Kanał na YouTube - prasa czy usługa audiowizualna? Sądy nie są zgodne

Jak poinformował portal „Wirtualne Media”, Paweł Fomiczewski prowadzący na YouTubie kanał „Zbrodnia Ikara” o tematyce true crime, został ukarany przez sąd w Świebodzinie grzywną w wysokości 2000 zł. Podstawą był art. 45 prawa prasowego, który stanowi, że „kto wydaje dziennik lub czasopismo bez rejestracji (…) podlega karze grzywny”.

Sprawa trafiła do sądu po materiale z 12 grudnia 2024 r., dotyczącym zaginięcia Sylwestra Suszka. Film nie spodobał się spółce BB Trade Estonia OÜ, prowadzącej platformę ZondaCrypto. Firma uznała, że youtuber naruszył dobre imię jej, jak i prezesa Przemysława Krala. Spółka twierdzi też, że wysyłała wielokrotnie prośby o sprostowanie tych informacji, które jednak zostały bez odpowiedzi.

Ponieważ kanał nie był zarejestrowany, firma nie mogła skorzystać z art. 31a prawa prasowego, który nakłada obowiązek publikacji sprostowania na redaktora naczelnego czasopisma. Dlatego zdaniem spółki, kluczowe było doprowadzenie do uznania tego kanału za czasopismo. Sam youtuber w odpowiedzi na nasze pytania w tej kwestii odpowiedział, że „nie można sprostować czegoś, co nie padło” (w materiale).

Czytaj więcej

Plus Minus

Telewizję miał dobić internet. Jak to możliwe, że przeżywa największy rozkwit w historii?

Tylko ktoś nieznający realiów może twierdzić, że internet zabija telewizję. Jest dokładnie na odw...

– Sprawa była rozpatrywana dwukrotnie – najpierw przez policję w drodze czynności wyjaśniających w sprawach o wykroczenia, co skutkowało złożeniem stosownego wniosku o ukaranie, następnie zaś przez niezawisły sąd, który wydał wyrok w sprawie – poinformowało nas biuro prasowe ZondaCrypto. Dodano, że przypisywanie odpowiedzialności za taki wyrok spółce i jej prezesowi jest całkowicie nieuzasadnione, gdyż sprawa została obiektywnie rozpatrzona w postępowaniu sądowym. Spółka poinformowała też, że złożyła również pozew o naruszenie dóbr osobistych przeciwko youtuberowi

Kanał na YouTubie też może być czasopismem. Są jednak pewne warunki

Eksperci wskazują, że rozstrzygnięcie sądu w Świebodzinie wynika wprost z orzeczenia Sądu Najwyższego sprzed kilku lat, w którym wskazano, że prasą są nie tylko tradycyjne dzienniki i czasopisma, lecz także „wszelkie istniejące i powstające w wyniku postępu technologicznego publikacje periodyczne za pomocą druku, wizji, fonii lub innej techniki rozpowszechniania”. Muszą być to jednak treści uznane za „prasowe”, tj. niestanowiące jednolitej całości, publikowane regularnie, które mają określoną linię tematyczną, pełnią funkcję informacyjną, opiniotwórczą bądź publicystyczną.

Czytaj więcej:

Kadry i Płace

Naruszenie dobrego imienia przedsiębiorcy to czyn nieuczciwej konkurencji

Wraz z rozwojem działalności w intern...

Pro

– Polskie prawo prasowe nie koncentruje się na formie publikacji, ale na funkcji przekazu. W definicji „czasopisma” wskazano, że przepisy te stosuje się też do przekazu wideo (jak kanał na YouTubie) – mówi z kolei radca prawny Katarzyna Orzeł z kancelarii Brightspot. – Cel jest w tym wypadku szczytny – dostosowanie przepisów do zmieniającej się rzeczywistości przy wprowadzaniu jak najmniejszej liczby zmian w prawie – dodaje.

Kiedy profil w medium społecznościowym staje się czasopismem?

Trzymając się powyższych definicji, za czasopismo może być uznany nie tylko kanał na YouTubie, ale też blog, albo nawet profil na LinkedIn czy Facebooku, jeśli wpisy są publikowane odpowiednio regularnie. Powstaje jednak pytanie, w którym momencie zaczyna się obowiązek rejestracji.

– W praktyce może dojść do sytuacji, że np. wpisy na blogu przekształcą się z czasem w treści charakterystyczne dla prasy – wskazuje prof. Ewa Nowińska z Uniwersytetu Jagiellońskiego. – Trudno jest wskazać moment tego przekształcenia. Dopiero od momentu rejestracji wypełniamy ustawowy obowiązek, jeśli wcześniej publikowaliśmy treści prasowe, to ponosimy odpowiedzialność. Może nas o tym „poinformować” prokurator. Oczywiście może też umorzyć postępowanie, jeśli uzna niewielką szkodliwość czynu – dodaje.

– Największy problem z przepisem penalizującym brak rejestracji jest taki, że często twórca nie ma pewności, czy spełnia definicję „prasy” czy nie. W kontekście nowych technologii czasem ciężko jest jednoznacznie określić, czy mamy do czynienia z periodycznością oraz pozostałymi przesłankami. I właśnie ta niejednoznaczność jest dla mnie największym argumentem przeciw stosowaniu sankcji – wskazuje z kolei Maciej Kubiak, adwokat z kancelarii SKP.

Dodaje przy tym, że choć obowiązek wskazania, kto stoi za daną publikacją jest słuszny, to mechanizm rejestracji sądowej – dość anachroniczny i powinien ulec zmianie.

Czy obowiązek rejestracji to nadmierne ograniczanie wolności słowa?

Jak wskazuje sam ukarany youtuber, stanowi to poważne ograniczenie wolności słowa.

– Czy można wyrażać opinie, nie rejestrując redakcji? Czy prawo nadąża za współczesnymi środkami przekazu, czy na siłę próbuje się je dostosować? – pyta retorycznie autor kanału Zbrodnia Ikara.

– Nie przekonuje mnie argument, że przepis ten bardzo mocno ogranicza wolność słowa, bo sama rejestracja nie jest barierą, nie jest ani uciążliwa, ani droga – mówi natomiast Maciej Kubiak. – Sąd w zasadzie nie może też odmówić rejestracji, więc nie ma tu elementu cenzorskiego – podkreśla.

Prawnik nie zgadza się z interpretacją, że objęcie twórców obowiązkami prasy i dziennikarzy powinno być zależne tylko od ich woli, tj. tego, czy sami postanowią zarejestrować tytuł.

– Chodzi tu przecież o kwestie tajemnicy dziennikarskiej, obowiązek szczególnej staranności oraz inne prawa i obowiązki dziennikarzy i wydawców. Przepisy powinny chronić dziennikarzy (i wymagać od nich określonych standardów) ze względu na funkcję społeczną, jaką pełnią – mówi adwokat.