Notariusze przy sporządzaniu zagranicznych dokumentów dla cudzoziemców żądają obecności tłumacza

Osoba, która potrzebuje notarialnego poświadczenia podpisu czy sporządzenia kopii zagranicznego dokumentu, musi skorzystać też z usług tłumacza przysięgłego.

Taką praktykę potwierdzają i krytykują prawnicy z czołowych międzynarodowych kancelarii prawnych. Dla klientów bowiem oznacza ona dodatkowe koszty.

– Poświadczanie przez notariuszy podpisów tylko w obecności tłumacza przysięgłego jest nieżyciowe i niepragmatyczne, zwłaszcza tam, gdzie przeprowadzanie czynności prawnych z udziałem zagranicznych klientów jest na porządku dziennym – mówi Łukasz Bernatowicz, zarządzający kancelarią BKM.

Co mówią przepisy

Zasadą jest, że czynności notarialnych dokonuje się w języku polskim. Zgodnie z art. 2 § 3 prawa o notariacie rejenci mogą to uczynić dodatkowo w języku obcym. Warunek? Poświadczona wpisem na listę tłumaczy przysięgłych znajomość języka, w którym sporządzony jest dokument. Takie restrykcje dotyczą jednak czynności, dla których wymagana jest forma aktu notarialnego.

Ustawa nie nakazuje badania treści poświadczanych za zgodność dokumentów, ale jedynie ich autentyczności. Notariusze wymagają jednak tłumaczenia, nawet gdy rozumieją treść. Co sprawia, że obawiają się przeprowadzania najprostszych czynności w języku innym niż polski bez tłumacza?

Jak działają kancelarie

– Dokumenty sporządzone przez notariusza mają przymiot dokumentów urzędowych – wyjaśnia Jolanta Niedziela reprezentująca Izbę Notarialną w Warszawie. – W związku z tym kwalifikacja dla wymaganej staranności musi być wyższa niż w wypadku innych zawodów prawniczych – dodaje.

Z tego powodu absolwent obcej uczelni, który ma poświadczyć notarialnie kopię dyplomu, musi skorzystać z usług i notariusza, i tłumacza przysięgłego. I to nawet jeżeli tłumaczenie nie jest mu potrzebne. Tym samym obok kosztów notarialnych (ok. 6 zł za stronę) dochodzą koszty tłumaczenia. A te wynoszą od 40 zł za stronę z języka angielskiego do ok. 120 zł w wypadku języków mniej powszechnych. Mimo że w razie sporządzenia odpisu lub kopii bada się tylko autentyczność oryginału, a nie jego treść.

Obcokrajowiec, który chce w Polsce poświadczyć notarialnie swój podpis pod zagranicznym dokumentem, musi się liczyć z jeszcze większymi kosztami. Choć taka czynność potwierdza jedynie tożsamość osoby składającej podpis w obecności notariusza, rejenci wymagają udziału tłumacza przysięgłego. A to dodatkowe koszty rzędu 250–300 zł za np. 15-minutową obecność tłumacza. W wypadku języków rzadszych dodatkowy kłopot to brak terminów. Tłumacz z języka chińskiego w Warszawie przyjmuje zapisy najwcześniej na wrzesień.

Wbrew sądowi

– Przy każdej czynności, w której uczestniczy osoba niewładająca językiem polskim, wymagam obecności tłumacza przysięgłego – mówi Tomasz Kot. – Wyjaśnia on klientowi sens i konsekwencje dokonywanej czynności – dodaje.

Taką praktykę notariusze kontynuują, mimo że stanowisko Sądu Najwyższego jest inne. Ten w uchwale z 2010 r. stwierdził, że podczas poświadczania własnoręczności podpisu notariusz nie ma obowiązku badania zgodności z prawem treści o dokumentu (sygn. III CZP 82/10). Ma tylko zadbać, by podpis złożyła osoba, która domaga się poświadczenia jego własnoręczności.

– Uchwała SN nie jest niestety źródłem prawa, a ustawa nie wyłącza w sposób bezpośredni odpowiedzialności notariusza za treść dokumentu pod którym poświadcza podpis, jak to ma miejsce np. w innych  systemach prawnych – odpowiada Jolanta Niedziela. – Pokusa stosowania wprost uchwały SN jest duża. Doprowadziłaby do zmniejszenia formalizmu i skróciła czas dokonywania czynności. Z drugiej strony jednak obowiązek dochowania należytej staranności i dbania o bezpieczeństwo obrotu prawnego sprawia, że notariusze podchodzą do stanowiska SN sceptycznie – dodaje.