W 2016 r. sąd rejonowy stwierdził nabycie spadku w drodze ustawy. Wobec żony zasądził 1/4 udziału spadku. Troje rodzeństwa miało otrzymać po 3/16 części każde oraz bratanek i i bratanica po 3/32 części. W wyniku braku apelacji postanowienie uprawomocniło się.

W 2018 r. wdowa złożyła wniosek o sprostowanie orzeczenia, który sąd oddalił. Dalsi spadkobiercy wnieśli o zmianę postanowienia, który również oddalono.

Czytaj także: Dziewczynka odziedziczyła dług, choć matka odrzuciła spadek w jej imieniu - skarga nadzwyczajna RPO

Rzecznik podkreślił, że zaskarżone postanowienie sądu nie może być uchylone lub zmienione w trybie innych nadzwyczajnych środków zaskarżenia.

W skardze nadzwyczajnej RPO zarzucił, że postanowienie było wydane z rażącym naruszeniem prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowanie przepisów kodeksu cywilnego. Rzecznik skierował także wniosek do sądu rejonowego o wstrzymanie skuteczności zaskarżonego postanowienia do czasu rozstrzygnięcia skargi kasacyjnej.

- Uchybienie sądu jest rażące i oczywiste, zauważalne nawet bez pogłębionej analizy stanu prawnego. Art 933 § 1 Kc stanowi bowiem, że: „udział spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu z rodzicami, rodzeństwem i zstępnymi rodzeństwa spadkodawcy, wynosi połowę spadku." Tymczasem zaskarżone postanowienie przyznaje małżonce spadkodawcy jedną czwartą spadku - pisze RPO.

- Z uchybieniem tym pozostaje w związku rażące naruszenie art. 932 § 2, 4 i 5 Kc. Skoro sąd stwierdził nabycie spadku przez małżonkę spadkodawcy w części zaniżonej, to jednocześnie zawyżona część spadku przypadła pozostałym spadkobiercom: rodzeństwu i zstępnym rodzeństwa zmarłego - dodaje.

Rzecznik przypomniał, że zgodnie z prawem udziały przysługujące krewnym spadkodawcy łącznie wynoszą połowę całości spadku - bez względu na to, ilu krewnych i z którego kręgu będzie powołanych do dziedziczenia. RPO zauważył, że na podstawie zaskarżonego postanowienia rodzeństwo oraz zstępni rodzeństwa spadkodawcy nabyli spadek w łącznej wysokości stanowiącej trzy czwarte spadku.

Rzecznik zarzuca sądowi ograniczanie się do uwzględnienia wniosku członka rodziny o stwierdzenie nabycia spadku, bez zbadania rzeczywistego stanu prawnego, który był wadliwy. Sąd błąd powielił i wydał postanowienie sprzeczne ze stanem prawnym. Wobec powyższego spadkobiercy są niepewni swoich udziałów i możliwości dysponowania nimi.

Rzecznik podkreślił, że oprócz przepisów spadkowych sąd naruszył konstytucyjne zasady zaufania do państwa i bezpieczeństwa prawnego oraz konstytucyjne prawo do dziedziczenia.