Odroczenie wejścia w życie wyroku ma zapewnić ciągłość ochrony praw obywateli, ale mogą być na tym tle perturbacje prawne, a RPO prowadzi setki spraw sądowych.
Na razie zostaje
Gwarantem stabilizacji w tym przejściowym okresie jest to, że wszystkie dokonane przez RPO czynności do tej pory, także po 9 września 2020 r., kiedy skończyła się jego kadencja, są skuteczne. W tym niedawny wniosek o wstrzymanie na czas postępowania sądowego w Sądzie Ochrony Konkurencji zgody prezesa UOKiK na przejęcie przez PKN Orlen spółki medialnej Polska Press – to wynika z uzasadnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego.
Drugim elementem stabilizacji jest to, że prof. Adam Bodnar od razu po wyroku powiedział, że do czasu prawnego wyjaśnienia sytuacji, a najlepiej wyboru nowego rzecznika, o co zaapelował do wszystkich sił parlamentu, będzie starał się uczciwie wykonywać obowiązki. Zastanawia się tylko, czy wytaczaniem spraw sądowych i uczestniczeniem w nich będzie nadal zajmował się sam, czy też jego zastępcy. Jak przyznał, wraz z podaniem do wiadomości wyroku Trybunału Konstytucyjnego upadło bowiem domniemanie jego kompetencji do pełnienia obowiązków RPO w tym przejściowym okresie.
A może komisarz?
Do tej pory w razie podobnego „bezkrólewia" czynności RPO wykonywał dotychczasowy RPO lub jeden z jego zastępców. Tak było po tragicznej śmierci Janusza Kochanowskiego w katastrofie smoleńskiej, kiedy obowiązki rzecznika objął Stanisław Trociuk – i wtedy, i obecnie zastępca RPO. Teraz też ma on udzielone jeszcze przed 9 września 2020 r. (a więc za kadencji Adama Bodnara) pełnomocnictwo do prowadzenia wszelkich spraw sądowych.
– Nie ma jednak jasności, jak długo zastępcy RPO będą mogli wykonywać swoje obowiązki po upływie okresu wskazanego przez Trybunał Konstytucyjny. To może przysporzyć problemów w wielu indywidualnych sprawach, w których RPO wykonuje czynności procesowe. A prawnicy mogliby kwestionować umocowanie pełnomocników byłego RPO – ocenia adwokat Mateusz Irmiński z kancelarii SK&S.
Wcześniej czy później, a najpóźniej po trzech miesiącach, dany przez TK okres przejściowy się skończy i jeśli nowy rzecznik nie zostanie powołany, to jego miejsce zajmie osoba pełniąca te obowiązki RPO, a zasady jej wyboru i kompetencje (nie wiadomo, czy wszystkie) powinna ustalić dopiero ustawa.
