- Funkcjonariusz policji wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na komendanta wojewódzkiego policji z powodu niemianowania go na wyższy stopień mimo spełniania przez niego warunków wskazanych w ustawie. Czy sąd zajmie się jego skargą?
Nie. Dla stosunków służbowych stanowiących podstawę pełnienia służby w tzw. służbach mundurowych cechą szczególną i charakterystyczną jest podległość służbowa, której znaczny zakres sprawia, że w tych stosunkach nie występuje równorzędność podmiotów je tworzących. Przełożony funkcjonariusza posiada, bowiem znaczną dyskrecjonalną władzę kształtowania sytuacji prawnej podwładnego. Przejawem podległości służbowej funkcjonariusza jest m.in. pozostawienie jego przełożonemu decyzji o mianowaniu na określony stopień służbowy (np. postanowienie WSA w Opolu z 29 listopada 2010 r. II SAB/Op 14/10). Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy o Policji, do mianowania policjanta na stanowisko służbowe, przenoszenia, zwalniania z tych stanowisk są właściwi przełożeni: komendant główny policji, komendanci wojewódzcy, powiatowi (miejscy) oraz komendanci szkół policyjnych. Decyzje w sprawach mianowania na stanowisko służbowe i zwolnienia ze stanowiska służbowego w policji, o jakich mowa w tym przepisie, są decyzjami uznaniowymi (por. wyrok WSA w Poznaniu z 9 marca 2006 r., IV SA/PO 581/04). Z kolei na podstawie art. 34 ust. 1 ustawy o Policji, mianowanie lub powołanie na stanowisko służbowe jest uzależnione od posiadanego przez policjanta wykształcenia, uzyskania określonych kwalifikacji zawodowych, a także stażu służby w Policji.
Według ugruntowanego już poglądu sądów administracyjnych (np. wyrok NSA z 25 października 1999 r., II SA 1575/99, postanowienie NSA z 27 kwietnia 2011 r. I OSK 665/11) z powołanego przepisu wynika, że określone w przepisach szczególnych wymagania w zakresie wykształcenia i kwalifikacji stanowią warunki dopuszczające mianowanie na określone stanowisko. Nie stanowią one jednak podstawy do roszczenia o mianowanie na wyższy stopień, gdyż ostatecznie to przełożonemu ustawodawca pozostawił ocenę spełnienia bądź nie przez funkcjonariusza kryteriów do mianowania na kolejny stopień awansu służbowego.
Skoro, zatem funkcjonariuszowi policji nie przysługuje roszczenie o mianowanie na wyższy stopień służbowy, to w konsekwencji nie przysługuje także ochrona sądowa w tym zakresie. Tego typu sprawy, wynikające z relacji między przełożonymi i podwładnymi, uznawane są za należące do spraw z zakresu wewnętrznej sfery działania tego rodzaju służby, w których prawo do sądu jest ograniczone, co jest konsekwencją szczególnych cech dyspozycyjności, a także nadrzędności i podrzędności w stosunkach służbowych. Część z nich, o charakterze wewnętrznym, w tym i m.in. roszczenie o awans, właśnie ze względu na dyspozycyjność, będącą cechą służbowego stosunku, jest wyłączona spod takiej kontroli.
Warto dodać, że poszczególne pragmatyki służbowe za rozstrzygnięcia podlegające kontroli instancyjnej (i kontroli sądowoadministracyjnej) uznają jedynie te rozstrzygnięcia, które dotyczą stanowisk służbowych (mianowania, to jest powstania stosunku służbowego, przenoszenia i zwalniania), zawieszania w czynnościach służbowych, zwalniania ze służby, ustalania uposażenia oraz innych koniecznych czynności związanych z powstaniem, zmianą, rozwiązaniem stosunku służbowego oraz realizacją wynikających z treści tego stosunku służbowego uprawnień i obowiązków funkcjonariuszy.
