Zdjęcia z ręki wchodzą na salony

Do sali 101, w której zwykle w Sejmie odbywają się konferencje prasowe, wchodzi wycieczka gimnazjalistów. Akurat nikt nie ma wystąpienia, więc wszyscy ustawiają się na podeście, na którym zwykle stoją   politycy. Nauczyciel prosi, żeby się pospieszyli, chce im zrobić zdjęcie.

– Proszę pana, a może pan zrobić jeszcze moją komórką? – pyta jeden z chłopców.

– Będzie „słitfocia" – śmieją się gimnazjaliści.

Nic dziwnego, bo w tej grupie  portrety robione telefonem komórkowym, często trzymanym w wyciągniętej ręce, są już niemodne.

Ale to właśnie zdjęcia z telefonów stają się coraz częściej przedmiotem debaty publicznej. Bo teraz młode dziewczyny, prężące się przed lustrem, czasem w samej bieliźnie, które w „poważnym" internecie były obiektem kpin, zastąpili światowi przywódcy czy gwiazdy show-biznesu.

Dziś każdy chce mieć tzw. selfie, jak określa się tego typu fotografie.

– Do tej pory „selfie" robiła sobie tak zwana gimbaza. Ale ona jest już zupełnie gdzie indziej i dla niej te zdjęcia są teraz obciachowe. To jest ten moment, kiedy stało się to mniej obciachowe dla dorosłych. Tak funkcjonuje internet – tłumaczy „Rz" Maria Cywińska, socjolog internetu.

Kurski na księżycu

Jak pokazują przykłady z ostatnich tygodni, wykorzystywanie tego narzędzia jest niebezpieczne. Szczególnie gdy aparat trafi w ręce polityka. Ostatnio o „selfie" słychać głównie w atmosferze skandalu.

W Polsce najgłośniejszy był przypadek polityka Solidarnej Polski Jacka Kurskiego. Kilka dni po próbie brutalnej pacyfikacji kijowskiego Majdanu był on na Ukrainie. Na swoim profilu na Twitterze zamieścił kilka zdjęć. Widać na nich Kurskiego i barykady, na których ginęli wcześniej ludzie.

– Zdjęcia robione, gdy sytuacja się uspokoiła, mogły wywołać u części obserwatorów poczucie, że on chce się „wylansować" na tym Majdanie, bo przecież nie było go tam, gdy strzelano do ludzi – uważa Cywińska.

Najpierw posypała się krytyka, która w internecie jest wstępem do kary dużo gorszej – drwin. Przeróbki zdjęcia Kurskiego zalały serwisy społecznościowe. Polityk znalazł się na słynnych historycznych fotografiach. Kurski w Jałcie, Kurski na Księżycu, a polityk Platformy Obywatelskiej Sławomir Nitras umieścił europosła na sali, na której, według niego, bywa rzadko – w Parlamencie Europejskim.

Bez zastanowienia

Kurski przekonywał potem, że krytyka jest niesprawiedliwa. Zapewniał, że Ukrainą zajmuje się od lat, przypominał też zdjęcia innych polityków z Majdanu. Przekonywał, że akcja jest zorganizowana przez agencję PR wynajętą przez konkurentów. Zdaniem ekspertów to błąd.

– Zaczął walczyć, a w internecie z tym, co jest śmieszne, nie wolno walczyć – uważa Cywińska.

Jednak  Łukasz Pawłowski, specjalista od social media w firmie Xconcept,  uważa, że część obrazków mogła być inspirowana.

– Wiele przeróbek i tzw. wirali jest opłacanych przez partie. Nie wykluczam, że ktoś mógł to zrobić. Pytanie, czy opłacałoby mu się to – ocenia.

Taka krytyka nie razi byłego prezydenta Lecha Wałęsy, który ostatnio publikuje zdjęcia z Dubaju. Jego fotografie są jednym z ulubionych tematów kpin internautów, bo są wdzięcznym obiektem do przeróbek. Wałęsa pozuje w basenie albo w slipkach na plaży. Fotografuje się też w lustrze luksusowej łazienki w hotelu.

– Rozmawialiśmy o tym, on po prostu dokumentuje swój dzień – przekonuje poseł PO Jerzy Borowczak. Jego zdaniem Wałęsy nie rażą same komentarze, ale ich anonimowość.

Z internetowych żartów wniosków nie wyciągnął poseł PO Adam Szejnfeld. Pod zdjęciem jego zamyślonego oblicza,  odbijającego się na szybie pociągu, znalazł się podpis: „Dramat Ukrainy. Jak potoczą się jej losy?".

Zadziałał ten sam mechanizm co w przypadku Kurskiego. Na jednej z przeróbek zamiast odbicia Szejnfelda jest właśnie „wszechobecny" od wizyty na Majdanie europoseł Solidarnej Polski.

– Politycy działają zgodnie z zasadą „nieważne, jak mówią, ważne, żeby mówili" – uważa dr Magdalena Szpunar z Akademii Górniczo-Hutniczej. Wskazuje, że okładki z politykami stylizowanymi na amantów czy wywołujące kontrowersje treści publikowane ?w internecie nikogo już nie dziwią.

Eksperci wskazują też, że pewne bariery wyeliminował postęp technologiczny.

– Technika umieszczenia zdjęcia w internecie uległa uproszczeniu.  To zabiera czas, który wcześniej służył zastanowieniu – uważa Cywińska.

Zdaniem Pawłowskiego ostatnie wpadki pokazują, że niewielu polityków świadomie kreuje swój wizerunek, a robienie zdjęć z ręki to efekt ślepego podążania za modą.

– Podobnie było z serwisami społecznościowymi. Kiedy zaczęły one zdobywać popularność, nagle każdy polityk chciał być bliżej ludzi i zakładał sobie konto. Przybierało to formy karykaturalne, a takim symbolem był słynny wpis Grzegorza Napieralskiego: „Pora przejść na Ty. Ludzie w Internecie są wspaniali. Nie stosujmy zatem oficjalnej, nadmuchanej formy. Grzegorz jestem i lubię »surfować«" – przypomina specjalista.

Kłopot Baracka Obamy

Napieralskiemu jednak to nie zaszkodziło. Kilka tygodni później jako kandydat Sojuszu Lewicy Demokratycznej zajął trzecie miejsce w wyborach prezydenckich, uzyskując przyzwoity wynik.

O reelekcję nie musi martwić się prezydent USA Barack Obama, ale jedno z „selfie" mocno nadszarpnęło jego wizerunek. W grudniu ubiegłego roku na pogrzebie byłego prezydenta RPA Nelsona Mandeli siedział obok premiera Wielkiej Brytanii Davida Camerona i premier Danii Helle Thorning-Schmidt.