Opodatkowanie VAT usług opiekuńczych

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) w interpretacji indywidualnej z 12 maja 2017 r. (sygn. 2461-IBPP3.4512.82. 2017.2.MN) rozstrzygnął kwestię opodatkowania świadczonych przez gminę usług związanych z pomocą społeczną.

Z wnioskiem o interpretację wystąpiła gmina, która posiada w swojej strukturze ośrodek pomocy społecznej (OPS) będący jednostką budżetową gminy i z dniem 1 stycznia 2017 r. został objęty centralizacją rozliczeń VAT. Za pośrednictwem ww. jednostki gmina realizuje nałożone na nią zadania z zakresu pomocy społecznej. W szczególności zadania gminy polegają na wypłacie świadczeń pieniężnych, udzielaniu zasiłków, pożyczek, organizowaniu i świadczeniu usług w zakresie potrzeb bytowych i opiekuńczych, zapewnieniu miejsc w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, sprawieniu pogrzebu (w tym osobom bezdomnym), a także udzielaniu świadczeń niepieniężnych, takich jak zapewnienie potrzebującym rodzinom asystenta rodziny lub rodziny pomocowej.

Usługi te są świadczone przez gminę za pośrednictwem OPS, który za ich świadczenie otrzymuje opłaty od beneficjentów, ich rodzin lub organu emerytalno-rentowego. Gmina świadczy także specjalistyczne usługi opiekuńcze w ramach zadań zleconych z zakresu administracji rządowej i na ten cel otrzymuje dotacje z urzędu wojewódzkiego, w wysokości uzależnionej od liczby godzin świadczonych usług.

Wspomniana dotacja pokrywa w całości rzeczywiste koszty ponoszone przez gminę na realizację ww. zadania. Gmina podkreśliła we wniosku, że opłaty za specjalistyczne usługi są kalkulowane niezależnie od dotacji otrzymywanych z Urzędu Wojewódzkiego i ich wysokość jest określana w drodze decyzji administracyjnej według zasad określonych w rozporządzeniu ministra polityki społecznej w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych.

Gmina ponadto podała, że podopieczni OPS mogą być kierowani do domów pomocy społecznej (DPS) prowadzonych przez inne jednostki samorządu terytorialnego na mocy decyzji administracyjnej, w której właściwy organ określa odpłatność za pobyt w DPS. Opłaty za pobyt wnoszone są przez samych podopiecznych przelewem lub gotówką, ale możliwe są także sytuacje w których opłaty w całości lub części są uiszczane przez organ emerytalno-rentowy lub rodzinę beneficjenta.

Przy tak przedstawionym stanie faktycznym gmina zadała szereg pytań sprowadzających się do ustalenia, czy świadczone przez nią usługi opiekuńcze podlegają wyłączeniu z opodatkowania VAT na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy o VAT, czy też usługi te będą zwolnione z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 22 ustawy o VAT. W przypadku uznania, że usługi wymienione we wniosku podlegają opodatkowaniu, gmina zadała dodatkowe pytania: czy dotacje otrzymywane na świadczenie usług specjalistycznych stanowią podstawę opodatkowania dla celów VAT oraz jak powinny być ewidencjonowane ww. dotacje.

Przedstawiając własne stanowisko gmina stwierdziła, że opisane przez nią usługi podlegają wyłączeniu z opodatkowania VAT. Jednocześnie, na wypadek uznania jej stanowiska w powyższym zakresie za nieprawidłowe, gmina wniosła o potwierdzenie, że usługi te podlegają zwolnieniu z VAT oraz że otrzymywane dotacje nie stanowią podstawy opodatkowana, a gmina może je ewidencjonować za pomocą dokumentów wewnętrznych, np. not księgowych.

Dyrektor KIS uznał stanowisko gminy za nieprawidłowe w zakresie wyłączenia z opodatkowania opisanych przez gminę usług opiekuńczych oraz opodatkowania dotacji otrzymywanych w celu świadczenia usług opiekuńczych. Natomiast stanowisko gminy w przedmiocie zastosowania zwolnienia z VAT przedmiotowych usług oraz sposobu ewidencjonowania otrzymywanych dotacji Dyrektor KIS uznał za prawidłowe.

Dyrektor KIS skonkludował swoją analizę stwierdzając, iż gmina świadcząc usługi z zakresu opieki społecznej występuje w charakterze podatnika VAT, ponieważ wykonuje odpłatne usługi, dla których można zidentyfikować bezpośredniego beneficjenta, zatem występuje związek pomiędzy otrzymaną płatnością a zrealizowanym świadczeniem, co na gruncie ustawy o VAT stanowi podlegające opodatkowaniu świadczenie usług. Zdaniem organu nie ma znaczenia fakt, iż świadczenia wypłacane są na podstawie decyzji administracyjnych, gdyż decyzja wydana przez gminę rozstrzyga jedynie w jakiej formie i czy w ogóle zostanie przyznane świadczenie. Sama zaś realizacja świadczenia stanowi czynność cywilnoprawną. Jednocześnie organ przyznał rację gminie co do zastosowania do ww. usług zwolnienia z VAT na mocy art. 43 ust. 1 pkt 22 ustawy o VAT.

Organ nie zgodził się ze stanowiskiem gminy w odniesieniu do braku obowiązku zaliczenia otrzymywanych dotacji do podstawy opodatkowania. Zdaniem dyrektora KIS dotacje te mają bezpośredni związek z ceną usług, a zatem powinny zostać zaliczone do podstawy opodatkowania. Organ natomiast podzielił stanowisko gminy w przedmiocie dokumentowania otrzymywanych dotacji za pomocą dokumentów wewnętrznych, w tym not księgowych.

Komentarz eksperta

Janina Fornalik, doradca podatkowy, partner w MDDP