Niemiec w Polsce też zagłosuje

24 kwietnia bieżącego roku weszła w życie [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?n=1&id=347612]nowelizacja ustawy – Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw[/link]. Wprowadza ona istotne zmiany w przepisach mówiących o tym, komu przysługuje czynne prawo wyborcze, czyli prawo wybierania do danej rady – organu stanowiącego gminy.

W odniesieniu do obywateli polskich cenzus domicylu wprowadzał art. 5 ust. 1 w zw. z art. 6 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=17A3C27C0C786F51887C472529108283?id=170645]ordynacji[/link]. Jak wynikało z tych przepisów w brzmieniu poprzedzającym omawianą nowelizację, prawo wybierania do danej rady przysługiwało każdemu obywatelowi Polski, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat oraz stale zamieszkuje na obszarze działania tej rady (art. 5 ust. 1).

Dodatkowe warunki przewidywał art. 6 ust. 1, zgodnie z którym posiadanie czynnego prawa wyborczego uzależnione było od wpisania wyborcy do prowadzonego w gminie stałego rejestru wyborców. Ustęp 2 tego przepisu stanowił, że wpis do rejestru wyborców musiał zostać dokonany co najmniej 12 miesięcy przed wyborami. Analogiczne rozwiązania – w stosunku do obywateli UE zawiera art. 6a samorządowej ordynacji wyborczej.

Uchwalona 24 kwietnia 2010 r. nowelizacja obowiązek wpisu do rejestru wyborców uchyliła, uzależniając przyznanie prawa wybierania do rady gmin jedynie od warunku osiągnięcia odpowiedniego wieku oraz stałego zamieszkania na terenie danej gminy.

[srodtytul]Przeszkody szczególne[/srodtytul]

W niektórych sytuacjach można konkretną osobę czynnego prawa wyborczego pozbawić. Mówi o tym art. 5 ust. 2 ordynacji. Zgodnie z jego treścią prawa wybierania [b]nie mają osoby ubezwłasnowolnione prawomocnym orzeczeniem sądu, pozbawione praw wyborczych orzeczeniem Trybunału Stanu oraz Pozbawione praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądowym.[/b]

W odniesieniu do nieposiadających polskiego paszportu obywateli Unii Europejskiej podobne rozwiązanie zawiera art. 6a ust. 3 ordynacji. Zgodnie z tym przepisem prawa wybierania do gminnej rady nie ma obywatel UE pozbawiony czynnych praw wyborczych w państwie członkowskim UE, którego jest obywatelem.

[srodtytul]Ubezwłasnowolnienie[/srodtytul]

Aby brać udział w wyborach, zarówno jako kandydat na radnego, jak i wyborca, należy legitymować się pełną zdolnością do czynności prawnych. Zgodnie z przepisami [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86F27ADE2102E1D67842E76D535F1BD1?id=70928]ustawy z 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny (DzU nr 16, poz 93 ze zm.)[/link] [b]nabywa się ją z chwilą uzyskania pełnoletności, czyli ukończenia 18 roku życia (dlatego warunkiem uczestnictwa w wyborach jest ukończenie 18 lat najpóźniej w dniu głosowania). [/b]

Osobę pełnoletnią można – w określonych sytuacjach – pełnej zdolności do czynności prawnych pozbawić (ubezwłasnowolnienie częściowe). Jak wynika z treści art. 16 kodeksu cywilnego, sąd może orzec częściowe ubezwłasnowolnienie z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności z powodu pijaństwa lub narkomanii.

W przypadku stwierdzenia, że osoba nie jest w stanie kierować swym postępowaniem sąd może ją ubezwłasnowolnić całkowicie.

Niezależnie jednak od stopnia orzeczonego ubezwłasnowolnienia osoba, wobec której taki wyrok zapadł, nie ma możliwości uczestniczyć w wyborach ani jako wyborca, ani jako kandydat.

[srodtytul]Pozbawienie praw publicznych[/srodtytul]

Jest to jeden ze środków karnych, jakie wymienia art. 39 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=55F1CD27A70CD5730047CE7B1268AC91?id=74999]ustawy z 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (DzU nr 88, poz. 553 ze zm.)[/link].

Jego orzeczenie powoduje utratę zarówno biernego, jak i czynnego prawa wyborczego. Jak wyjaśnia art. 40 ust. 1 k.k. osoba, wobec której taki środek orzeczono nie może zostać wybrana do organu władzy publicznej, organu samorządu zawodowego lub gospodarczego. Osoba taka nie może również głosować w wyborach do wymienionych organów.

Przepisy kodeksu karnego nie określają sytuacji, w których orzeczenie pozbawienia praw publicznych jest obligatoryjne. Art. 40 § 2 kk stanowi jedynie, że sąd może ten środek orzec w przypadku skazania na karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 3 lata.

[srodtytul]Wyrok Trybunału Stanu[/srodtytul]

Za naruszenie konstytucji lub ustawy, w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania odpowiedzialność konstytucyjną przed Trybunałem Stanu ponoszą prezydent, premier, prezesi NBP i NIK, członkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, ministrowie, dowódcy Sił Zbrojnych, a w ograniczonym zakresie także posłowie i senatorowie.

Nie każdy może zatem stanąć przed tym sądem specjalnym. Również kary, na jakie Trybunał może skazać wymienione osoby, są szczególne. Wymienia je art. 25[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=DAA084106E8D1E73409221951CE59363?id=166334] ustawy z 26 marca 1982 r. o Trybunale Stanu (tekst jedn. DzU z 2002 r. nr 101, poz. 925 ze zm.)[/link].

Są to: [b]utrata biernego i czynnego prawa wyborczego w wyborach Prezydenta, do Sejmu i do Senatu, do Parlamentu Europejskiego oraz w wyborach organów samorządu terytorialnego[/b], zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji związanych ze szczególną odpowiedzialnością w organach państwowych i w organizacjach społecznych oraz utrata wszystkich albo niektórych orderów, odznaczeń i tytułów honorowych.

[ramka][b]Orzeczenie wykonane po czterech latach[/b]

Uchwalona 19 lutego 2010 r. [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?n=1&id=347612]ustawa o zmianie ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów o sejmików województw (DzU nr 57, poz. 356) [/link]stanowi wykonanie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 20 lutego 2006 r. Orzeczeniem tym TK stwierdził niezgodność z konstytucją art. 6 ust. 1 i 6a ust. 1 Ordynacji.