Rola specjalistów ds. rachunkowości zarządczej

Rośnie rola wartości szacunkowych w raportowaniu finansowym – dane w sprawozdaniach coraz częściej są prawdopodobne niż pewne. Czy w tym kontekście zmienia się rola rachunkowości zarządczej w firmach?

Steve Swientozielskyj: Przez ostatnie dwadzieścia lat przedsiębiorstwa przeszły ogromne zmiany. Technologia wpływa nie tylko na produkty, które oferują, lecz także na sposób uzyskiwania przychodu, powodując przejście od produkcji dóbr materialnych do modeli usługowych i działalności opartej na wiedzy, sprzedawanej w drodze licencji i subskrypcji.

Czytaj także: Jak kształcić przyszłych księgowych

Jednocześnie technologie, takie jak robotyka i inteligentne algorytmy komputerowe, przejmują podstawowe rutynowe funkcje specjalistów ds. finansów. To zapewnia firmom nieosiągalny wcześniej dostęp do wielu informacji na temat ich rynku, klientów, dostawców i własnej organizacji.

Firmy muszą teraz potrafić wykorzystać i zaprezentować mnogość informacji, m.in. dotyczących niefinansowych i niematerialnych aktywów jak własność intelektualna i kapitał ludzki, w precyzyjny i całościowy sposób, aby realizować strategię, zachowując perspektywiczne myślenie. Zmiany te skłaniają specjalistów z dziedziny finansów do ponownego zdefiniowania swojej roli jako partnerów biznesowych i twórców wartości w firmach.

Jest to niewątpliwie wyzwanie, ale wszędzie tam, gdzie zachodzą zmiany, istnieją też możliwości. Funkcja finansowa otrzymuje wyraźny mandat, aby wyjść poza swoją podstawową rolę księgową i zyskać większy wpływ. Wymaga to przejścia od roli czysto technicznej, skoncentrowanej głównie na budżetowaniu, planowaniu i sprawozdawczości, do roli partnera biznesowego, łączącego umiejętności z zakresu rachunkowości zarządczej z nowymi rozwiązaniami technologicznymi.

Rachunkowość finansowa przedstawia dane z przeszłości. Z jednej strony szybkie zmiany w otoczeniu firm, z drugiej – dostęp do nowoczesnych narzędzi i technologii powodują jednak, że funkcja księgowego w firmie się zmienia. Staje się on doradcą biznesu. Wydaje się, że w tak dynamicznym otoczeniu gospodarczym podobnie wygląda praca specjalistów ds. rachunkowości zarządczej.

Przedsiębiorstwa przechodzą obecnie najważniejszą rewolucję technologiczną od czasu wynalezienia internetu. Coraz więcej firm wdraża sztuczną inteligencję i automatyzuje powtarzalne procesy i zadania, otwierając nowe możliwości zarówno przed organizacją, jak i pracownikami.

Jednak posiadanie odpowiednich technologii nie wystarczy, aby odnieść sukces. Przedsiębiorstwa muszą również inwestować w umiejętności cyfrowe pracowników, aby skutecznie wspierać rozwój swojej organizacji. Dotyczy to w szczególności zespołów finansowych, które mają do odegrania kluczową rolę w przygotowaniu swojej firmy na wyzwania przyszłości. Tymczasem jak pokazuje nasz raport „Agile Finance Unleashed", przygotowany we współpracy z firmą Oracle, 90 proc. zespołów finasowych nie posiada obecnie umiejętności niezbędnych do wspierania cyfrowych ambicji organizacji.

To znaczy, że excel już nie wystarczy?

Aby zachować znaczenie w cyfrowym świecie, specjaliści ds. rachunkowości zarządczej nie mogą już być tylko „królami excela". Będą musieli udoskonalić swoje umiejętności, wyjść poza swoją podstawową wiedzę techniczną i dać się poznać jako osoby zdolne do konstruktywnego kwestionowania status quo, podejmujące strategiczne decyzje, współpracujące z pozostałymi pracownikami, zarządzające ryzykiem i realizujące projekty, jak również dostarczające wiarygodnych informacji zarządczych.

Będą również musieli rozwinąć swoje umiejętności społeczne i komercyjne, aby lepiej prowadzić narrację biznesu, generować nowe rozwiązania biznesowe oraz skutecznie współpracować z kolegami z całej organizacji i zewnętrznymi interesariuszami.

Rola specjalistów ds. rachunkowości zarządczej zmienia się wraz z przeniesieniem punktu ciężkości z kwestii zgodności kosztów w kierunku tworzenia wartości przy wykorzystaniu specjalistycznej wiedzy w takich dziedzinach jak analiza danych, zarządzanie cyberryzykiem i modele biznesowe. Z ekspertów technicznych stają się komercyjnie myślącymi strategicznymi partnerami biznesowymi.

Association of International Certified Professional Accountants – organizacja stworzona przez CIMA i American Institute of CPAs (AICPA) przeprowadziły projekt badawczy „Future of Finance". Skąd pomysł na takie badania? Co sprawdzano i analizowano?

Punktem wyjścia do badań „Future of Finance" było zrozumienie potrzeb środowiska specjalistów ds. rachunkowości zarządczej w cyfrowym świecie. Przez 18 miesięcy skonsultowaliśmy się z ponad 5,5 tys. specjalistów z dziedziny finansów z ponad 2 tys. publicznych i prywatnych organizacji różnej wielkości w 150 krajach, przeprowadzając wywiady, panele dyskusyjne i ankietę.

Naszym celem było zebranie różnych poglądów organizacyjnych, zrozumienie i zbudowanie złożonego obrazu roli, jaką w biznesie odgrywają specjaliści z dziedziny finansów. Chcieliśmy ustalić, jakich kompetencji i umiejętności oczekują pracodawcy, i określić, jak zmieniają się one w cyfrowym świecie.

Wyniki pomogą nam przeprowadzić organizacje przez okres niezwykłych zmian. Dzięki nim zapewnimy członkom i studentom CIMA odpowiednie umiejętności i kompetencje, aby sprostać potrzebom współczesnego świata biznesu.

Które wyniki badań były najbardziej zaskakujące?

Jedną z najciekawszych obserwacji było zrozumienie, jak zmienia się kształt i struktura funkcji finansowej.

Tradycyjnie zawsze była to piramida o szerokich podstawach i mniejszej liczbie ról na wyższych szczeblach. Jednak w ciągu ostatnich 20 lat dzieliła się ona na kolejne segmenty. Odzwierciedla to wpływ globalizacji i wprowadzanie nowych technologii w życiu zawodowym, które pozwoliły na przeniesienie rutynowych procesów do centrów usług wspólnych.

Ostatnio tempo zmian technologicznych wzrosło i wraz z automatyzacją coraz bardziej rutynowych działań finansiści mają więcej czasu na skupienie się na generowaniu przychodów i tworzeniu wartości. Każdy poziom funkcji finansowej – pozyskiwanie danych, generowanie wglądu (insight generation), partnerstwo wartości (value partnering) i przywództwo finansowe – realizuje określone zadania i ma własne poziomy zarządzania. Tymczasem specjaliści z dziedziny finansów coraz częściej pracują w zintegrowanych, multidyscyplinarnych zespołach, w celu osiągnięcia wspólnych celów korporacyjnych i maksymalizacji wartości organizacyjnej.

Czy są zagadnienia, których byliście Państwo w zasadzie pewni przed badaniem, a ono tylko je potwierdziło?

Zanim podjęliśmy się badań, byliśmy już świadomi wpływu nowych technologii na świat biznesu i tego, że będzie to wymagało od specjalistów z dziedziny finansów dostosowania się do nowych sposobów pracy.

„Future of Finance" potwierdziło te założenia. Zidentyfikowaliśmy kluczowy zestaw umiejętności i kompetencji, wykraczających poza podstawową wiedzę techniczną, które specjaliści z dziedziny finansów będą musieli doskonalić w cyfrowym świecie biznesu. To podstawowe umiejętności cyfrowe (takie jak przetwarzanie informacji, komunikacja cyfrowa, bezpieczeństwo i rozwiązywanie problemów), technologiczny know-how (w tym takie zagadnienia jak przetwarzanie informacji w chmurze, prywatność i bezpieczeństwo, analiza danych) oraz nowy sposób myślenia, aby być w stanie stale się uczyć, oduczać i odświeżać wiedzę.

Nowe technologie nie są substytutem, ale rozszerzeniem ludzkiej inteligencji. Musimy nadążać za rewolucją cyfrową i, co ważniejsze, przyjąć ją z otwartymi ramionami, aby mieć pewność, że funkcje finansowe nadal będą wnosić cenny wkład do organizacji.

Czy projekt „Future of Finance" może być dla firm źródłem inspiracji czy raczej ostrzeżeń?

Zmiana jest nową normą w globalnej gospodarce cyfrowej. Nowe technologie „zakłócają" nasz dotychczasowy sposób pracy. Tempo tych zmian nie zmaleje. To oczywiście stwarza nowe wyzwania, ale przede wszystkim nowe możliwości. Organizacje muszą jednak mądrze podchodzić do wprowadzania zmian, aby zachować wysoką efektywność. Przedsiębiorstwa muszą korzystać z technologii, aby uwolnić pełen potencjał swoich zespołów finansowych. Muszą poszerzyć kompetencje, aby obejmować szerszy zakres informacji zarządczych, dając nowe rozwiązania biznesowe. Będą również musiały zadbać o to, aby dysponować odpowiednimi zespołami i umiejętnościami, które pozwolą im na dalsze tworzenie wartości i zrównoważonych modeli biznesowych.