Przede wszystkim wydziedziczenie może zostać dokonane jedynie w testamencie. - Spadkodawca nie musi co prawda użyć w tym celu ściśle określonych zwrotów, jednak z użytych sformułowań musi wynikać, że wolą spadkodawcy jest pozbawienie uprawnionego zachowku – wyjaśnia Jagodzińska-Antczak. Jak dodaje, wydziedziczenie może nastąpić tylko z przyczyn wskazanych w art. 1008 Kodeksu cywilnego. Wydziedziczenie z innej przyczyny jest nieważne. Spadkodawca może pozbawić uprawnionego zachowku tylko wtedy, gdy uprawniony: wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci, uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Istotne jest również to, że przyczyna wydziedziczenia musi wynikać z testamentu. W przeciwnym razie wydziedziczenie będzie nieskuteczne, nawet jeżeli w rzeczywistości przyczyna wydziedziczenia zachodziła. - W testamencie należy zatem wskazać konkretne zarzuty pod adresem uprawnionego do zachowku, wskazać przykłady jego nagannych zachowań, które legły u podstaw wydziedziczenia – podaje Jagodzińska-Antczak. Przyczyną wydziedziczenia może być np. nadużywanie alkoholu, narkomania, hulaszczy tryb życia, pozostawienie spadkodawcy bez opieki niezbędnej ze względu na jego wiek lub stan zdrowia. Spadkodawca nie może jednak wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył. - Oczywiście podana w testamencie przyczyna wydziedziczenia musi być prawdziwa. Wydziedziczenie bezzasadne nie wywołuje zamierzonego przez spadkodawcę skutku, co powoduje, że uprawniony może dochodzić zachowku z powołaniem się na bezpodstawność wydziedziczenia – zaznacza prawniczka.
Ewa Jagodzińska-Antczak zwraca uwagę, że skutki wydziedziczenia zstępnego nie rozciągają się na jego zstępnych. W przypadku skutecznego wydziedziczenia zstępnego powstaje bowiem uprawnienie do zachowku jego zstępnych. - Jeśli zatem ojciec skutecznie wydziedziczy w testamencie swego syna uprawnienie do zachowku przejdzie na dzieci tego syna – wyjaśnia.
Prawniczka wskazuje, iż od wydziedziczenia, o którym mowa powyżej, odróżnić trzeba wydziedziczenie w potocznym znaczeniu tego słowa, które polega na tym, że spadkodawca pozbawia swoich spadkobierców jedynie udziału w spadku, a nie zachowku. Może to nastąpić np. w drodze testamentu negatywnego, którego treść obejmuje wyłączenie spadkobiercy ustawowego od dziedziczenia, albo w drodze testamentu powołującego do dziedziczenia całego majątku tylko niektórych ze spadkobierców ustawowych bądź osobę spoza tego kręgu. - Oczywiście w takich sytuacjach spadkobierca ustawowy odsunięty od dziedziczenia może realizować swoje roszczenie o zachowek – zauważa radca prawny.
Co mówią przepisy
Regulacja dotycząca wydziedziczenia znajduje się w art. 1008 – 1011 Kodeksu cywilnego
Art. 1008
