Pamięć nie tylko ze spiżu

Przyjaciele i bliscy Władysława Stasiaka, wiceprezydenta Warszawy, ministra i szefa BBN, uruchomili 10 marca stronę internetową jemu poświęconą. – Pomysł zrodził się ponad rok temu, ale wtedy oczywiście miała ona wyglądać zupełnie inaczej – opowiada Barbara Stasiak, wdowa po ministrze. Adres internetowy (www.wladyslawstasiak.pl.) został zarejestrowany m.in. na potrzeby kampanii wyborczej, ponieważ jesienią 2010 r. jej mąż miał startować jako kandydat PiS na prezydenta stolicy.

Prawie rok działa już strona internetowa poświęcona Pawłowi Wypychowi („Ślad Pawła" www.pawelwypych.pl), wiceministrowi pracy, prezesowi ZUS, wieloletniemu radnemu stolicy i dzielnicy Praga-Południe i Katarzyny Doraczyńskiej (również radnej Pragi i pracowniczki biura prasowego Kancelarii Prezydenta).

W Poznaniu postanowiono uczcić ofiary katastrofy imprezą sportową. 10 kwietnia o godz. 8.41 w mieście wystartuje I Półmaraton im. Lecha i Marii Kaczyńskich. Uczestnicy, którzy w ciągu trzech godzin zdołają pokonać trasę, otrzymają czarno-białe zdjęcie prezydenckiej pary.

Manifa i monety

Nietypowo uczczono też pamięć Izabeli Jarugi-Nowackiej, posłanki SLD i byłej pełnomocniczki rządu ds. równego statusu kobiet i mężczyzn. Feministki zadedykowały jej tegoroczną manifę.

Z kolei mieszkający na rumuńskiej Bukowinie Polacy postanowili odwdzięczyć się za pomoc otrzymaną od senator PO Krystyny Bochenek i nadali jej imię polskiej szkole we wsi Pojana Mikuli.

O pamięć byłego prezesa NBP i wiceprezydenta Warszawy Sławomira Skrzypka zadba Narodowy Bank Polski. Skrzypek zostanie patronem Muzeum Pieniądza tzw. Bankoteki, która ma powstać w NBP do końca 2012 r. Zmarły prezes był inicjatorem powstania takiej placówki edukacyjnej. NBP wyemituje też na 10 kwietnia pamiątkowe monety z wizerunkiem Skrzypka i innych ofiar katastrofy.

Jakub Płażyński, syn byłego marszałka Sejmu Macieja Płażyńskiego, walczy w Sejmie o projekt ustawy o repatriacji autorstwa jego ojca.

Ronda, ulice, boiska

Zmarłych w katastrofie pod Smoleńskiem w kraju i za granicą upamiętnia się też w konwencjonalny sposób. Na warszawskich Powązkach powstał pomnik wszystkich ofiar. Z kolei zmarłych parlamentarzystów upamiętniono wmurowaną w Sejmie tablicą. Tablicę poświęconą wszystkim 96 osobom umieszczono też na ścianie Pałacu Prezydenckiego.

Na budynku Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej jest z kolei tablica poświęcona Jarudze-Nowackiej. To inicjatywa jej byłych współpracowników, którzy w tym celi zawiązali społeczny komitet.

Imię Macieja Płażyńskiego noszą już wiadukt w Tczewie, rondo w Sopocie, ulica w Gdyni i boisko na Helu. Tablicę ku jego pamięci wmurowano też w siedzibie Wspólnoty Polskiej, organizacji pomagającej Polakom za granicą, której Płażyński był prezesem. Byłemu marszałkowi Sejmu poświęcono też tablicę w gmachu parlamentu.

O pamięć po Przemysławie Gosiewskim, przewodniczącym Klubu Poselskiego PiS, bardzo dba rodzina. W październiku 2010 r. w Kołakach Kościelnych (Podlaskie) stworzyła izbę jego pamięci. 10 kwietnia ma być przeniesiona do Kielc, do tamtejszego centrum kultury. – Tu z pamiątkami po moim mężu będzie się mogło zapoznać więcej osób – mówi Beata Gosiewska, wdowa po Przemysławie Gosiewskim.

Gosiewska uczestniczyła także w odsłonięciu dwóch tablic ku pamięci jej męża – na kieleckiej katedrze i na kościele w Darłówku. – W ich wmurowanie angażowała się rodzina, przyjaciele, lokalne społeczności, także proboszcz – opowiada.

Społeczną inicjatywą było także wmurowanie tablicy na bloku mieszkalnym przy ul. POW 3 w Częstochowie, gdzie w dzieciństwie mieszkał Janusz Kochanowski, rzecznik praw obywatelskich. Na pomysł jej umieszczenia w tym miejscu wpadła Maria Lesińska, najbliższa sąsiadka Kochanowskich. Tablicę sfinansowali mieszkańcy bloku, członkowie Klubu Inteligencji Katolickiej i Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Częstochowie.

Także oddolną inicjatywą było umieszczenie w Juchnowcu Kościelnym tablicy upamiętniającej Andrzeja Przewoźnika, sekretarza generalnego Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. – Mieszkańcy zgłosili się do mnie z propozycją, żeby uczcić pamięć pana Andrzeja Przewoźnika, który zaangażował się w budowę grobu pomnika żołnierzom poległym w wojnie 1920 r., którzy leżą na cmentarzu w Juchnowcu – tłumaczył podczas uroczystości Czesław Jakubowicz, wójt podbiałostockiej gminy. Tablica została wmontowana właśnie w ten pomnik.

Z inicjatywy społecznej i miejscowego proboszcza powstał też pomnik, który odsłonięto przy kościele św. Rocha w Białymstoku.

W całej Polsce ulice zyskują za patronów prezydencką parę. Imię Lecha Kaczyńskiego nosi już m.in. park w Sopocie, ulica w Kielcach, rondo w Sieradzu. 8 kwietnia odsłonięto tablicę poświęconą Lechowi Kaczyńskiemu w Muzeum Powstania Warszawskiego, które powstało za jego prezydentury w stolicy.

Ulice im. Lecha i Marii Kaczyńskich są już także na Ukrainie, w Gruzji, Mołdawii i Chicago.

Filmy i książki

Powstają także filmy poświęcone wydarzeniom z 10 kwietnia. Witold Gadowski przygotowuje śledczy dokument. A reżyserowi Piotrowi Matwiejczykowi wydarzenia z 10 kwietnia posłużyły za kanwę scenariusza filmu fabularnego „Prosto z nieba".

Ewa Stankiewicz i Jan Pospieszalski chcą zebrać wspomnienia wszystkich rodzin ofiar katastrofy. Swój film zatytułowali „Testament". Specjalne dokumenty przygotowują dla Jedynki TVP – Monika Sieradzka, dla TVN – Ewa Ewart.

Do tej pory zrealizowano już trzy filmy dokumentalne na temat katastrofy. To „Mgła" Marii Dłużewskiej i Joanny Lichockiej, „List z Polski" Mariusza Pilisa (pokazała go telewizja holenderska) i rosyjski „Syndrom katyński" (TVP wyemitowała go pół roku po katastrofie).

O smoleńskiej tragedii powstało już wiele książek. To m.in. „Ostatni lot" Jana Osieckiego, Tomasza Białoszewskiego oraz Roberta Latkowskiego, a także „Kto naprawdę ich zabił?" dziennikarza śledczego „Rz" Piotra Nisztora oraz Krzysztofa Galimskiego.

W lutym do księgarń trafił „Smoleński upadek" autorstwa Tadeusza Święchowicza. Przyczynom katastrofy, ale nie tylko temu, poświęcona jest także książka „List z Polski" Artura Dmochowskiego i Mariusza Pilisa. To kontynuacja filmu pod tym samym tytułem.