Różna skuteczność banków w walce z frankowiczami

– Pomimo tożsamości problemu mechanizmu przeliczeniowego umowy poszczególnych banków różnią się treścią i konstrukcją, co może wpłynąć na szybkość procedowania w sądach oraz zakres zapadających rozstrzygnięć. Dodatkową okolicznością, wpływającą na zwiększoną liczbę rozstrzygnięć, może być fakt posiadania przez bank postanowienia umownego umieszczonego w rejestrze klauzul niedozwolonych, jak to jest teraz w przypadku mBanku czy Banku Millennium – mówi Wojciech Bochenek, radca prawny z Kancelarii Bochenek i Wspólnicy.

Spore znaczenie może mieć także struktura frankowego portfela. Istnieją trzy główne typy takich hipotek: czysto walutowe oraz denominowane i indeksowane do obcej waluty. Te pierwsze są „najbezpieczniejsze" dla banku i klientom trudno je kwestionować. Denominowane uważane były – choć prawnicy mają co do tego różne zdanie – za bezpieczniejsze dla banków niż indeksowane, które są najbardziej podatne na unieważnienie lub odfrankowienie – ale i klienci mający kredyty denominowane czasami wygrywają z bankami. Sytuacja banków różni się pod tym względem. Millennium i mBank mają wyłącznie indeksowane umowy, ich zdecydowaną przewagę ma też Getin Noble Bank. W Santanderze około 80 proc. to kredyty indeksowane. Odwrotnie jest w PKO BP, którego 90 proc. portfela to umowy denominowane. BNP Paribas ma najbezpieczniejszy portfel – denominowane kredyty stanowią 43 proc., a walutowe 57 proc. całości jego frankowego portfela hipotecznego (bank nie ma umów indeksowanych).

– Umowy kredytów denominowanych przez swoją konstrukcję oraz treść mogą być trudniejsze w opracowaniu niż kredyty indeksowane. Dlatego tak istotny jest właściwy dobór strategii procesowej i argumentacji prawnej, która finalnie ma przekonać sąd do zasadności roszczeń zgłaszanych przez kredytobiorców. Z uwagi właśnie na konstrukcję umowy denominowanej jedyną możliwą opcją wydaje się roszczenie dotyczące stwierdzenia nieważności umowy kredytowej i takich też rozstrzygnięć zaobserwowałem najwięcej. Liczba zapadających wyroków, w tym wyroków korzystnych, pokazuje, że również ci kredytobiorcy mają szansę na podjęcie skutecznej walki z bankiem – dodaje Bochenek. Wskazuje, że jego zdaniem kredyty denominowane, podobnie jak indeksowane, nie mają nic wspólnego z kredytami walutowymi. – W ich przypadku konsumenci również otrzymali od banków złote, a całe ryzyko kursowe zostało przerzucone na nich. Inna jest natomiast forma wyrażenia kwoty kredytu, co może sugerować, że mamy do czynienia z kredytem walutowym. Niemniej jednak taką praktykę celnie określił już Sąd Najwyższy w jednym z wyroków, wskazując, że jest to „kamuflaż rzeczywistych intencji niezasługujący na ochronę" – mówi przedstawiciel kancelarii.

Koszty będą rosły

Choć banki w swoich raportach wciąż przekonują, że wygrywają większość spraw, to jednocześnie przyznają, że od wyroku TSUE linia orzecznicza bardziej sprzyja klientom, a w dodatku szybko rośnie liczba nowych spraw. Taka kombinacja powoduje, że muszą istotnie zwiększyć poziom rezerw na ryzyko prawne. Robią to od IV kwartału 2019 r. i mają rezerwy rzędu 300–600 mln zł, ale wciąż wskaźnik rezerw do wartości portfela jest niewielki. Na przykład w mBanku wskaźnik ten wynosi tylko około 5 proc., w Santanderze około 3,3 proc., w Millennium tylko 2,6 proc.