Dowody zebrane w trakcie kontroli operacyjnej - wyrok SN o tym jak i kiedy z nich korzystać

Z dowodów zebranych w trakcie kontroli operacyjnej należy korzystać z umiarem i tylko w poważniejszych sprawach – uznał w czwartek Sąd Najwyższy.

Aktualizacja: 28.06.2018 18:54 Publikacja: 28.06.2018 18:19

Dowody zebrane w trakcie kontroli operacyjnej - wyrok SN o tym jak i kiedy z nich korzystać

Foto: AdobeStock

Wykorzystywanie dowodów uzyskanych przy okazji podsłuchu do ścigania innych przestępstw niż te, którymi uzasadniono jego konieczność, nie może być nieograniczone i dotyczyć wszystkich przestępstw ściganych z urzędu – orzekł w czwartek SN. Chodzi więc tylko o te (poważne), które znajdują się w katalogach uzasadniających stosowanie kontroli operacyjnej, w tym podsłuchów. Nawet więc jeśli prokurator w akcie oskarżenia powoła się na takie dowody w drobnych sprawach, to sąd ich nie uwzględni.

Pisaliśmy o tym: Prokuratura: nie nadużywamy owoców zatrutego drzewa

Sprawą tzw. owoców zatrutego drzewa SN zajmował się po raz drugi w 2018 r. W marcu trzyosobowy skład SN przekazał pytanie prawne na skład poszerzony. Powód? Skomplikowanie i waga orzeczenia.

Problem z owocem

Przepisy legalizujące dowody zebrane w trakcie kontroli operacyjnej pojawiły się w procedurze karnej od 15 kwietnia 2016 r. Kiedy w wyniku takiej kontroli zarządzonej wobec podejrzanego o jedno przestępstwo uzyskano dowód popełnienia przez niego innego przestępstwa (ściganego z urzędu lub skarbowego), o tym, czy dowód będzie wykorzystany, decyduje prokurator. Podobnie dzieje się, kiedy w trakcie kontroli wpadnie przy okazji osoba, wobec której kontroli nie stosowano. Nowy przepis budził kontrowersje. W tej sprawie wątpliwości miał jeden z sądów apelacyjnych. Zadał więc pytanie SN.

W kwietniu 2017 r. Sąd Okręgowy w Z. skazał dwóch mężczyzn za udział w gangu oraz kradzieże i paserstwo na osiem miesięcy więzienia. Oskarżonym przypisano także odpowiedzialność za kradzież z włamaniem samochodów osobowych. Zapadła kara łączna 3,5 roku więzienia oraz 4 tys. zł grzywny.

Kradli i wpadli

Sąd pierwszej instancji, skazując oskarżonych za udział w gangu, uznał dowody z kontroli operacyjnych pod kryptonimem „Samochód". Te miały postać zarejestrowanych na nośnikach CD komunikatów rozmów telefonicznych prowadzonych przez oskarżonych oraz sporządzonych na ich podstawie stenogramów zapisów rozmów, billingów itd. Wskazał, że przepis art. 168b odnosi się nie tylko do postępowań wszczętych po 15 kwietnia 2016 r., ale też wszczętych przed 1 lipca 2015 r., a niezakończonych do 14 kwietnia 2016 r. Przeprowadzenie dowodu z kontroli operacyjnej na etapie postępowania przygotowawczego i zgłoszenie go w akcie oskarżenia oraz podtrzymanie przed sądem w świetle art. 168b k.p.k. daje więc prawną możliwość ich wprowadzenia do procesu. Warunkiem jest legalne uzyskanie dowodów na jakikolwiek czyn zabroniony (w tej sprawie zostały uzyskane legalnie w trakcie zarządzonych kontroli operacyjnych).

Z kolei warunkiem wykorzystania tych materiałów jest stwierdzenie, że stanowią one dowód przestępstwa ściganego z urzędu lub skarbowego popełnionego przez inną osobę niż objęta zarządzeniem kontroli operacyjnej.

W apelacjach obrońcy kwestionowali zgodność art. 168b k.p.k. z konstytucją i konwencją o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.

Dwa warianty

Sąd apelacyjny nabrał wątpliwości w związku z wykładnią art. 168b k.p.k. Twierdzi, że możliwe są dwa warianty. Pierwszy, że możliwość wykorzystania materiałów uzyskanych „przy okazji" legalnie prowadzonej kontroli operacyjnej może wykraczać poza katalog przestępstw zawartych w ustawie o Policji. Tak więc może dotyczyć wszystkich przestępstw ściganych z urzędu lub skarbowych. Drugi polega na ścisłym powiązaniu art. 168b k.p.k. z ustawą policyjną.

– Odpowiedź SN ma ogromne znaczenie dla tego rodzaju spraw – uzasadnia SA. I przypomina, że w opisywanej sprawie uzyskane „przy okazji" prowadzonej legalnie kontroli materiały stały się dowodami, na których sąd oparł skazanie oskarżonych za przestępstwa spoza katalogu ustawy o Policji. Uznanie, że nie mogą one stanowić dowodu w sprawie, może doprowadzić do zgoła odmiennej oceny.

Sygn. akt: I KZP 14/17

Wykorzystywanie dowodów uzyskanych przy okazji podsłuchu do ścigania innych przestępstw niż te, którymi uzasadniono jego konieczność, nie może być nieograniczone i dotyczyć wszystkich przestępstw ściganych z urzędu – orzekł w czwartek SN. Chodzi więc tylko o te (poważne), które znajdują się w katalogach uzasadniających stosowanie kontroli operacyjnej, w tym podsłuchów. Nawet więc jeśli prokurator w akcie oskarżenia powoła się na takie dowody w drobnych sprawach, to sąd ich nie uwzględni.

Pozostało 86% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Rośnie lawina skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego