Mikołaj Pietrzak, dziekan ORA: Samorząd nie zamyka oczu na potrzeby młodych adwokatów

Został pan ponownie wybrany na dziekana warszawskiej rady adwokackiej, największej w Polsce. To było historyczne zgromadzenie. Trzykrotnie przesuwane ze względu na Covid-19. Ostatecznie odbyło się całkowicie zdalnie. Wszystko się udało? System wytrzymał?

Tak, wszystko się udało. Choć obawialiśmy się, że z powodu zdalnej formuły zgromadzenie straci na znaczeniu, a to z kolei odbije się na zaangażowaniu adwokatów. Ale ta jedyna w dobie pandemii bezpieczna formuła bardzo się sprawdziła. Biorący udział w zgromadzeniu składali projekty, zabierali głos, toczyły się gorące dyskusje. Wystarczy powiedzieć, że odnotowaliśmy rekordową frekwencję: w głosowaniu wzięło udział ponad 71 proc. uprawnionych. W głosowaniach na dziekana, prezesa Sądu Dyscyplinarnego i rzecznika dyscyplinarnego brało udział blisko 4 tys. adwokatek i adwokatów.

Takiej frekwencji nie widzieliśmy na zgromadzeniach od dziesięcioleci.

Czytaj także: Cięcie składek w samorządzie adwokackim

Czy to znaczy, że adwokaci w stolicy czekają na zmiany? Chcą mieć na nie wpływ? A może nawet o nie zawalczyć?

Moim zdaniem ten liczny udział w zgromadzeniu świadczy o ogromnym znaczeniu, jakie ma dla nas samorządność. A zmiany są oczywiście niezbędne.

Musimy się rozwijać, dostosowywać do potrzeb adwokatów, by mogli lepiej służyć swoim klientom i społeczeństwu.

Ponowny wybór na stanowisko dziekana to ogromna odpowiedzialność.

Tym bardziej że miał pan mocnych kontrkandydatów.

To prawda. To przede wszystkim ogromny zaszczyt i wyróżnienie, ale i zobowiązanie. Zapewniam, że będę pracował z całych sił, żeby mu sprostać.

Młodzi adwokaci nie ukrywają, że po trudnym roku za nimi i nie wiadomo jakim przed nimi czekają na zmiany, na wsparcie, także – a może nawet głównie – finansowe.

I takiego wsparcia samorząd już udziela. Zwalniamy z opłat, składek, ale też zapewniamy dotacje dla członków naszej izby najbardziej dotkniętych kryzysem.

W sumie wypłaciliśmy już kilkaset tysięcy złotych. Wprowadzamy też ułatwienia online w wykonywaniu zawodu. Rozumiemy, że młodzi prawnicy wchodzą na rynek w bardzo trudnym momencie.

To może warto by ich było zwolnić np. ze składek nie przez miesiąc czy dwa, ale przez cały rok?

Postawiliśmy w warszawskiej Izbie na wspieranie uzasadnione, a nie wspieranie blankietowe. Chcemy, by pomoc trafiała do tych, którzy najbardziej jej potrzebują. Są adwokaci, którzy mimo młodego wieku są w dobrej sytuacji finansowej, a ich kancelarie się rozwijają. Nie ma więc powodu, by wspierać całe grupy tylko dlatego, że np. pochodzą z danego rocznika. Poza tym adwokaci warszawscy rozumieją konieczność opłacania składek.

Oczywiście chcemy, żeby były niewysokie, ale nasz samorząd ma wiele obowiązków do wykonania, a właśnie z tych składek jest utrzymywany.

Skoro więc większa pomoc finansowa nie wchodzi w rachubę, to może trzeba zmienić – ulepszyć – aplikację, szkolenie itd.?

System szkolenia jest coraz bardziej nowoczesny. Wprowadziliśmy wiele nowych rozwiązań informatycznych, co ułatwiło sprawne przejście na szkolenia online w czasie pandemii. Absolutnie stawiamy na praktyczne szkolenie. Warsztaty, wykłady czy seminaria na wysokim poziomie są oczywiście potrzebne.

Tym bardziej że mamy najwybitniejszych wykładowców, od których wiele można się nauczyć. Wprowadzono e-dziennik czy nowy system transparentnych wyborów wykładowców. Najważniejsza pozostaje jednak cały czas praktyka.

Stawiamy na relacje: uczeń–mistrz, czyli aplikant–patron. Chcemy, żeby aplikanci każdego dnia pisali zażalenia, apelacje, spotykali się z klientami. Bo aplikacja to już nie jest szkoła. To czas na praktyczną naukę zawodu.

A przewiduje pan jakąś interwencję w sprawie wysokości stawek i zasad przyznawania wynagrodzenia za sprawy z urzędu? Narzekania na stawki słychać od lat, a zmian nie widać. Oczywiście. Takie postulaty są zresztą od dawna zgłaszane. Niestety bezskutecznie. Obecne zasady są przestarzałe i zupełnie niedostosowane do rzeczywistości.

W dodatku praktyka sądów w przyznawaniu konkretnych kwot i ich wypłacaniu z opóźnieniem jest często krzywdząca dla adwokatów.

Sytuacja na rynku usług prawnych przez lata ulegała i nadal ulega zmianom. Powoli zacierają się różnice pomiędzy uprawnieniami radców prawnych i adwokatów. Ze środowiska słychać, że należy dopuścić możliwość zatrudniania adwokatów na etatach. Czy adwokaci powinni mieć taką możliwość?

Zdecydowanie tak. Obowiązujący od dziesięcioleci zakaz ustanowiony

był w obawie, że adwokat zatrudniony na etacie musiałby wykonywać polecenia przełożonego. A przecież adwokat musi zawsze umieć powiedzieć „nie".

Czasy się jednak zmieniają. Dzisiaj wielu świetnych adwokatów wykonuje zawód jako „in house", czyli prawnicy przedsiębiorstw. Prowadzą formalnie kancelarie, pozostając w istocie w relacji zatrudnienia z firmami, którym świadczą usługi prawne.

Osobiście nie dostrzegam dużej różnicy między taką współpracą a stosunkiem regulowanym umową o pracę.

Tę ostatnią można obudować takimi warunkami prawnymi, żeby pracodawcy nie wolno było ingerować np. w treść pomocy prawnej.

Uważam jednak, że adwokat do obrony w sprawach karnych nie powinien być zatrudniany na etacie. To szczególny przykład działalności i należy jej się szczególna ochrona. To bardzo trudny temat. Musimy przekonać do takich zmian bardziej konserwatywnych kolegów i koleżanki. Nie mam jednak wątpliwości, że takie uelastycznienie pozwoli nam lepiej funkcjonować na bardzo trudnym rynku, a w konsekwencji lepiej służyć społeczeństwu, zapewniać bezpieczeństwo prawne.

Jak pan zamierza chronić tajemnicę adwokacką? Są coraz większe zakusy na jej uchylanie. W tak fundamentalnych sprawach środowisko musi ostro reagować i mówić jednym głosem.

My już jesteśmy bardzo zaangażowani w sprawy ochrony tajemnicy. Warszawska Izba stworzyła nowoczesne procedury reagowania w takich sprawach.

Tylko u nas w ostatniej kadencji odnotowaliśmy ponad 220 prób naruszenia tajemnicy. Musieliśmy reagować.