Nieodpłatna pomoc prawna dla wszystkich z wyjątkiem nieletnich? Projekt w Sejmie

Ministerstwo Sprawiedliwości proponuje, by znieść obowiązek oświadczeń o braku środków na pomoc odpłatną. Posłowie wskazują, że realnie sprawi to, iż będzie to pomoc dla każdego. Rzecznik Praw Dziecka z kolei uważa, że warto przyznać prawo do niej również osobom w wieku 13–18 lat.

Publikacja: 24.06.2025 20:01

Nieodpłatna pomoc prawna dla wszystkich z wyjątkiem nieletnich? Projekt w Sejmie

Foto: PAP/Adam Warżawa

Na poniedziałkowym posiedzeniu Sejmu odbyło się pierwsze czytanie rządowego projektu nowelizacji ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej. Przedstawiający założenia propozycji wiceminister sprawiedliwości Arkadiusz Myrcha wskazał, że jest ona odpowiedzą na nieefektywność obecnego systemu NPP, opisaną m.in. przez Najwyższą Izbę Kontroli.

-Nieefektywność ta polega na niewspółmiernie małej ilości udzielanych pomocy prawnych w stosunku do możliwości systemu. Problem ten nawarstwiał się od kilku lat i dziś staramy się rozwiązać problemy możliwe do rozwiązania tu i teraz, które sprawią, że ta publiczna usługa stanie się powszechna – mówił wiceminister.

Czytaj więcej

Szykują się kolejne zmiany w darmowej pomocy prawnej

Porady zdalne i brak oświadczeń jako recepta na zwiększenie efektywności systemu

Jak dodał Arkadiusz Myrcha, chodzi o maksymalne wykorzystanie potencjału tego systemu. Badania pokazują bowiem, że na ponad 60 proc. dyżurów, trwających po 4 godziny, udzielana jest jedna porada prawna, lub też nie udziela się żadnej. Wynika to z małej ilości zgłaszających się beneficjentów. W efekcie pieniądze przeznaczane na tę usługę są wypłacane bardziej za gotowość do świadczenia pomocy prawnej, niż za udzieloną pomoc.

Rozwiązaniem ma być dopuszczenie udzielania porad prawnych telefonicznie oraz zniesienie obowiązku składania oświadczeń o braku pieniędzy na opłacenie pomocy prawnej na warunkach komercyjnych. Pierwsze z tych rozwiązań sprawdziło się w czasie pandemii. Jeśli chodzi o drugie – konieczność składania oświadczenia, zdaniem resortu, stanowi dla niektórych obywateli barierę psychiczną, która zniechęca ich do korzystania z NPP.

Z drugiej strony, oświadczenie nie jest weryfikowane ani nie podlega odpowiedzialności, a więc stanowi jedynie zbędną formalność, która nie zabezpiecza systemu przed korzystaniem z NPP przez osoby nieuprawnione. Arkadiusz Myrcha potwierdził przy tym, że same kryteria korzystania z usługi się nie zmieniają. Nadal jest ona kierowana do osób niezamożnych, a jeśli w trakcie rozmowy osoba udzielająca porady uzna, że beneficjent nie spełnia tego warunku, może odmówić udzielenia pomocy prawnej.

Czytaj więcej

Nieodpłatna pomoc prawna bardziej dostępna? Rząd przyjął projekt

Posłowie i przedstawiciele samorządów zawodowych krytycznie o pomyśle – realnie pomoc dla każdego

Podczas dyskusji posłowie zwracali jednak uwagę, że taka zmiana realnie otworzy możliwość korzystania z nieodpłatnej pomocy prawnej dla każdego, co w efekcie mogłoby doprowadzić do przeciążenia systemu. W konsekwencji osoby realnie niemające środków na pomoc prawną mogłyby nie otrzymać jej od państwa.

Zwracano też uwagę na niedostateczne rozreklamowanie punktów NPP – to właśnie brak informacji o możliwości skorzystania z tej formy wsparcia może być przyczyną niskiej efektywności systemu. Inni podkreślali, że porady online mogłyby sprawdzać się w prostych sprawach, ale w bardziej złożonych służyłyby jedynie do poinformowania beneficjenta, z jakimi dokumentami powinien zgłosić się do punktu.

Podniesiono też postulat, zgłoszony na etapie prac rządowych przez Rzeczniczkę Praw Dziecka, który nie został jednak uwzględniony w obecnym projekcie ustawy. Chodzi o to, by wprost objąć pomocą także osoby o ograniczonej zdolności do czynności prawnych, a więc młodzież w wieku 13–18 lat. Zdarza się bowiem, że osoby takie dysponują własnym majątkiem – np. w wyniku osierocenia czy odebrania władzy rodzicielskiej rodzicom. Mają problemy z jego zarządzaniem, a ustawa nie określa jasno, czy mogą zgłosić się po darmową poradę prawną.

Czytaj więcej

Nieodpłatna pomoc prawna bardziej dostępna? Rząd przyjął projekt

Na poniedziałkowym posiedzeniu Sejmu odbyło się pierwsze czytanie rządowego projektu nowelizacji ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej. Przedstawiający założenia propozycji wiceminister sprawiedliwości Arkadiusz Myrcha wskazał, że jest ona odpowiedzą na nieefektywność obecnego systemu NPP, opisaną m.in. przez Najwyższą Izbę Kontroli.

-Nieefektywność ta polega na niewspółmiernie małej ilości udzielanych pomocy prawnych w stosunku do możliwości systemu. Problem ten nawarstwiał się od kilku lat i dziś staramy się rozwiązać problemy możliwe do rozwiązania tu i teraz, które sprawią, że ta publiczna usługa stanie się powszechna – mówił wiceminister.

Pozostało jeszcze 84% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Praca, Emerytury i renty
Zwolnienie z pracy za krytykę LGBTQ i feministek? Zapadł ważny wyrok
Prawo drogowe
Trudniej będzie zdać egzamin na prawo jazdy. Wchodzi w życie "prawo Klimczaka"
Praca, Emerytury i renty
Część seniorów dostanie w lipcu dwa przelewy. Zasady wypłaty renty wdowiej
Praca, Emerytury i renty
Duże zmiany w wypłatach 800 plus w czerwcu. Od lipca nowy termin
Materiał Promocyjny
Firmy, które zmieniły polską branżę budowlaną. 35 lat VELUX Polska
Prawo w Polsce
Głosy Trzaskowskiego przypisane Nawrockiemu. „To nie jest jakaś wielka tragedia"