Jedną z cech każdej umowy w sprawie zamówienia publicznego jest jej odpłatność. Umowy zawierane przez zamawiających publicznych, które tej cechy nie posiadają (np. umowa darowizny, umowa użyczenia etc.), nie są zamówieniami publicznymi w rozumieniu ustawy – Prawo zamówień publicznych („p.z.p.”) i w konsekwencji przepisy tej ustawy nie znajdą do takich umów zastosowania.
Zamawiający mogą więc zawierać umowy nieodpłatne dość swobodnie, w szczególności bez konieczności publikacji stosownych ogłoszeń czy przeprowadzania sformalizowanych postępowań przetargowych. Trzeba jednak pamiętać, że zarówno na gruncie unijnych dyrektyw zamówieniowych, jak i krajowej ustawy p.z.p. pojęcie odpłatności posiada swoją autonomiczną definicję, która w wielu przypadkach rozmija się z jego potocznym rozumieniem.