Zakaz handlu alkoholem gmina musi dobrze uzasadnić

Rada Miejska w Głownie zmieniła uchwałę w sprawie zasad usytuowania na terenie tego miasta miejsc sprzedaży i podawania napojów alkoholowych. Zmiana polegała na wprowadzeniu stałego zakazu sprzedaży, podawania oraz picia alkoholu w Głownie przy ulicach Słowackiego, Kopernika – od uliczki wjazdowej na osiedle Kopernika przy placu targowym do ulicy Plażowej (obie strony ulicy). Ze względu na szczególnych charakter tych ulic dla miasta.

Przeciwko temu zaprotestował Zenon W., właściciel pawilonu handlowego w Głownie przy ul. Kopernika. Planował w nim otworzyć sklep spożywczo-monopolowy. Zmiana uchwały pokrzyżowała mu plany. Jego zdaniem jest ona sprzeczna z ustawą o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Narusza również ustawę o swobodzie działalności gospodarczej. Wniósł więc skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi.

Szczególny charakter

Podniósł w niej, że fragment ulicy Kopernika objęty zakazem nie ma wyjątkowego charakteru dla miasta, a jest to jedyne miejsce na terenie Główna wyłączone z możliwości sprzedaży alkoholu. Rada Miejska podejmując zaskarżoną uchwałę nie wprowadziła zakazu w dalszej części ulicy Kopernika, gdzie sprzedaż alkoholu jest dozwolona, naprzeciwko szkoły zawodowej, w sklepie i mieszczącym się za tym sklepem ogródku piwnym. Zarówno sklep, jak i ogródek piwny znajdują się na terenie osiedla mieszkaniowego, co radnym nie przeszkadzało.

W uzasadnieniu uchwały Rada Miejska wskazała że zakaz został wprowadzony z powodu skarg mieszkańców na naruszenia porządku publicznego. Zgodnie jednak z orzecznictwem — podkreślił Zenon W. — częste naruszenie porządku publicznego nie jest przesłanką do uznania wyjątkowego charakteru danego obszaru. Rada nie wykazała więc na czym polega szczególny charakter miejsca w którym wprowadzono zakaz.

Można ograniczać

W odpowiedzi na skargę Rada Miejska w Głownie wniosła o jej oddalenie. Odnosząc się do zarzutów postawionych w skardze wskazała, że swoboda działalności gospodarczej może podlegać ograniczeniom co zostało wprost wskazane w art. 22 konstytucji i skonkretyzowane w art. 6 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Jednym natomiast z przepisów prawa, który ogranicza zasadę swobody działalności gospodarczej jest art. 14 ustawy o wychowaniu w trzeźwości, który w ust. 1-5 określa zawiera katalog miejsc, w których swoboda działalności gospodarczej ulega ograniczeniu poprzez zakaz sprzedaży alkoholu.

Ponadto art. 14 ust. 6 powołanej ustawy przyznaje radzie gminy kompetencje do określenia innych miejsc, w których ze względu na ich charakter, zostanie wprowadzony czasowy lub stały zakaz sprzedaży, podawania, spożywania oraz wnoszenia napojów alkoholowych.

Rada podkreśliła, że wspieranie przedsiębiorczości nie może stać w sprzeczności z przepisami prawa i określonymi w nich zasadach prowadzenia działalności gospodarczej.

Jeżeli na danym obszarze dochodzi do naruszenia spokoju i porządku publicznego w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą polegająca na sprzedaży alkoholu to obszar ten ma szczególny charakter, uzasadniając wprowadzenie zakazu sprzedaży alkoholu.

Ponadto działania Rady Miejskiej w Głownie należy oceniać przez pryzmat zadań własnych gminy określonych w ustawie o samorządzie gminnym. Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 14 tej ustawy do zadań własnych gminy należy również zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty w tym spraw z zakresu porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli. Nie można zatem twierdzić, że Rada Miejska w Głownie wydając zaskarżona uchwałę dopuściła się naruszenia art. 14 ust. 6 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.

Zakaz niezasadny

Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał skargę za zasadną. Podstawę prawną zaskarżonej uchwały stanowił art. 12 ust. 2 i art. 14 ust. 6 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Upoważnia on radę gminy do ustalania, w drodze uchwały, zasad usytuowania na terenie gminy miejsc sprzedaży i podawania napojów alkoholowych. Według WSA, uchwała rady gminy wydana na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy nie może wskazywać obiektów, na terenie których nie może być usytuowany punkt sprzedaży i podawania napojów alkoholowych, gdyż wkraczałby w ten sposób w zagadnienie zakazów, o którym mowa w art. 14 ustawy. Nie są również dopuszczalne jakiekolwiek modyfikacje, w tym zawężanie ustawowego katalogu miejsc chronionych.

WSA podkreślił również, że wprowadzenie stałego lub czasowego zakazu sprzedaży napojów alkoholowych w miejscach, obiektach lub na określonych obszarach gminy powinno mieć swoje uzasadnienie w ich szczególnym charakterze.

Trzeba uzasadnić

Rada gminy powinna zatem wskazać, na czym polega szczególny charakter miejsca, w którym wprowadza się zakaz sprzedaży napojów alkoholowych. Należy bowiem zauważyć, że wprowadzenie choćby czasowego zakazu ogranicza gwarantowaną konstytucyjnie swobodę prowadzenia działalności gospodarczej, nie może więc być on wprowadzony bez ważnego powodu.

Zakazy, o których mowa w art. 14 ust. 6 ustawy o wychowaniu w trzeźwości służyć mają wyłącznie jako szczególna ochrona pewnych miejsc lub obiektów przed zagrożeniem ze strony alkoholu, a nie jako sposób uwolnienia się do obowiązku czynnego działania na rzecz zapewnienia porządku publicznego, co legło u podstaw podjęcia ww. uchwały.

WSA przypomniał też, że w orzecznictwie sądowoadministracyjnym wskazuje się również, że chęć przeciwdziałania alkoholizmowi, czy też zapewnienia ładu i bezpieczeństwa publicznego nie może przeważać nad konstytucyjną zasadą wolności działalności gospodarczej, bowiem cel, który miałby być zrealizowany na podstawie uchwały może być osiągnięty innymi sposobami, i to sposobami przewidzianymi prawem. Nie można więc wyłącznie odwołując się do preambuły do ustawy i do klauzul generalnych nakazujących organom podejmowania działań zmierzających do ograniczania spożycia napojów alkoholowych uzasadniać dodatkowej, niewynikającej z ustawy, reglamentacji sprzedaży napojów alkoholowych w aktach prawa miejscowego.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 19 kwietnia 2016. III SA/Łd 1286/15.