozumienie kradzieży tożsamości jest bliskie organowi ds. ochrony danych osobowych, w opinii którego, wykorzystywanie cudzych danych bez wiedzy i zgody osoby, której one dotyczą, to działanie nielegalne, bo odbywające się bez podstawy prawnej, za co – zgodnie z ustawą o ochronie danych osobowych – grozi odpowiedzialność karna.

Reklama
Reklama

Uczestnicy konferencji wskazywali jednak, że sformułowania zawarte w art. 190a § 2 nie są doskonałe i warto byłoby podjąć dyskusję w celu ich doprecyzowania. Mówili o tym zarówno prof. nzw. dr hab. Anna Gołębiowska reprezentująca Wydział Administracji i Nauk Społecznych Politechniki Warszawskiej, jak i prof. nzw. dr hab. Arkadiusz Lach z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz adw. Roland Szymczykiewicz z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. – Należałoby poszerzyć zakres ochrony prawno-karnej, by w większym niż obecnie stopniu chroniona była osoba, której dane osobowe wykorzystano bez jej wiedzy i zgody, wyrządzając jej szkodę – powiedział.

Edukacja sposobem na zwiększenie świadomości społecznej

Zapobieganie kradzieży tożsamości to temat kolejnej z sesji. W czasie jej trwania wskazywano na różne kwestie, m.in. wprowadzenie przepisami ogólnego rozporządzenia o ochronie danych osobowych, które zacznie być bezpośrednio stosowane od 25 maja 2018 r., powszechnego obowiązku zgłaszania naruszeń ochrony danych osobowych. W opinii prezentującego to rozwiązanie Mirosława Maja z Fundacji „Bezpieczna Cyberprzestrzeń", przyczyni się ono do zmniejszenia zjawiska kradzieży tożsamości, zwłaszcza zaś do ograniczenia cyberprzestępczości.

Z kolei o tym, jak ważne jest zapewnienie zgodności danych umiejscowionych w rejestrze stanu cywilnego ze stanem faktycznym, mówił reprezentujący Ministerstwo Cyfryzacji Piotr Gajewski.

Przedstawiciel GIODO – Paweł Makowski, zastępca dyrektora Departamentu Edukacji Społecznej i Współpracy Międzynarodowej przedstawił zaś kampanie informacyjne i programy edukacyjne GIODO mające na celu przeciwdziałanie kradzieży tożsamości. Wśród nich wymienił realizację ogólnopolskiego programu edukacyjnego dla szkół „Twoje dane – Twoja sprawa", a także projektu ARCADES, którego celem jest wprowadzenie w szkołach całej Unii Europejskiej treści związanych z ochroną danych osobowych i prawem do prywatności. Jako kolejny przykład podał realizowaną we współpracy z partnerami z sektora prywatnego kampanię „Nie daj się okraść, chroń swoją tożsamość", która ma na celu edukację społeczeństwa w zakresie ochrony danych osobowych i zwrócenie uwagi na zjawisko tzw. kradzieży tożsamości.

Deklaracja współpracy

Tomasz Zdzikot oraz dr Edyta Bielak-Jomaa zadeklarowali, że zorganizowana 22 listopada 2016 r. konferencja „Kradzież tożsamości w Internecie", w której uczestniczyło ponad 200 osób, nie kończy wspólnych działań obu instytucji w tym zakresie. Zapewniali, że wspólnie będą realizować kolejne działania mające na celu przeciwdziałanie kradzieży tożsamości.

Prawo karne
Prokurator krajowy o śledztwach ws. Ziobry, Romanowskiego i dywersji
Konsumenci
Nowy wyrok TSUE ws. frankowiczów. „Powinien mieć znaczenie dla tysięcy spraw”
Nieruchomości
To już pewne: dziedziczenia nieruchomości z prostszymi formalnościami
Praca, Emerytury i renty
O tym zasiłku mało kto wie. Wypłaca go MOPS niezależnie od dochodu
Nieruchomości
Co ze słupami na prywatnych działkach po wyroku TK? Prawnik wyjaśnia
Materiał Promocyjny
Lojalność, która naprawdę się opłaca. Skorzystaj z Circle K extra
Reklama
Reklama
REKLAMA: automatycznie wyświetlimy artykuł za 15 sekund.
Reklama
Reklama