Sąd Apelacyjny w Poznaniu istnieje od zmiany struktury sądownictwa wprowadzonej ustawą z 13 lipca 1990 r. Wówczas to apelacja poznańska obejmowała województwa: gorzowskie, konińskie, leszczyńskie, pilskie, poznańskie, szczecińskie i zielonogórskie. Po prawie 15 latach funkcjonowania w granicach geograficznych określonych w 1990 r. apelacja poznańska zmniejszyła się. 1 stycznia 2005 r. minister sprawiedliwości utworzył Sąd Apelacyjny z siedzibą w Szczecinie, z obszarem właściwości okręgu Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskimi w Szczecinie (z obszaru apelacji poznańskiej) oraz w Koszalinie (z obszaru właściwości apelacji gdańskiej).

Od tego czasu Sąd Apelacyjny w Poznaniu obejmuje obszar właściwości trzech sądów okręgowych: w Koninie, Poznaniu i Zielonej Górze i 32 sądów rejonowych.

Jest co robić

W całej apelacji poznańskiej jest 1049 etatów orzeczniczych – sędziowie, asesorzy, referendarze. Pracuje w niej też 312 asystentów i 2,3 tys. urzędników.

W pierwszej połowie 2017 r. do apelacji poznańskiej wpłynęło 609 tys. spraw. Średni czas postępowania w SA w Poznaniu wynosi 4,9 miesiąca; w okręgu poznańskim 6,4 miesiąca.

Co robią sędziowie poza orzekaniem? Sporo. Przykład? Z inicjatywy prezesów Sądu Apelacyjnego uroczyście obchodzone były jubileusze powstania sądu (15., 20. i 25. rocznica). W związku z tym wydano też pamiątkową księgę przybliżającą historię sądownictwa z obszaru Wielkopolski.

Od 2010 r. z inicjatywy byłego już prezesa SA Krzysztofa Józefowicza mniej więcej co dwa lata odbywają się w Poznaniu kongresy prawników Wielkopolski. Biorą w nich udział sędziowie, prokuratorzy, adwokaci, radcowie prawni, notariusze, komornicy, pracownicy naukowi, studenci prawa, a także przedstawiciele innych grup zawodowych (przedsiębiorcy, nauczyciele, lekarze). Wszyscy ci, którym działalności zawodowej kongresy były poświęcone.

Do tej pory odbyły się cztery kongresy (ostatni w 27 lutego 2017 r.). Dotyczyły one następujących tematów:

- propozycji zmiany wybranych przepisów prawa „Jak udoskonalić niedoskonałe prawo",

- edukacji młodzieży „Jak podnieść świadomość prawną młodych Polaków",

- przepisów dotyczących działalności gospodarczej „Prawnicy dla gospodarki",

- ochrony zdrowia, praw i obowiązków pacjentów i lekarzy „Prawnicy dla pacjentów i lekarzy".

Trwałym efektem kongresu, który odbył się 19 listopada 2012 r. we współpracy z wielkopolskim kuratorem oświaty, są lekcje w szkołach Wielkopolski. Mają one na celu edukację prawną młodzieży. Prowadzą je sędziowie, referendarze i asystenci.

Na tym nie koniec. Sąd Apelacyjny w Poznaniu od 1997 r. utrzymuje stałą współpracę z Wyższym Sądem Krajowym w Brandenburgu, który jest jego odpowiednikiem. Coroczne spotkania, które odbywają się na przemian w Poznaniu i Brandenburgu połączone są z wymianą doświadczeń, informacji i wzajemnym edukowaniem się o systemie dotyczącym funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości w obu krajach.

Poznański Sąd Apelacyjny usytuowany jest przy ul. Trójpole 21. Budynek, w którym się mieści, został wzniesiony z innym przeznaczeniem i staje się to coraz bardziej odczuwalne. Niebawem na szczęście to się zmieni, bo 23 grudnia 2013 r. rozstrzygnięty został konkurs na opracowanie koncepcji urbanistyczno-architektonicznej budynku sądu. W 2015 r. zakończono etap przygotowania inwestycji, a 24 kwietnia 2017 r. uroczyście wmurowano kamień węgielny pod nową siedzibę. Nowy gmach jest wznoszony przy ul. Hejmowskiego (obok Sądu Okręgowego w Poznaniu). W 2019 r. inwestycja ma zostać zakończona.

Lotniskowe procesy

W styczniu 2017 r. przed Sądem Okręgowym w Poznaniu ruszył głośny medialnie proces w sprawie śmierci Ewy Tylman. Kilkadziesiąt tomów akt, 60 przesłuchanych świadków, kilkanaście ekspertyz, dwa eksperymenty procesowe – tak wygląda scenariusz rozpraw. Według śledczych do śmierci 26-letniej dziewczyny miał doprowadzić Adam Z. Jednoznacznego dowodu winy nie ma.

W ostatnim czasie wydział cywilny SA rozpoznaje wiele spraw, które dotyczą odszkodowań w związku z utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska Poznań-Ławica. Odszkodowania przyznawane są za spadek wartości nieruchomości położonych w tym obszarze oraz tytułem zwrotu nakładów koniecznych do zapewnienia właściwego klimatu akustycznego, co oznacza wydatki związane z „wygłuszeniem" budynków. Wcześniej takie same sprawy rozpoznawane były w związku z utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania dla wojskowego lotniska w Poznaniu-Krzesinach, gdzie od listopada 2006 r. stacjonują, startują i lądują samoloty F-16.

Sądy apelacji poznańskiej jako pierwsze rozpoznawały tego rodzaju sprawy i nadawały kierunek orzeczniczy w rozpoznawaniu pojawiających się problemów. Dotyczyły one interpretacji prawa ochrony środowiska w odniesieniu do terminu zgłaszania roszczeń, ich przedawnienia, rodzaju szkód, które podlegają naprawieniu na podstawie wskazanej ustawy.

Szkodą jest np. obniżenie wartości nieruchomości, będące następstwem ograniczeń ustanowionych wprost w rozporządzeniu o utworzeniu obszaru ograniczonego użytkowania, także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z faktu, że właściciel nieruchomości musi znosić dopuszczalne na tym obszarze immisje (np. hałas). Stabilizacja, jaka nastąpiła w orzecznictwie po rozpoznaniu grupy spraw dotyczących lotniska w Krzesinach, i ich kontroli przez Sąd Najwyższy na skutek rozpoznanych skarg kasacyjnych, pozwala obecnie na szybkie rozpoznawanie spraw, które aktualnie dotyczą lotniska cywilnego Ławica. ©?