Dr Tomasz Gąsior: Pożyczka z parabanku nie sfinansuje kampanii wyborczej

Rz: W jaki sposób środki na samorządową kampanię wyborczą mogą być pozyskiwane przez komitety wyborcze wyborców i te utworzone przez partie polityczne?

Tomasz Gąsior

: Komitety wyborcze partii politycznych i komitety wyborcze koalicji partii politycznych mają możliwość pozyskiwania środków finansowych tylko i wyłącznie z rachunku funduszu wyborczego utworzonego przez partię polityczną, która powołała dany komitet wyborczy. Jeżeli w koalicję weszły dwie czy trzy partie, to komitet wyborczy może pozyskiwać środki na kampanię wyborczą wyłącznie ?z rachunków funduszy tych partii. ?Jest to jedyne dopuszczalne źródło finansowania tego typu komitetów wyborczych.

Natomiast komitety wyborcze organizacji i komitety wyborcze wyborców mają prawo pozyskiwać środki finansowe wyłącznie od osób fizycznych będących polskimi obywatelami i posiadającymi miejsce stałego zamieszkania na terytorium RP oraz z kredytów bankowych. Nie mają natomiast możliwości zaciągania na ten cel pożyczek od innych podmiotów.

Czy to oznacza, że obywatel nie ma możliwości wesprzeć wpłatą komitetu wyborczego partii politycznej?

Na rachunek komitetu wyborczego utworzonego przez partię polityczną lub koalicję takich partii obywatele, osoby fizyczne wpłacać środków bezpośrednio nie mogą. Jest to zabronione. Mogą natomiast takich wpłat dokonywać pośrednio. Albo wpłacając środki finansowe na rachunek funduszu wyborczego partii politycznej, albo na rachunek bieżący tej partii, z którego partia polityczna może przekazać środki na fundusz wyborczy, a następnie przelać je na rachunek komitetu wyborczego.

Jaką maksymalną kwotą obywatel może wesprzeć partię polityczną?

Na rachunek bieżący partii politycznej osoba fizyczna może wpłacić w jednym roku maksymalnie 15-krotność minimalnego wynagrodzenia za pracę. Niezależnie od tego w tym samym roku może taką samą kwotę przelać także na rachunek funduszu wyborczego tej partii. Natomiast gdy w danym roku odbywają się podwójne wybory (jak to jest w bieżącym roku), to ta sama osoba fizyczna może wpłacić na fundusz wyborczy danej partii politycznej maksymalnie 25-krotność minimalnego wynagrodzenia za pracę.

A ile mogę wpłacić na utworzony w wyborach samorządowych komitet wyborczy wyborców czy komitet organizacji niebędącej partią polityczną?

W takim wypadku dopuszczalny limit wpłaty wynosi 15-krotność minimalnego wynagrodzenia za pracę. W związku z tym, że w 2014 r. wynagrodzenie to wynosi 1680 zł, maksymalna wpłata może wynieść 25,2 tys. zł. Taką kwotą może pan wesprzeć dowolną liczbę komitetów wyborczych utworzonych przez wyborców czy przez organizacje.

W jakiej formie możemy wpłacać pieniądze na kampanię wyborczą?

Wszystko zależy od tego, czy mówimy o wpłatach na rzecz komitetu wyborczego czy na fundusz wyborczy partii politycznej, czy też o wpłatach na rachunek bieżący partii politycznej.

W przypadku każdego komitetu wyborczego, w tym także utworzonego przez wyborców, wpłaty mogą być dokonywane wyłącznie w formie bezgotówkowej, czyli przelewem, czekiem rozrachunkowym bądź kartą płatniczą. Są to także jedyne dopuszczalne formy dokonywania wpłat na rachunek funduszu wyborczego partii politycznej. Natomiast wpłaty na rachunek bieżący partii politycznej mogą być dokonywane również gotówką, ale pod warunkiem że kwota wpłaty nie przekracza minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Oczywiście takich wpłat mogą dokonywać jedynie obywatele polscy, posiadający miejsce stałego zamieszkania w kraju, co oznacza, że niedopuszczalne jest dokonywanie wpłat przez różnego rodzaju instytucje.

Takich wpłat nie mogą dokonywać ani obywatele państw obcych stale przebywający na terytorium RP, ani też polscy obywatele, którzy miejsce stałego zamieszkania mają za granicą. Takich wpłat nie mogą również dokonywać np. firmy, z jednym wyjątkiem. Wpłaty mogą być dokonywane przez osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, ale wpłata musi pochodzić z ich prywatnego rachunku bankowego, a nie z rachunku firmowego.

Czy kodeks wyborczy limituje w jakiś sposób wydatki komitetu wyborczego na kampanię prowadzoną w wyborach samorządowych?

W przypadku wyborów do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw limit wydatków na agitację wyborczą ustala się, mnożąc kwotę przypadającą na jeden mandat radnego przez liczbę mandatów przypadających na okręg (okręgi), w których komitet zarejestrował kandydatów.

Przykładowa kwota przypadająca na jeden mandat radnego w wyborach do rady gminy w gminach liczących powyżej 40 tys. mieszkańców oraz w wyborach do rad dzielnic m.st. Warszawy wynosi 1,2 tys. zł. Natomiast w wyborach do sejmiku województwa limit wydatków na jeden mandat został określony na poziomie ?6 tys. zł.

Ustawodawca określił także sposób ustalania limitu wydatków na kampanię wyborczą wójta (burmistrza, prezydenta miasta). W gminach liczących do 500 tys. mieszkańców limit oblicza się, mnożąc liczbę mieszkańców przez kwotę 0,60 zł (60 groszy).

Natomiast w gminach powyżej 500 tys. mieszkańców limit ten ustala się, mnożąc pierwsze 500 tys. mieszkańców przez 0,60 zł (60 groszy), a nadwyżkę mieszkańców (to, co ponad 0,5 mln) mnoży się przez 0,30 zł, czyli 30 groszy.

Limity wydatków na kampanię wyborczą w wyborach wójta (burmistrza, prezydenta miasta) sumuje się z limitem obliczonym dla wyborów do rad i sejmików.

Tym łącznym limitem komitet wyborczy może dysponować dowolnie. To od niego zależy, ile pieniędzy przeznaczy na kampanię wyborczą poszczególnych kandydatów.

W jakich terminach komitety wyborcze mogą zbierać i wydatkować środki na kampanię wyborczą?

Ustawodawca postanowił, że komitet wyborczy nie może pozyskiwać środków na kampanię wyborczą przed dniem przyjęcia zawiadomienia przez Państwową Komisję Wyborczą lub właściwego komisarza wyborczego o utworzeniu tego komitetu. Nie może ich również pozyskiwać po dniu wyborów.

W praktyce gromadzenie środków ?na kampanię wyborczą (i ich wydatkowanie na ten cel) jest możliwe dopiero od dnia otwarcia rachunku bankowego komitetu wyborczego. Jako datę dokonania wpłaty na rachunek bankowy przyjmuje się datę wystawienia polecenia przelewu, a nie datę uznania przez bank wpływu środków na rachunek bankowy.

Wydatki na kampanię wyborczą mogą być realizowane od dnia, w którym przyjęte zostało przez właściwy organ wyborczy zawiadomienie o utworzeniu komitetu wyborczego, i nie mogą być realizowane po dniu złożenia sprawozdania finansowego komitetu.

Wszystkie środki komitetu wyborczego muszą być gromadzone wyłącznie na jednym rachunku bankowym.