Strasburg pyta rząd o tortury

Znamy pytania, na jakie odpowiedzi domaga się od polskich władz Europejski Trybunał Praw Człowieka. Dokument, który 12 lipca otrzymało MSZ ze Strasburga, ma ponad 70 stron. Oficjalne pytania to efekt skargi, jaką złożył przeciwko Polsce Abd al Rahim al Nashiri w maju 2011 r. Saudyjczyk postawił w niej naszemu krajowi bardzo poważne zarzuty.

Byłem torturowany

Saudyjczyk twierdzi, że od 2 grudnia 2002 roku do 6 czerwca 2003 roku był przetrzymywany w tajnym więzieniu CIA na terenie Polski i torturowany. Zeznania próbowano na nim wymusić, strasząc m.in. bronią i wiertarką – utrzymuje. Oskarża tym samym Polskę o naruszenie art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, który tortur zakazuje.

Al Nashiri skarży się także na pozbawienie go w naszym kraju wolności i możliwości kontaktów z rodziną. To naruszenie prawa do życia prywatnego chronionego przez art. 8 konwencji. Najpoważniejszym z zarzutów – prócz akceptacji stosowania tortur – jest jednak zgoda polskich władz na późniejsze przekazanie więźnia do kraju, gdzie grozi mu kara śmierci. To oznacza zaś naruszenie art. 2 Konwencji Praw Człowieka, chroniącego prawo do życia.

Saudyjczyk przebywa teraz w Guantanamo, a przed specjalną komisją wojskową USA toczy się jego tajny proces. Grozi mu kara śmierci m.in. za udział w ataku na amerykański statek USS Cole w Jemenie w 2000 roku. Zginęło wówczas 17 osób, a 40 zostało rannych.

Brutalne przesłuchania?

O tym, że sędziowie strasburscy oficjalnie zażądali od polskich władz wyjaśnienia sprawy więzień CIA, „Rz" pisała dwa dni temu. Szczegóły dokumentu skierowanego do rządu w Warszawie Trybunał właśnie ujawnił. Znaczna jego część to opis tortur, jakie miały spotkać al Nashiriego.

Sędziowie zwracają się w związku z tym o wyjaśnienia, czy Saudyjczyk był brutalnie przesłuchiwany w Polsce, i proszą o przekazanie dokumentów z trwającego od 2008 roku śledztwa dotyczącego więzień CIA. Chodzi o materiały potwierdzające, na jakiej podstawie polska prokuratura przyznała Saudyjczykowi w tym postępowaniu status pokrzywdzonego, oraz ewentualne zebrane dowody, że faktycznie przetrzymywano go w naszym kraju.

Trybunał pyta również o istnienie dokumentu, w którym Polska zgadza się na utworzenie tajnego więzienia CIA, i docieka, czy jest on częścią materiałów z prokuratorskiego śledztwa. Jeśli tak – sędziowie proszą o jego przekazanie, gwarantując poufność postępowania.

Strasburg chce wiedzieć, czy polskie służby brały udział w torturowaniu Saudyjczyka. Rząd ma wyjaśnić również, czy śledztwo w sprawie więzień CIA jest prowadzone skutecznie, bo i na nie skarży się al Nashiri.

Sędziowie pytają, dlaczego w śledztwie, które powinno zająć się zarzutami dotyczącymi tortur, jest mowa o „przekroczeniu uprawnień przez funkcjonariuszy publicznych" (art. 231 kodeksu karnego). Za taki czyn grożą jedynie trzy lata więzienia, a przedawnia się on już po pięciu latach. Informacje o takiej kwalifikacji uzyskała z prokuratury Helsińska Fundacja Praw Człowieka w 2010 roku.

– Jesteśmy gotowi udostępnić informacje na temat śledztwa, o ile zwróci się o nie prokurator generalny. Od niego takie dane może uzyskać premier – mówi Piotr Kosmaty, rzecznik Prokuratury Apelacyjnej w Krakowie. Materiały tego postępowania objęto klauzulą „ściśle tajne".

MSZ informuje jedynie, że trwa analiza dokumentu przesłanego rządowi przez Trybunał.