Upadłość konsumencka jest regulacją prawną, która umożliwia rzetelnemu konsumentowi uzyskanie oddłużenia w drodze odpowiedniego postępowania sądowego. Z uwagi na niewątpliwe walory, które występują po stronie dłużnika, ogłoszenie upadłości i umorzenie zobowiązań powinno być zastrzeżone dla określonego grona zainteresowanych. Należy bowiem pamiętać, że po drugiej stronie barykady są wierzyciele. W zdecydowanej większości przypadków nie odzyskają oni swoich należności wcale, albo w bardzo niewielkiej części. Zdaniem ustawodawcy, oddłużenie każdego z dłużników, bez względu na przyczynę, mogłoby wpływać na szerzenie negatywnych postaw społecznych, np. brak odpowiedzialności za swoje decyzje.
W efekcie kolejnych nowelizacji ogłoszenie upadłości konsumenckiej jest coraz dostępniejsze. Wydanie postanowienia o ogłoszeniu upadłości nie oznacza jednak automatycznego oddłużenia. Do tego, aby zobowiązania zostały umorzone, upadły powinien wykazać się tzw. moralnością płatniczą i brakiem recydywy upadłościowej.
Moralność płatnicza dłużnika warunkuje zatem, czy wobec upadłego zostanie ustanowiony plan spłaty wierzycieli albo nastąpi bezwarunkowe lub warunkowe oddłużenie, co zresztą wynika wprost z treści art. 491(14a) ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe. W kontekście przywołanego przepisu, odmowa oddłużenia nastąpi, jeśli dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień w sposób celowy, w szczególności przez trwonienie części składowych majątku oraz celowe nieregulowanie wymagalnych zobowiązań pieniężnych.
Zachowanie dłużnika w kontekście stopnia zawinienia w swojej niewypłacalności ma również istotne przełożenie na długość trwania planu spłaty wierzycieli. Ustawodawca dopuszcza ustanowienie planu na okres nie krótszy niż 36 miesięcy i nie dłuższy niż 84 miesiące, gdy niewypłacalność dłużnika jest skutkiem jego umyślnego działania lub rażącego niedbalstwa, bądź w ten sam sposób dochodziło do istotnego pogłębiania tego stanu.
Recydywa upadłościowa oznacza z kolei uczestniczenie w postępowaniu upadłościowym w charakterze upadłego, wobec którego umorzono całość lub część jego zobowiązań. Recydywa ta weryfikowana jest na przestrzeni ostatnich 10 lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości.
Każdy zainteresowany ogłoszeniem upadłości konsumenckiej powinien jednak pamiętać, że przesłanki te nie mają charakteru bezwzględnego. Oznacza to tyle, że wystąpienie jednej lub obu przesłanek negatywnych nie musi być przeszkodą w uzyskaniu całkowitego lub warunkowego umorzenia, albo ustanowienia planu spłaty wierzycieli. Jeżeli w sprawie zachodzą tzw. klauzule rozsądku, to upadły mimo wszystko może liczyć na osiągnięcie pożądanego celu w postaci oddłużenia. Wspomniane klauzule odnoszą się do kategorii słusznościowych i humanitarnych. Za oddłużeniem mogą więc przemawiać silne argumenty, np. poważna choroba, zaawansowany wiek lub kalectwo.
Doradca restrukturyzacyjny Filip Kozik KL Law Polska Sp. z o.o. Kancelaria jest zrzeszona w sieci Kancelarie RP działającej pod patronatem dziennika „Rzeczpospolita".
