Zasady przyznawania dotacji szkołom niepublicznym określił sam ustawodawca

Czego dotyczył spór

W marcu 2013 r. rada powiatu podjęła uchwałę w sprawie udzielania dotacji szkołom i placówkom niepublicznym. Postanowiła, że miesięczna stawka dotacji przypadająca na jednego ucznia w danym typie szkoły będzie ustalana na podstawie aktualnego planu wydatków bieżących ponoszonych w analogicznych rodzajach szkół publicznych w przeliczeniu na jednego ucznia.

Kolegium regionalnej izby obrachunkowej (RIO) unieważniło jednak ten zapis. W jego ocenie był on sprzeczny z art. 90 ust. 3 ustawy o systemie oświaty. Zgodnie bowiem z jego treścią dotacje dla szkół niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych przysługują na każdego ucznia uczestniczącego w co najmniej 50 proc. obowiązkowych zajęć edukacyjnych w danym miesiącu. I w wysokości nie niższej niż 50 proc. ustalonych w budżecie danej gminy lub powiatu wydatków bieżących ponoszonych w szkołach publicznych tego typu i rodzaju w przeliczeniu na jednego ucznia.

Kolegium zauważyło też, że zgodnie z uchwałą zarząd powiatu miał zawierać umowę z podmiotem ubiegającym się o dotację w terminie 30 dni od dnia uchwalenia budżetu. Tymczasem w ocenie organu nadzoru ustawa o systemie oświaty nie przewiduje zawierania umów z podmiotem ubiegającym się o dotację, a podstawą jej udzielenia jest sam przepis.

Wątpliwości RIO wzbudziły też postanowienia rady powiatu w zakresie imiennego wykazu uczniów. Z unieważnionej uchwały wynikało bowiem, że podstawą przekazania dotacji jest imienny wykaz uczniów danego typu szkoły uczestniczących w co najmniej 50 proc. obowiązkowych zajęć edukacyjnych w miesiącu poprzednim. Wykaz – poza wskazanymi wyjątkami – miał być dostarczany do starostwa powiatu do 10. każdego miesiąca.

W ocenie RIO takie zastrzeżenia wykraczają poza uprawnienia organu stanowiącego i kolidują z ustawowo przewidzianym prawem do otrzymywania rocznej dotacji wypłacanej co miesiąc na zasadach wynikających z art. 90 ust. 3a ustawy o systemie oświaty.

Ponadto organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego nie posiada uprawnień do określania sposobu ustalania dotacji dla poszczególnych miesięcy – w tym przypadku dla stycznia.

Podkreślono, że postanowienia aktów prawa miejscowego, a takim aktem jest niewątpliwie przedmiotowa uchwała, nie mogą wykraczać poza granice kompetencji przysługujących organowi stanowiącemu, w tym przypadku poza zakres określony ustawą o systemie oświaty. Regulacja zawarta ww. postanowieniach uchwały, jako przekraczająca zakres upoważnienia ustawowego pozostaje w sprzeczności z art. 7 i art. 94 Konstytucji, z których jednoznacznie wynika, że stanowienie prawa miejscowego następuje nie tylko na podstawie, lecz także w granicach upoważnień ustawowych, co wyklucza dopuszczalność wyjścia aktem prawa miejscowego poza granice upoważnienia ustawowego.

Rada powiatu zaskarżyła uchwałę RIO do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie, ale przegrała.

Rozstrzygnięcie

Oddalając jej skargę, sąd zwrócił uwagę m.in. na konieczność rozróżnienia między przesłankami, od jakich zależy uzyskanie prawa do otrzymania dotacji, a podstawą do jej obliczenia i trybu udzielania dotacji. Uchwała rady powiatu nie może bowiem wkraczać w kwestie uregulowane ustawowo w sposób jednolity dla wszystkich adresatów norm ustawowych, tj. precyzujących warunki oraz przesłanki nabycia prawa do dotacji.

Jak podkreślał WSA, rola rady sprowadza się w tym przypadku do uregulowania trybu udzielania i rozliczania dotacji oraz trybu i zakresu kontroli prawidłowości ich wykorzystania. Ta kompetencja odnosi się więc do kwestii bardziej technicznych, m.in. dotyczących wymagań formalnych, w tym również w zakresie rozliczenia.

Sędziowie nie mieli wątpliwości, że organ powiatu, wykonując kompetencję prawodawczą wynikającą z upoważnienia ustawowego, obowiązany jest działać ściśle w granicach tego upoważnienia. Nie ma uprawnień do regulowania tego, co uregulowano w ustawie, czy regulować to w sposób odmienny bądź wychodzić poza zakres upoważnienia ustawowego. WSA zgodził się z RIO, że skarżąca wprowadziła pozaustawowe warunki przyznawania dotacji. Za taki dodatkowy, niedopuszczalny warunek sąd uznał m.in. nałożenie obowiązku zawarcia umowy i dostarczania listy uczniów.