Zdaniem organizatorów działalność Memoriału jest dowodem przywiązania do wartości, które przed laty, z narażeniem życia, pielęgnował legendarny kurier z Warszawy. „Przyznanie nagrody dla Memoriału akurat teraz ma też wymiar symboliczny – może pomóc we wskrzeszeniu ducha walki, którego putinowska władza próbuje pokonać brutalną siłą” – uważają.
– Polityczny reżim Władimira Putina chce mieć wpływ na każdą dziedzinę życia przeciętnego Rosjanina. Z drugiej strony mamy dzielne i przeciwstawiające się tej autorytarnej władzy rosyjskie społeczeństwo obywatelskie, chcące zerwać uwierający je gorset i żyć w pokoju oraz demokracji. Memoriał bohatersko walczy w imieniu narodu rosyjskiego o suwerenność, podmiotowość, wolność i przestrzeganie praw człowieka – uważa Jacek Sutryk, prezydent Wrocławia.
Stowarzyszenie od dłuższego czasu spotykają liczne szykany ze strony władz rosyjskich i prezydenta Władimira Putina. Dokonywane są aresztowania oraz zasądzane kary więzienia dla członków tej organizacji.
28 grudnia 2021 roku rosyjski Sąd Najwyższy wydał wyrok nakazujący zamknięcie stowarzyszenia.
– To wsparcie przychodzi w trudnym dla nas czasie. Od 30 lat zajmujemy się upamiętnianiem ofiar terroru radzieckiego i obroną praw człowieka na obszarze poradzieckim. Przez te wszystkie lata byliśmy i pozostajemy pewni, że to dla Rosji potrzebna i ważna sprawa – powiedziała po otrzymaniu informacji o wyróżnieniu Elena Żemkowa, dyrektor wykonawczy organizacji.
Od 30 lat zajmujemy się upamiętnianiem ofiar terroru radzieckiego i obroną praw człowieka na obszarze poradzieckim
Elena Żemkowa, dyrektor wykonawczy stowarzyszenia Memoriał
– Jesteśmy zaszczyceni, że możemy znaleźć się w gronie innych laureatów, którzy również myślą o państwie jak o dobru wspólnym. To dla nas potwierdzenie, że wysiłki Memoriału są zauważane nie tylko w Rosji – dodała.
Warto przypomnieć, że Memoriał prowadzi studia nad polskimi ofiarami represji, w tym zbrodni katyńskiej. Działania Komisji Polskiej stowarzyszenia koordynuje Aleksandr Gurjanow. Memoriał współpracuje z Ośrodkiem KARTA, od 1992 roku tworząc indeks represjonowanych. Do tej pory przygotowano 15 tomów.
Adolf Juzwenko, dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, a jednocześnie członek kapituły nagrody, prognozuje, że bogata i długoletnia działalność Memoriału przynosi owoce i nie idzie na marne.
Czytaj więcej
Nie powinniśmy żałować własnych pieniędzy, tylko dusić Rosję gospodarczo poprzez jej izolację handlową, zamykanie granic, wycofywanie biznesów, jak najszybsze odchodzenie od rosyjskich surowców, zwłaszcza ropy - mówi Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz, wiceszefowa MSZ w latach 2012-2014.
– To dopiero drugie w historii tej nagrody wyróżnienie przyznane konkretnej organizacji. W 2013 r. uhonorowaliśmy Instytut Literacki Kultura, powołany przez orędownika spraw wschodnich Jerzego Giedroycia. Memoriał upomina się z kolei o pamięć pomordowanych narodów w wyniku działań komunistycznego systemu. Putin wciąż ma władzę, lecz nie ma monopolu na suwerenność. Prędzej czy później tę batalię z własnym narodem, na który podniósł rękę, przegra – uważa dyrektor Juzwenko.
Nagroda Jana Nowaka-Jeziorańskiego przyznawana jest od 2004 roku i została ustanowiona przez Jana Nowaka-Jeziorańskiego, miasto Wrocław, Kolegium Europy Wschodniej, Uniwersytet Wrocławski oraz Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Trafia ona w ręce postaci, które uosabiają „myślenie o państwie jako dobru wspólnym”, a także do instytucji, które miały znaczący wkład w obalenie komunizmu, w odzyskanie przez Polskę niepodległości oraz w kształtowanie społeczeństwa obywatelskiego w krajach Europy Środkowo-Wschodniej.
„Rzeczpospolita” jest patronem wydarzenia.
