Państwo może pozwać podatnika o podatek

Nie ma przeszkód, aby państwo domagało się przed sądem cywilnym należnego mu podatku, jeśli ma zamkniętą drogę administracyjną.

Publikacja: 12.09.2014 08:37

Państwo może pozwać podatnika o podatek

Foto: Fotorzepa, Marian Zubrzycki

To istota czwartkowego orzeczenia Sądu Najwyższego, który rozpatrywał pytanie krakowskiego Sądu Apelacyjnego, czy sąd cywilny może rozpatrywać roszczenie urzędu skarbowego, gdy jego decyzja o zwrocie nadpłaty podatku okazała się nieważna.

Urząd błędnie zwrócił

Doszło do tego w przy rozliczaniu PIT małżonków-biznesmenów spod Krakowa. Wadliwa decyzja o nadpłacie 35 mln zł i ich zwrocie wynikła z błędnej interpretacji wyroku Trybunału Konstytucyjnego dotyczącego opodatkowania zakładów pracy chronionej. Potem pojawiły się inne orzeczenia i urząd skarbowy zmienił decyzję i wszczął egzekucję tej kwoty. Okazała się ona bezskuteczna, gdyż tytuł egzekucyjny US zawierał niewłaściwą podstawę prawną. Dyrektor krakowskiej Izby Skarbowej umorzył egzekucję.

Po trzech latach US wystąpił do sądu cywilnego o zwrot tej kwoty jako nienależnego świadczenia – na podstawie art. 410 § 2 kodeksu cywilnego.

Sąd cywilny

Podatnicy wystąpili, by sąd odrzucił bez rozpoznania pozew jako niekwalifikujący się do sądu cywilnego. Sąd Okręgowy w Krakowie go oddalił, wskazując, że choć sporne świadczenie ma charakter publicznoprawny i wynika z aktów administracyjnych, nie wyklucza to wystąpienia o nie do sądu cywilnego. Tym bardziej że prawo podatkowe nie umożliwia dochodzenia go w drodze administracyjnej.

Pełnomocnik podatników mec. Dorota Szubielska argumentowała, że to z powodu błędów i zaniedbań organy podatkowe nie zdołały odzyskać tej kwoty. Roszczenie dotyczy PIT za lata 2000–2001, które przedawniło się w latach 2007–2008. Nie może być tak, że upływ przedawnienia organy nadrabiają wytoczeniem sprawy cywilnej, gdzie wynosi ono dziesięć lat. Może to prowadzić do tego, że obywatele będą domagać się od państwa przedawnionych roszczeń podatkowych.

Pełnomocnicy Skarbu Państwa, radcowie Prokuratorii Generalnej Marcin Gocłowski i Marek Miller za SA argumentowali, że obowiązek podatkowy jest nie mniej ważny niż inne, więc nie do zaakceptowania jest, by długu nie można było dochodzić na drodze prawnej. O cywilnym charakterze sprawy decydują przede wszystkim sformułowania pozwu. SN przychylił się do tej argumentacji. Wprawdzie nie podjął formalnej uchwały, ale zażalenie podatników oddalił.

Jak powiedział sędzia SN Jacek Gudowski, w długiej ewolucji rozumienia sprawy cywilnej przyjęto, że decyduje rodzaj roszczeń wskazanych w pozwie. Jeśli są opisane jako cywilne, pozew kwalifikuje się do sądu cywilnego, który dopiero w wyroku orzeknie, czy wybrano właściwy sąd.

Opinia:

prof. Michał ?Romanowski, Uniwersytet Warszawski, ?kancelaria Romanowski i Wspólnicy

SN podszedł do sprawy słusznościowo, korzystając z marginesu uznania w rozumieniu sprawy cywilnej na styku prawa prywatnego i publicznego. Tak jak państwo nie może zabierać obywatelowi tego, co mu się należy, tak obywatel nie może zatrzymywać tego, co się należy państwu. Sprawa będąca elementem postępowania podatkowego powinna być moim zdaniem rozstrzygnięta na gruncie prawa administracyjnego, do tego celu powołanego, ze względu na istotne różnice w stosunku do prawa cywilnego, w szczególności na nierówność stron tego postępowania. Stanowisko, że jeżeli państwo nie może uzyskać powodzenia na pierwszej ścieżce, to pójdzie do sądu cywilnego, burzy porządek prawny i jest niebezpieczne dla obywateli. Może brakuje w kodeksie cywilnym przepisów, które chroniłyby przed nieuzasadnionym wzbogaceniem kosztem państwa.

To istota czwartkowego orzeczenia Sądu Najwyższego, który rozpatrywał pytanie krakowskiego Sądu Apelacyjnego, czy sąd cywilny może rozpatrywać roszczenie urzędu skarbowego, gdy jego decyzja o zwrocie nadpłaty podatku okazała się nieważna.

Urząd błędnie zwrócił

Pozostało 92% artykułu
W sądzie i w urzędzie
Czterolatek miał zapłacić zaległy czynsz. Sąd nie doczytał, w jakim jest wieku
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Spadki i darowizny
Podział spadku po rodzicach. Kto ma prawo do majątku po zmarłych?
W sądzie i w urzędzie
Już za trzy tygodnie list polecony z urzędu przyjdzie on-line
Zdrowie
Ważne zmiany w zasadach wystawiania recept. Pacjenci mają powody do radości
Materiał Promocyjny
Do 300 zł na święta dla rodziców i dzieci od Banku Pekao
Sądy i trybunały
Bogdan Święczkowski nowym prezesem TK. "Ewidentna wada formalna"