Zamawiający przygotowując się do udzielenia zamówienia musi wskazać w protokole postępowania powody, dla których nie dokonał podziału zamówienia na części (art. 96 ust. 1 pkt 11 ustawy Prawo zamówień publicznych; dalej Pzp). To sugeruje, że zamawiający w każdej sytuacji, gdy jest to możliwe, powinien podzielić przedmiot zamówienia na części, a jeśli tego nie zrobi, musi uzasadnić swoją decyzję. Brak podziału należy więc postrzegać jako coś bardziej wyjątkowego i wymagającego powołania się na konkretną przyczynę.
Obowiązek zamawiającego
Urząd Zamówień Publicznych (UZP) wprost wskazywał, że zamawiający, uzasadniając przyczyny braku podziału zamówienia na części, nie może powoływać się wyłącznie na korzyści organizacyjne, wynikające z prowadzenia jednego, a nie większej liczby postępowań o udzielenie zamówienia publicznego. Wystarczającym uzasadnieniem nie będą również niewielkie trudności czy koszty, bądź nieznaczne problemy z koordynowaniem działań wykonawców. W żadnym wypadku nie może nią być wygoda zamawiającego, która w ocenie UZP nie powinna stanowić dostatecznej podstawy do zaniechania podziału zamówienia na części (źródło: Urząd Zamówień Publicznych, Pytania i odpowiedzi dotyczące przepisów nowelizacji ustawy Pzp „Podział zamówienia na części").
Także Krajowa Izba Odwoławcza (KIO) wielokrotnie wypowiadała się o ograniczającym charakterze postępowań, których nie podzielono na pakiety oraz o obowiązku takiego podziału, który wynika z art. 96 ust. 1 pkt 11 Pzp.
Z orzecznictwa
„Odnośnie wykładni przepisu krajowego Izba uznała, iż nie nakłada on bezwzględnego obowiązku podziału zamówienia na części, stanowi natomiast o uprawnieniu zamawiającego do podziału zamówienia i nie zawiera wprost obowiązku wyjaśniania przez Zamawiającego przyczyn, dla których nie zastosował podziału zamówienia na części. Taki obowiązek wynika natomiast z normy ujętej w art. 96 ust. 1 pkt 11 ustawy, dotyczącej prowadzenia protokołu postępowania."
Wyrok KIO 2346/16 z 2 stycznia 2017 r.
Skoro więc zamawiający ma obowiązek podziału zamówienia na części wszędzie tam, gdzie da się to zrobić, automatycznie wzrasta ilość problemów, które mogą się pojawić przy udzieleniu zamówienia. To z kolei oznacza, że zamawiający może stanąć przed koniecznością unieważnienia jednej lub kilku części postępowania. I tu pojawia się pytanie – jaki rygor zastosować o udzielenia zamówienia dla unieważnionej części postępowania? Taki sam jak dla pierwszego postępowania, czy może właściwy dla samej części?
Szacowanie wartości zamówienia w częściach
Jak wskazywał UZP w opinii prawnej „Szacowanie wartości i udzielanie zamówień, w tym zamówień objętych projektem współfinansowanym ze środków Unii Europejskiej", „podjęcie decyzji o udzielaniu zamówienia w częściach jest zawsze wynikiem wcześniejszego planu zamawiającego. Jeżeli zatem określone zamówienia mają charakter nieprzewidywalny, każde następne zamówienie o tym samym przedmiocie, należy potraktować jako zamówienie odrębne, a nie część zamówienia udzielonego wcześniej. Zamówienie udzielane w częściach przypomina świadczenia jednorazowe realizowane w ratach. Każda z tych części, składa się bowiem na pewną, z góry określoną całość. Każdorazowy, pojedynczy zakup jest częścią całego zamówienia, dlatego ustalenie jego wartości powinno być dokonane z zastosowaniem art. 32 ust. 4 ustawy Pzp. W tym przypadku wartością zamówienia udzielanego w ramach odrębnego postępowania jest łączna wartość poszczególnych części zamówienia. Jeżeli więc zamawiający decyduje się udzielać zamówienia w częściach i organizuje odrębne postępowania, wówczas dla każdego odrębnego postępowania przyjmuje się wartość całego zamówienia".
Jako kierunek działania wskazano więc art. 32 ust. 4 Pzp Zgodnie z nim, jeżeli zamawiający dopuszcza możliwość składania ofert częściowych albo udziela zamówienia w częściach, z których każda stanowi przedmiot odrębnego postępowania, wartością zamówienia jest łączna wartość poszczególnych części zamówienia.
Wyjątkowe narzędzie
Analizując temat szacowania wartości zamówienia udzielanego w częściach i procedur właściwych do takiego postępowania nie sposób przejść obojętnie obok art. 6a Pzp. Zgodnie z nim, w przypadku zamówień udzielanych w częściach, do udzielenia zamówienia na daną część zamawiający może stosować przepisy właściwe dla wartości tej części zamówienia, jeżeli jej wartość jest mniejsza niż wyrażona w złotych równowartość kwoty 80 000 euro dla dostaw lub usług oraz 1 000 000 euro dla robót budowlanych, pod warunkiem że łączna wartość tych części wynosi nie więcej niż 20 proc. wartości zamówienia.Przepis art. 6a Pzp to lex specialis do art. 32 ust. 4 Pzp i jednocześnie przeniesienie na grunt krajowy rozwiązania przewidzianego dyrektywami Unii Europejskiej. Pozwala zamawiającym na wyjątkowo korzystne działanie w sytuacji, w której wartość udzielanej części zamówienia jest stosunkowo nieduża. To furtka pozwalająca na działanie z pominięciem przepisów właściwych dla wartości całego postępowania.
W praktyce, dzięki art. 6a Pzp, zamawiający, który udziela zamówienia w podziale na części, może wobec danej części zamówienia zastosować przepisy właściwe dla jej wartości, a nie dla całego postępowania. Jest to więc sposób na uelastycznienie krajowych w sytuacji, gdy wartość danej części zamówienia nie przekracza kwot określonych w art. 6a Pzp, pod warunkiem, że łączna wartość tych części wynosi nie więcej niż 20 proc. wartości zamówienia. Oczywiście, należy pamiętać, że zastosowanie tej regulacji w praktyce jest uprawnieniem, a nie obowiązkiem zamawiającego.
Szacowanie wartości powtarzanej części zamówienia
Powyższe nie ulega wątpliwości, jednak w dalszym ciągu nie daje odpowiedzi na pytanie, czy dla unieważnionej i powtarzanej części postępowania nadal należy stosować zasady opisane w art. 32 ust. 4 Pzp? Również przepisy ustawy Pzp nie dają jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie.
Z pomocą zamawiającym przyszedł Urząd Zamówień Publicznych, który w informatorze UZP nr 4/2011, w części poświęconej kontroli udzielania zamówień publicznych zamieścił publikację pt. „Szacowanie wartości zamówienia – przykłady nieprawidłowości wykrywanych w toku kontroli przeprowadzanej przez Prezesa UZP". Zawarte w jej treści, jednoznaczne wytyczne powinny rozwiać wszelkie wątpliwości. Zgodnie bowiem ze stanowiskiem UZP, ustalając z należytą starannością, na nowo wartość szacunkową unieważnionej części zamówienia, zamawiający nie ma obowiązku sumowania jej z wartością udzielonych w danym roku zamówień. >patrz ramka.
Co to oznacza w praktyce? Wyjaśnienie poniżej.
Przykład:
Zamawiający sektorowy udziela zamówienia na usługę, z podziałem na cztery części, których łączna wartość przekracza wyrażoną w złotych równowartość 443.000 euro (część 1: 120.000 euro, część 2: 200.000 euro, część 3: 23.000 euro i część 4: 110.000 euro). W toku procedury okazuje się, że w części drugiej postępowania wpłynęły dwie oferty, jednak cena najtańszej z nich znacznie przewyższa kwotę, jaką zamawiający zamierzał przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia. Zamawiający unieważnia część drugą postępowania na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 4 Pzp, ponieważ nie ma możliwości zwiększenia środków na realizację zadania. Następnie staje przed koniecznością ponownego wszczęcia i przeprowadzenia postępowania, wyłącznie w zakresie unieważnionej części nr 2. Powinien dokonać ponownego oszacowania wartości zamówienia. Jako wartość powtórzonego postępowania zamawiający przyjmuje wartość poszczególnej części, a nie ponownie, całego zamówienia.
Z uwagi na wartość postępowania (200.000 euro), zamawiający sektorowy nie ma obowiązku stosowania do udzielenia zamówienia rygoru Pzp. Może przeprowadzić postępowanie według procedur wewnętrznych.
Dla zamawiających klasycznych, taka możliwość (działania z wyłączeniem Pzp) powstanie, gdy wartość unieważnionej części będzie niższa niż wyrażona w złotych równowartość kwoty 30.000 euro.
Zamawiający unieważniając jedną z części postępowania nie musi się więc obawiać wydłużonego przez procedury postępowania. Jeżeli wartość udzielanej na nowo części zamówienia nie będzie się kwalifikowała do „obostrzonej" procedury, może działać według przepisów właściwych dla wartości tej części.
Z opinii Urzędu Zamówień Publicznych
„Szacowanie wartości zamówienia – przykłady nieprawidłowości wykrywanych w toku kontroli przeprowadzanej przez Prezesa UZP"
Zgodnie z dyspozycją art. 32 ust. 4 ustawy Pzp, dla każdej części zamówienia przyjmuje się wartość całego zamówienia (czyli sumę wartości poszczególnych części) i ona jest decydująca dla zastosowania odpowiednich przepisów Pzp. Brak rozstrzygnięcia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego co do poszczególnych części zamówienia, w przypadku gdy zamawiający dopuścił możliwość składania ofert częściowych, skutkuje koniecznością unieważnienia wyłącznie tych części postępowania, które nie zostały rozstrzygnięte. W pozostałym zakresie postępowanie jest ważne i zamawiający może zawrzeć umowy z wykonawcami, którzy złożyli najkorzystniejsze oferty co do poszczególnych części zamówienia. W celu wyboru wykonawców na pozostałe części zamówienia, zamawiający przystępuje do kolejnego postępowania. Zamawiający powinien wówczas ponownie oszacować wartość zamówienia co do części nierozstrzygniętych wcześniejszym postępowaniem. Pamiętać należy, że przystępując do udzielenia zamówienia na pozostałe części nierozstrzygniętego postępowania zamawiający udziela nowego zamówienia (ponownie określane są między innymi przedmiot zamówienia i jego wartość szacunkowa), dlatego też do postępowania takiego stosuje się przepisy wynikające z ponownego oszacowania wartości zamówienia.
podstawa prawna:Ustawa z 29 stycznia 2004 roku Prawo zamówień publicznych (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 1579 ze zm.)
