- Kierowca przekroczył dopuszczalną prędkość o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym, czego nie kwestionował. Poinformował jednak policjanta, że nie ma przy sobie prawa jazdy, co uniemożliwiło zatrzymanie tego dokumentu przez policję. Czy przepisy umożliwiają wydanie przez starostę decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy na podstawie informacji od policji o popełnionym naruszeniu przepisów, mimo niezatrzymania przez nią prawa jazdy?
Tak. W art. 92a kodeksu wykroczeń przewidziano, że kto, prowadząc pojazd, nie stosuje się do ograniczenia prędkości określonego ustawą lub znakiem drogowym, podlega karze grzywny. Dalsze konsekwencje przekroczenia prędkości wynikają z art. 102 ust. 1 pkt 4 ustawy o kierujących pojazdami (dalej u.k.p.). Zgodnie z tym przepisem starosta wydaje decyzję administracyjną o zatrzymaniu prawa jazdy m.in. w przypadku gdy kierujący pojazdem przekroczył dopuszczalną prędkość o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym. Zasadą jest, że starosta wydaje taką decyzję na okres 3 miesięcy, nadając jej rygor natychmiastowej wykonalności oraz zobowiązując kierującego do zwrotu prawa jazdy, jeżeli dokument ten nie został wcześniej zatrzymany w trybie art. 135 ust. 1 ustawy - Prawo o ruchu drogowym (por. art. 102 ust. 1c-1d u.k.p.). Okres ten oblicza się na zasadach określonych w kodeksie postępowania administracyjnego, przy czym dla ustalenia początku tego okresu właściwa jest data zwrotu dokumentu do organu właściwego w sprawach wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami, a w razie zatrzymania prawa jazdy w trybie art. 135 ust. 1 pkt 1a ustawy – Prawo o ruchu drogowym – data tej czynności. Jeżeli w chwili wydawania decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy, było już ono w posiadaniu starosty z innego tytułu, okres zatrzymania prawa jazdy liczy się od dnia wydania tej decyzji (art. 102 ust. 1e u.k.p.). W myśl art. 135 ust. 1 pkt 1a lit. a ustawy – Prawo o ruchu drogowym policjant, w przypadku ujawnienia czynu polegającego na kierowaniu pojazdem z prędkością przekraczającą dopuszczalną o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym, zatrzymuje prawo jazdy za pokwitowaniem. W sytuacji opisanej w pytaniu nie było to jednak możliwe, gdyż kierowca poinformował policjanta, że nie ma przy sobie prawa jazdy.
Zgodnie ze – zmienionym od 1 stycznia 2017 r. – art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy z 20 marca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2015 r. poz. 541 ze zm.), do 3 czerwca 2018 r. podstawą wydania decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy, na podstawie art. 102 ust. 1 pkt 4 u.k.p., jest informacja od podmiotu, który ujawnił popełnienie naruszenia z art. 135 ust. 1 pkt 1a ustawy – Prawo o ruchu drogowym lub wydał prawomocne rozstrzygnięcie za to naruszenie. Taki podmiot musi niezwłocznie powiadomić o tym starostę właściwego ze względu na miejsce zamieszkania kierującego pojazdem. Wcześniejszy przepis, dotyczący informacji o zatrzymaniu prawa jazdy jako podstawy do wydania decyzji administracyjnej o zatrzymaniu prawa jazdy, zastąpiono zatem regulacją dotyczącą informacji o popełnionym naruszeniu jako podstawy do wydania tej decyzji. Powoduje to, że podstawą do wszczęcia postępowania o zatrzymaniu prawa jazdy jest wyłącznie fakt popełnienia naruszenia – bez względu na to, czy doszło do zatrzymania prawa jazdy na drodze przez policję.
W wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 11 października 2016 r. (sygn. K 24/15, DzU z 2016 r. poz. 2197) nie zakwestionowano art. 102 ust. 1 pkt 4 i ust. 1c u.k.p. w związku z art. 135 ust. 1 pkt 1a lit. a ustawy – Prawo o ruchu drogowym w zakresie, w jakim przewiduje stosowanie wobec tej samej osoby, za ten sam czyn, sankcji administracyjnej w postaci zatrzymania prawa jazdy i odpowiedzialności prawnokarnej za wykroczenie. Uznano jednak, że przepis ten w zakresie, w jakim nie przewiduje sytuacji usprawiedliwiających - ze względu na stan wyższej konieczności - kierowanie pojazdem z przekroczeniem dopuszczalnej prędkości o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym, jest niezgodny z konstytucją.
podstawa prawna: art. 92a ustawy z 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (tekst jedn. DzU z 2015 r. poz. 1094 ze zm.)
