Wyrok TSUE z 19 listopada 2019 r. (C-585/18, C-624/18 i C-625/18) przy pierwszym spojrzeniu może wydawać się nieco pytyjski. Wrażenie miękkości stanowiska Trybunału potęguje zestawienie z opinią rzecznika generalnego, z której wynikało, że Izba Dyscyplinarna i KRS nie spełniają kryteriów wynikających z prawa UE. Tymczasem Trybunał jedynie podał w wątpliwość zgodność z zasadami prawa unijnego ID i KRS, nie formułując jednoznacznych wniosków. Wydaje się jednak, że znaczenie tego orzeczenia zostało – przynajmniej w pierwszym odbiorze – nieco niedocenione.
Interpretując art. 47 Karty praw podstawowych UE i art. 9 ust. 1 dyrektywy Rady 2000/78/WE, Trybunał przesądził, że spory dotyczące stosowania prawa Unii mogą być rozstrzygane jedynie przez niezawisłe i bezstronne sądy. W przeciwnym razie mamy do czynienia z naruszeniem prawa UE z wszystkimi wynikającymi z tego konsekwencjami.
Czytaj także: SN wyznaczył termin posiedzenia w sprawie, której dotyczy wyrok TSUE z 19 listopada 2019 r.
Kwestia niezawisłości
Odpowiadając na pytanie prejudycjalne, TSUE wskazał, że ocena spełnienia tych warunków należy w tym konkretnym wypadku do sądu pytającego, tj. SN, a w każdym innym do sądu rozpoznającego sprawę. Ustalenie, czy ID spełnia kryteria niezawisłości i bezstronności, decydować będzie o kompetencji tego sądu do rozstrzygania spraw. Niespełnienie warunków niezawisłości ID powodować będzie automatycznie brak właściwości do orzekania ID w rozumienia prawa Unii, w konsekwencji zaś konieczność przekazania sprawy innemu sądowi, spełniającemu kryterium niezawisłości. W odniesieniu do wynikających z prawa UE kryteriów niezawisłości i bezstronności sądu w wyroku z jednej strony wykluczono możliwość stwierdzenia niespełnienia unijnych kryteriów niezawisłości i niezależności przez sąd na podstawie jednej tylko przesłanki. Dlatego stwierdzono, że samo powoływanie przez prezydenta sędziów nie ograniczałoby niezawisłości, gdyby przedstawiający kandydatów KRS był organem – biorąc pod uwagę aspekty zarówno faktyczne, jak i prawne – wystarczająco niezależnym od władzy ustawodawczej, wykonawczej i prezydenta RP. Z drugiej zarysowano model oceny spełnienia zasady skutecznej ochrony, wskazując, że ocena niezawisłości zależy w szczególności od następujących czynników charakteryzujących ID:
1) wyłączności orzekania w sprawach przejścia w stan spoczynku,
