Obowiązują nowe regulacje dotyczące uczniów z zagranicy

Nowe przepisy zawarto w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z 9 września 2016 r. w sprawie kształcenia osób niebędących obywatelami polskimi oraz osób będących obywatelami polskimi, które pobierały naukę w szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw (dalej r.k.). Akt ten został wydany na podstawie zmienionego od 1 września 2016 r. art. 94a ust. 6 ustawy o systemie oświaty (dalej u.s.o.).

R.k. było poprzedzone rozporządzeniem ministra edukacji narodowej z 30 lipca 2015 r. w sprawie warunków i trybu przyjmowania do publicznych przedszkoli, innych form wychowania przedszkolnego, szkół i placówek osób niebędących obywatelami polskimi oraz obywateli polskich, którzy pobierali naukę w szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw, a także organizacji dodatkowej nauki języka polskiego, dodatkowych zajęć wyrównawczych oraz nauki języka i kultury kraju pochodzenia.

Do nowych rozwiązań wprowadzonych r.k. należą:

- rozszerzenie kryteriów, na podstawie których dyrektor szkoły może zakwalifikować ucznia przybywającego z zagranicy do odpowiedniej klasy lub na odpowiedni semestr, a także

- umożliwienie organom prowadzącym publiczne szkoły tworzenia oddziałów przygotowawczych dla osób przybywających z zagranicy.

Ustalanie potrzeb edukacyjnych ucznia

W § 3–10 r.k. określono zasady przyjmowania dziecka (ucznia) przybywającego z zagranicy m.in. do publicznego przedszkola lub publicznej innej formy wychowania przedszkolnego, publicznej szkoły podstawowej, gimnazjum, liceum ogólnokształcącego, szkoły ponadgimnazjalnej, szkoły policealnej, szkoły artystycznej, a także na zajęcia rozwijające zainteresowania lub rozwijające uzdolnienia organizowane w publicznej placówce oświatowo-wychowawczej, do publicznej placówki zapewniającej opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania, na kształcenie ustawiczne w formach pozaszkolnych lub na kwalifikacyjne kursy zawodowe.

Przykład

Uczeń przybywający z zagranicy ma zostać zakwalifikowany do odpowiedniej klasy i przyjęty do publicznej szkoły policealnej. W takim przypadku następuje to na podstawie:

- wyniku sprawdzianu uzdolnień lub predyspozycji przydatnych w danym zawodzie, jeżeli taki sprawdzian jest przeprowadzany w danej szkole,

- zaświadczenia lekarskiego zawierającego orzeczenie o braku przeciwskazań zdrowotnych do podjęcia praktycznej nauki zawodu, a także

- świadectwa lub innego dokumentu wydanego za granicą, które potwierdzają w Polsce wykształcenie średnie (por. art. 93 ust. 1-3 u.s.o.) ostatecznej decyzji administracyjnej w sprawie potwierdzenia w Polsce wykształcenia średniego (art. 93a u.s.o.) albo świadectwa lub innego dokumentu wydanych za granicą uznanych w drodze nostryfikacji do 31 marca 2015 r. za równorzędne ze świadectwem dojrzałości, świadectwem ukończenia liceum ogólnokształcącego, świadectwem ukończenia liceum profilowanego lub świadectwem ukończenia technikum

– jeżeli szkoła dysponuje wolnymi miejscami.

W myśl § 2 pkt. 3 r.k. w sytuacji, gdy zakwalifikowanie do odpowiedniej klasy (na odpowiedni semestr) następują na podstawie dokumentów potwierdzających poziom wykształcenia, rozumie się przez nie:

- świadectwo, zaświadczenie lub inny dokument stwierdzające ukończenie szkoły lub kolejnego etapu edukacji za granicą lub

- świadectwo, zaświadczenie lub inny dokument wydane przez szkołę za granicą, potwierdzające uczęszczanie ucznia przybywającego z zagranicy do tej szkoły i wskazujące klasę lub etap edukacji, który uczeń ukończył w szkole za granicą, oraz dokument potwierdzający sumę lat nauki szkolnej ucznia lub pisemne oświadczenie dotyczące sumy lat nauki szkolnej ucznia, złożone przez rodzica ucznia albo pełnoletniego ucznia, jeżeli ustalenie sumy lat nauki szkolnej nie jest możliwe na podstawie świadectwa, zaświadczenia lub innego dokumentu.

Zgodnie § 11 r.k. dyrektor publicznej szkoły może także zdecydować o przeprowadzeniu odpowiednio sprawdzianu:

- predyspozycji językowych,

- uzdolnień kierunkowych,

- kompetencji językowych, bądź

- uzdolnień lub predyspozycji przydatnych w danym zawodzie

– jeżeli jest to uzasadnione specyfiką kształcenia w danej szkole, a stopień przygotowania do tego kształcenia ucznia przybywającego z zagranicy nie wynika z dokumentów.

Jak zwrócono uwagę w uzasadnieniu r.k., ze względu na różnorodność systemów oświaty w Europie i na świecie oraz wynikające z tego powodu różnice w wieku rozpoczynania nauki przez dziecko, przedkładane dokumenty mogą być niewystarczające do zakwalifikowania ucznia przybywającego z zagranicy do odpowiedniej klasy lub na odpowiedni semestr. Z tego względu w § 12 r.k. przyjęto rozwiązanie, zgodnie z którym uczeń przybywający z zagranicy może zostać zakwalifikowany do odpowiedniej klasy lub na odpowiedni semestr, czy rok kształcenia także z uwzględnieniem wieku ucznia lub opinii rodzica ucznia albo pełnoletniego ucznia wyrażonej w formie ustnej lub pisemnej.

Przykład

Załóżmy, że uczeń przybywający z zagranicy nie może przedłożyć potrzebnych dokumentów. W takim przypadku, zgodnie z § 13 r.k., zostaje on zakwalifikowany do odpowiedniej klasy lub na odpowiedni semestr bądź rok kształcenia oraz przyjęty do publicznej szkoły lub publicznej placówki artystycznej na podstawie rozmowy kwalifikacyjnej (regulacji tej nie stosuje się do publicznych szkół policealnych). Termin rozmowy jest ustalany przez dyrektora, który przeprowadza ją z udziałem, w razie potrzeby, nauczyciela lub nauczycieli. W przypadku ucznia przybywającego z zagranicy, który nie zna języka polskiego, rozmowę kwalifikacyjną należy przeprowadzić w języku obcym, którym posługuje się uczeń. W razie potrzeby należy zapewnić w takiej rozmowie udział osoby władającej językiem obcym, którym posługuje się uczeń.

Nauka polskiego i zajęcia wyrównawcze

Dla uczniów przybywających z zagranicy, podlegających obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi nauki, którzy nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki, organ prowadzący szkołę organizuje w szkole dodatkową, bezpłatną naukę języka polskiego w formie dodatkowych zajęć lekcyjnych z tego języka. Dodatkowe zajęcia lekcyjne z języka polskiego są prowadzone indywidualnie lub w grupach w wymiarze pozwalającym na opanowanie języka polskiego w stopniu umożliwiającym udział w obowiązkowych zajęciach edukacyjnych, nie niższym niż 2 godziny tygodniowo. Tygodniowy rozkład oraz wymiar godzin dodatkowych zajęć lekcyjnych z języka polskiego ustala, w porozumieniu z organem prowadzącym szkołę, dyrektor szkoły, w której są organizowane te zajęcia (§ 18 r.k.).

Dla uczniów, w odniesieniu do których nauczyciel prowadzący zajęcia edukacyjne z danego przedmiotu stwierdzi konieczność uzupełnienia różnic programowych z tego przedmiotu, organ prowadzący szkołę organizuje także w szkole dodatkowe zajęcia wyrównawcze w formie dodatkowych zajęć lekcyjnych z tego przedmiotu. Dodatkowe zajęcia wyrównawcze są prowadzone indywidualnie lub w grupach w wymiarze 1 godziny tygodniowo. Tygodniowy rozkład takich dodatkowych zajęć ustala, w porozumieniu z organem prowadzącym szkołę, dyrektor szkoły, w której są organizowane te zajęcia. Łączny wymiar godzin dodatkowych zajęć lekcyjnych z języka polskiego i dodatkowych zajęć wyrównawczych nie może być wyższy niż 5 godzin tygodniowo w odniesieniu do jednego ucznia (§ 19-20 r.k.).

Oddział przygotowawczy

W uzasadnieniu r.k. zwrócono jednak uwagę, że osoby przybywające z zagranicy do polskiego systemu oświaty mogą mieć tak poważne trudności w komunikacji związane z nieznajomością lub słabą znajomością języka polskiego lub trudności adaptacyjne związane z wcześniejszym kształceniem za granicą, że korzystanie w szkole z dodatkowych zajęć z języka polskiego, czy zajęć wyrównawczych z danych przedmiotów nauczania byłoby niewystarczające.

W § 17 r.k. wprowadzono zatem rozwiązanie, zgodnie z którym dla uczniów przybywających z zagranicy, podlegających obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi nauki, którzy nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki oraz wymagają dostosowania procesu kształcenia do ich potrzeb edukacyjnych, a także dostosowania formy organizacyjnej wspomagającej efektywność ich kształcenia, organ prowadzący publiczną szkołę może zorganizować oddział przygotowawczy w szkole, do której uczęszczają ci uczniowie. Do takiego oddziału można zakwalifikować ucznia, który ma trudności adaptacyjne związane z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego lub zaburzenia w komunikacji językowej spowodowane w szczególności przez sytuacje kryzysowe lub traumatyczne, w tym konflikty zbrojne, klęski żywiołowe, czy inne kryzysy humanitarne spowodowane przez naturę lub człowieka. W razie przyjęcia w trakcie roku szkolnego do publicznej szkoły znacznej liczby takich uczniów oddział może być zorganizowany także w trakcie roku szkolnego.

Liczba uczniów w oddziale przygotowawczym nie może przekraczać 15. Dyrektor szkoły, w której utworzono taki oddział, powołuje zespół kwalifikujący uczniów do tego oddziału. W skład zespołu powinno wejść 2 nauczycieli oraz pedagog lub psycholog. Do oddziału przygotowawczego, na wniosek rodzica albo pełnoletniego ucznia, za zgodą organu prowadzącego szkołę, w której utworzono ten oddział, w ramach posiadanych środków, mogą uczęszczać także uczniowie innej publicznej szkoły, jeżeli zostaną zakwalifikowani przez wskazany wyżej zespół.

Oddziału przygotowawczego nie organizuje się w publicznych szkołach artystycznych, specjalnych, sportowych, mistrzostwa sportowego i dla dorosłych.