Przymus adwokacki ma być jeszcze większy

Takie zmiany proponuje Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego. Chce też, aby przed sądem rejonowym pełnomocnikiem procesowym mógł być praktycznie każdy. Obydwa pomysły znalazły się w najnowszym projekcie reformy kodeksu postępowania cywilnego.

[srodtytul]Liberalizm rejonowy[/srodtytul]

Proponuje się więc rezygnację z obecnych ograniczeń art. 87 kodeksu postępowania cywilnego. Określony w nim krąg osób, które mogą reprezentować strony w sprawach cywilnych, obejmuje adwokatów, radców, a także m.in. bliskich z rodziny. Zdaniem autorów projektu takie rozwiązanie to relikt, ponieważ "we współczesnym postępowaniu cywilnym, zorientowanym na ochronę indywidualnych praw jednostki, ustawodawca nie powinien ingerować w wybór osoby, z pomocą której strona zamierza występować przed sądem, chyba że przemawia za tym konieczność zapewnienia udziału w procesie pełnomocników fachowych". Przed sądem rejonowym pełnomocnikiem mogłaby zatem być każda osoba fizyczna mająca zdolność procesową.

Pomysł nie podoba się prawnikom z korporacji.

– Sądy rejonowe rozpoznają nie tylko proste sprawy, są także właściwe do rozstrzygania trudnych procesów, m.in. o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym czy też o zapłatę odszkodowań – zwraca uwagę Andrzej Michałowski, wiceprezes Naczelnej Rady Adwokackiej. – Generalne dopuszczenie osób bez wystarczających kwalifikacji do występowania przed nimi jako pełnomocnicy może przynieść niepowetowane szkody reprezentowanym.

Prezes korporacji radcowskiej Maciej Bobrowicz dodaje, iż dobra reprezentacja przed sądem jest niezmiernie ważna w sprawach gospodarczych.

– Przyszłość mniejszych przedsiębiorstw może być zagrożona przez działalność rozmaitych "znachorów prawnych" – stwierdza.– Tylko profesjonalni prawnicy poradzą sobie z tak trudną problematyką.

[srodtytul]Adwokat okręgowy[/srodtytul]

Na pewno spodoba im się natomiast drugi pomysł komisji kodyfikacyjnej: rozciągnięcie obowiązkowego zastępstwa stron przez prawników korporacyjnych (tzw. przymusu adwokacko-radcowskiego) na postępowania przed sądem okręgowym w pierwszej instancji oraz przed sądem apelacyjnym. Dziś ów przymus dotyczy tylko spraw przed Sądem Najwyższym. Rozszerzenie go oznaczałoby, że ani w okręgowym, ani w apelacyjnym nie dałoby się procesować bez adwokata lub radcy (rzecznika patentowego). Wyjątkiem byłyby sprawy małżeńskie oraz z ubezpieczeń społecznych. Autorzy koncepcji uważają, że trzeba większej profesjonalności działań stron procesów oraz ich przedstawicieli w sprawach bardziej złożonych lub o większej wartości przedmiotu sporu.

Andrzej Michałowski, wiceprezes NRA, zgadza się, że zakres przymusu adwokackiego należy zwiększać, jednak racjonalnie. Tak, aby w każdej prostej sprawie strona nie musiała być reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, co narażałoby ją na niepotrzebne koszty.

Wojciech Gajos ze Stowarzyszenia Doradców Prawnych zwraca uwagę na inny aspekt: – W Polsce ponad 90 proc. obywateli występuje w sądzie samodzielnie. Ustawowe zmuszanie ich, aby korzystali z usług, na które ich nie stać, to zamach na ich prawa i wolność wyboru – ocenia.