Co można zaliczyć do stażu pracownika służby cywilnej

Po 20 latach pracy członek korpusu służby cywilnej (sc) co pięć lat otrzymuje nagrodę jubileuszową, a co miesiąc dodatek za wieloletnią pracę w tej służbie, czyli tzw. dodatek za wysługę lat. Zarówno prawo do tych świadczeń, jak i ich wysokość zależą od stażu pracy członka korpusu. Dlatego jego prawidłowe ustalenie ma tu kluczowe znaczenie.

Prawo do nagrody

Odpowiedzialność w tym zakresie spada na pracodawcę, który na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach osobowych członka korpusu ustala jego prawo do nagrody i dodatku. Nie zawsze jest to prosta matematyka. Pracodawca zmuszony jest czasami rozstrzygać, czy dany okres podlega zaliczeniu do stażu pracy, czy też nie. Robi to na podstawie obowiązujących przepisów i będących w jego posiadaniu dokumentów. Nie jest przy tym związany żadnymi wcześniej poczynionymi ustaleniami (np. przez poprzedniego pracodawcę członka korpusu sc).

Jeśli dla przykładu błędnie ustalił prawo do nagrody jubileuszowej pracownika i za wcześnie wypłacił mu nagrodę np. za 20 lat pracy, urząd nie musi czekać pięciu lat, aby wypłacić mu kolejną gratyfikację. Powinien to zrobić w terminie, w jakim – według jego wyliczeń – pracownikowi mija wymagany okres zatrudnienia.

Jeśli w aktach osobowych brak jest odpowiedniej dokumentacji, udokumentowanie prawa do nagrody i dodatku jest obowiązkiem samego zainteresowanego. Pracodawca ma bowiem obowiązek wypłacić świadczenie tylko za okres udowodniony.

Staż stażowi nierówny

Od stażu pracy członka korpusu sc zależy nie tylko prawo do nagrody i dodatku stażowego, ale także inne uprawnienia pracownicze. Nie w każdym przypadku jednak staż ustalany jest tak samo. Ten wyliczany na potrzeby wymienionych wcześniej świadczeń pieniężnych będzie się np. różnił od stażu, od którego zależy wymiar urlopu wypoczynkowego, mimo że i w jednym, i drugim przypadku pracodawca zobowiązany jest ustalić ogólny staż pracy zatrudnionego. Nie wszystkie okresy uwzględniane w pierwszym będą mogły być wliczone do drugiego, i odwrotnie. Jakie zatem okresy można uwzględnić w stażu pracy członka korpusu sc, który uprawnia go będzie do nagrody jubileuszowej lub dodatku za wysługę lat?

Stosunek pracy – tak

Zgodnie z ustawą z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej; dalej usc do okresów pracy uprawniających do wymienionych świadczeń wlicza się wszystkie poprzednie zakończone okresy zatrudnienia oraz inne udowodnione okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

Pracodawca w służbie cywilnej musi zatem uwzględnić w takim stażu wszystkie zakończone okresy zatrudnienia bez względu na rodzaj firmy, w której praca była świadczona, rozmiar etatu (cały czy ułamek) oraz podstawę nawiązania stosunku pracy (umowa o pracę, powołanie, wybór, mianowanie czy spółdzielcza umowa o pracę). W przypadku zatrudnienia pracownika na podstawie umowy o pracę bez znaczenia jest także jej rodzaj (na czas określony, nieokreślony, na zastępstwo czy okres próbny).

Praca na kontraktach cywilnych – nie

Do stażu pracy, od którego zależy prawo i wysokość nagrody i dodatku stażowego nie wlicza się natomiast pracy na podstawie umów cywilnoprawnych. Podobnie będzie w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej.

Z przepisów wynika bowiem wprost, że poza okresami zatrudnienia, co należy rozumieć jako okres pozostawania w stosunku pracy, do stażu wlicza się inne okresy, tzw. zaliczalne, jeśli wynika to z odrębnych przepisów. A żadnych regulacji prawnych zezwalających na wliczenie do stażu pracy okresu prowadzenia własnej firmy czy pracy na kontraktach cywilnych nie ma.

Organy bezpieczeństwa państwa też wyłączone

Okazuje się jednak, że w przypadku nagrody jubileuszowej i dodatku stażowego pewne okresy zatrudnienia należy ze stażu wyłączyć. Chodzi tu o okresy zatrudnienia w partii komunistycznej (Polskiej Partii Robotniczej i Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej), jak również w organach bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 2 ustawy z 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz.1388). Stanowi tak art. 90 ust. 3 i art. 91 ust.3 usc. Bez znaczenia jest rodzaj pracy wykonywanej w tych instytucjach.

Organami bezpieczeństwa państwa są:

1) ?Resort Bezpieczeństwa Publicznego Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego;

2) ?Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego;

3) ?Komitet do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego;

4) ?jednostki organizacyjne podległe organom, o których mowa w pkt 1-3, a w szczególności jednostki Milicji Obywatelskiej w okresie do 14 grudnia 1954 r.;

5) ?instytucje centralne Służby Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz podległe im jednostki terenowe w wojewódzkich, powiatowych i równorzędnych komendach MO oraz w wojewódzkich, rejonowych i równorzędnych urzędach spraw wewnętrznych;

6) ?Akademia Spraw Wewnętrznych;

7) ?Zwiad Wojsk Ochrony Pogranicza;

8) ?Zarząd Główny Służby Wewnętrznej jednostek wojskowych MSW oraz podległe mu komórki;

9) Informacja Wojskowa;

10) ?Wojskowa Służba Wewnętrzna;

11) ?Zarząd II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego;

12) ?inne służby Sił Zbrojnych prowadzące działania operacyjno-rozpoznawcze lub dochodzeniowo-śledcze, w tym w rodzajach broni oraz w okręgach wojskowych.

Natomiast jednostkami SB, w rozumieniu ustawy, są te jednostki MSW, które z mocy prawa podlegały rozwiązaniu w chwili zorganizowania Urzędu Ochrony Państwa, oraz te jednostki, które były ich poprzedniczkami.

Warto zauważyć, że choć ustawa o służbie cywilnej i tu posługuje się pojęciem „okresy zatrudnienia", to w przypadku organów bezpieczeństwa państwa przyjmuje się, że „okres zatrudnienia" należy rozumieć szerzej, także jako okres służby (tak m.in. prof. Krzysztof Raczka – Ustawa o służbie cywilnej – Komentarz Lexis nexis Warszawa 2010).

Dwa miejsca pracy

Dodatkowe obostrzenia dotyczące ustalania stażu dla wymienionych wcześniej świadczeń pieniężnych wprowadza rozporządzenie prezesa Rady Ministrów z 9 grudnia 2009 r. w sprawie określenia stanowisk urzędniczych, wymaganych kwalifikacji zawodowych, stopni służbowych urzędników służby cywilnej, mnożników do ustalania wynagrodzenia oraz szczegółowych zasad ustalania i wypłacania innych świadczeń przysługujących członkom korpusu służby cywilnej: dalej rozporządzenie. Zgodnie z nim przy ustalaniu prawa do dodatku za wysługę lat przysługującego członkowi korpusu służby cywilnej, który był zatrudniony równocześnie w ramach więcej niż jednego zakończonego stosunku pracy, do okresu uprawniającego do dodatku za wysługę lat wlicza się jeden z tych okresów zatrudnienia (par. 4 ust. 3 rozporządzenia). Identyczna zasada obowiązuje przy ustalaniu uprawnień do nagrody jubileuszowej (par. 5 ust. 2 rozporządzenia).

Staż można zwiększyć

Do okresu pracy, od których zależy prawo i wysokość zarówno nagrody jubileuszowej, jak i dodatku stażowego wlicza się natomiast inne okresy, tzw. okresy zaliczalne wynikające z przepisów odrębnych. Są to m.in. okres służby wojskowej, służby w Policji i innych formacjach mundurowych, okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych czy też urlopu wychowawczego.

W tabeli >patrz obok pokazujemy najważniejsze z nich oraz regulujące to przepisy. Warto do nich zajrzeć, bo zdarza się, że do zaliczenia danego okresu do stażu pracy konieczne jest jeszcze spełnienie dodatkowych warunków, których wszystkich ze względu na brak miejsca nie jesteśmy tu w stanie wymienić.

Praca na roli

Okres, który chyba najczęściej jest przez pracodawców kwestionowany, to okres pracy na roli. Warunki, na jakich praca na roli może być uwzględniona w stażu pracy członka korpusu służby cywilnej, określa ustawa z 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (DzU nr 54, poz. 310). Zgodnie z art. 1 tej ustawy wliczeniu podlegają tutaj:

- ?okresy prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie, prowadzonym przez współmałżonka,

- ?przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy po ukończeniu 16. roku życia w gospodarstwie rolnym prowadzonym przez rodziców lub teściów, poprzedzające objęcie tego gospodarstwa i rozpoczęcie jego prowadzenia osobiście lub wraz ze współmałżonkiem,

- ?przypadające po dniu 31 grudnia 1982 r. okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym w charakterze domownika w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin.