Postępowanie w przedmiocie kasacji

Podstawę kasacji mogą stanowić jedynie uchybienia będące bezwzględnymi powodami do uchylenia orzeczenia w trybie środka odwoławczego (wskazane w art. 439 kodeksu postępowania karnego) oraz inne rażące naruszenie prawa, jeżeli mogło mieć istotny wpływ na treść orzeczenia.

Kasacji nie można wnieść wyłącznie z powodu niewspółmierności kary (art. 523 § 1 kodeksu postępowania karnego).

Termin do wniesienia kasacji dla stron wynosi 30 dni od daty doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem. Wniosek o doręczenie orzeczenia wraz z uzasadnieniem należy zgłosić w sądzie, który wydał orzeczenie w terminie zawitym 7 dni od daty jego ogłoszenia (art. 524 § 1 k.p.k.).

Termin ten biegnie odrębnie dla każdej ze stron. Ustawa nie wprowadza natomiast żadnego terminu dla kasacji składanej przez Prokuratora Generalnego i Rzecznika Praw Obywatelskich (art. 524 § 2 k.p.k.).

W przypadku uchybienia terminowi do złożenia kasacji z przyczyn niezależnych od strony może ona wnosić na zasadach ogólnych o jego przywrócenie, ale na ewentualną odmowę nie przysługuje zażalenie (art. 528 § 1 pkt 3 k.p.k.).

Należy nadmienić, że niezaskarżalna jest odmowa o przywrócenie terminu 30-dniowego do wniesienia kasacji, natomiast zaskarżalna jest odmowa na przywrócenie terminu 7-dniowego do zgłoszenia żądania o doręczenie wyroku sądu odwoławczego z uzasadnieniem. W tym przypadku zażalenie przysługuje na zasadach ogólnych (art. 126 § 3 k.p.k.).

W przedmiocie zażalenia na odmowę przywrócenia terminu orzeka sąd odwoławczy, przed którym należało dokonać tej czynności.

Zgodnie z dyspozycją art. 524 § 3 k.p.k. niedopuszczalne jest uwzględnienie kasacji na niekorzyść oskarżonego wniesionej po upływie 6 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia.

Termin ten nie podlega przywróceniu. Nawet brak uzasadnienia orzeczenia w tym terminie nie wpływa na jego przedłużenie. Przepis art. 524 § 3 k.p.k. zabrania tylko uwzględniania kasacji na niekorzyść oskarżonego, gdy została wniesiona po upływie 6 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia.

Dopuszczalne są zatem takie rozstrzygnięcia w przedmiocie kasacji, które prawnie nie wywołują dla niego żadnych ujemnych konsekwencji.

Ponadto sąd kasacyjny może się także ograniczyć jedynie do uchylenia wadliwego rozstrzygnięcia zawartego w zaskarżonym wyroku, bez przekazywania sprawy do ponownego rozpoznania, jeżeli w ten sposób można wyeliminować zaistniałą obrazę prawa godzącą w interesy innego uczestnika procesu, bez niekorzystnych zmian w sytuacji prawnej samego oskarżonego.

Podkreślić jednak należy, że strona lub inny uprawniony podmiot, jeżeli chcą zaskarżyć kasacją wyrok i nie dysponują jeszcze jego uzasadnieniem, powinny złożyć kasację z zachowaniem warunków wymienionych w art. 524 § 1 i 2 k.p.k., przed upływem 6 miesięcy od wydania orzeczenia. Następnie, po uzyskaniu orzeczenia z uzasadnieniem, powinny uzupełnić skargę kasacyjną.

Kasacja na niekorzyść oskarżonego wniesiona po upływie 6 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia podlega rozpoznaniu na zasadach ogólnych.

Strony wnoszą kasację za pośrednictwem sądu odwoławczego, a rozpoznaje ją SN. Przepis art. 526 § 2 k.p.k. przewiduje w przypadku kasacji tzw. przymus adwokacko-radcowski. Polega to na tym, że kasacja, która nie pochodzi od prokuratora, Prokuratora Generalnego lub Rzecznika Praw Obywatelskich, musi być sporządzona i podpisana przez obrońcę lub pełnomocnika będącego adwokatem albo radcą prawnym.

Kasacja podlega wstępnemu badaniu przez prezesa sądu odwoławczego pod kątem spełnienia wymogów formalnych przewidzianych dla pisma procesowego, jak również co do okoliczności, czy jest dopuszczalna, wniesiona w terminie i przez osobę uprawnioną.

Do kasacji strona powinna dołączyć dowód uiszczenia opłaty sądowej (nie dotyczy to prokuratora, jak również organu finansowego jako oskarżyciela publicznego, ale tylko wtedy, gdy prowadził postępowanie przygotowawcze, a następnie wnosił i popierał akt oskarżenia).

Obecnie wysokość tej opłaty reguluje rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 14.5.2003 r. w sprawie wysokości opłaty od kasacji w sprawach karnych i wynosi ona w sprawach, w których wyrok wydał SR – 450 zł, a w sprawach zakończonych wyrokiem w SO jako sądu I instancji – 750 zł.

Strona składająca kasację może wnosić o zwolnienie z opłaty, jeżeli wykaże, że ze względu na sytuację rodzinną, majątkową i wysokość dochodów jej uregulowanie byłoby dla niej zbyt uciążliwe (art. 623 k.p.k. w zw. z art. 17 ust. 1 u.o.s.k.). Wniosek o zwolnienie od opłaty od kasacji może być złożony dopiero z chwilą wniesienia kasacji. Opłaty od kasacji nie można rozłożyć na raty ani odroczyć terminu jej płatności.

Przepisy k.p.k. przewidują jedynie możliwość zwolnienia strony od obowiązku jej uiszczenia. Osoba pozbawiona wolności nie uiszcza opłaty przy wnoszeniu kasacji. Zwolnienie to nie ma jednak charakteru trwałego, ponieważ w przypadku pozostawienia kasacji bez rozpoznania albo jej oddalenia zasądza się od niej opłatę (art. 527 § 2 k.p.k.).

Jeżeli natomiast kasacja zostanie uwzględniona, nawet w części albo gdy zostanie cofnięta, opłata ulega zwrotowi (art. 527 § 4 k.p.k.).

Niedopełnienie obowiązku uiszczenia opłaty powoduje odmowę przyjęcia kasacji. Przed wydaniem zarządzenia o odmowie przyjęcia nieopłaconej kasacji, prezes sądu ma jednak obowiązek wezwać stronę do wniesienia takiej opłaty w trybie art. 120 § 1 k.p.k.

Należy tutaj podkreślić, że to stronę wzywa się do uzupełnienia tego braku formalnego, a nie jej obrońcę lub pełnomocnika, który sporządził i podpisał kasację.

Jeżeli kasacja nie spełnia warunków formalnych, prezes sądu odwoławczego zwraca ją do uzupełnienia tych braków w terminie 7 dni. Dopiero nieusunięcie braku w terminie spowoduje odmowę przyjęcia kasacji (art. 530 § 2 k.p.k. w zw. z art. 120 § 2 k.p.k.).

Prezes sądu odwoławczego zarządzeniem odmawia przyjęcia kasacji, gdy:

– braki formalne uzupełniono, ale z uchybieniem 7-dniowego terminu;

– kasację wniesiono po terminie do jej złożenia;

– kasację wniosła osoba nieuprawniona;

– kasacja jest w ogóle niedopuszczalna;

– sąd odwoławczy oddalił wniosek o przywrócenie terminu złożony wraz z kasacją.

Na zarządzenie o odmowie przyjęcia kasacji służy zażalenie, które nie jest objęte przymusem adwokacko-radcowskim i SN rozpoznaje je w składzie jednoosobowym (art. 530 § 3 k.p.k.).

Jeżeli kasacja odpowiada warunkom formalnym albo braki zostały usunięte w terminie 7-dniowym, prezes sądu dokonuje następujących czynności:

– wydaje zarządzenie o przyjęciu kasacji (nie dotyczy to jednak prezesa SN w przypadku kasacji wniesionej przez podmiot szczególny);