Polskie sądy pytają Europejski Trybunał

Rz: Kiedy sąd administracyjny kieruje pytanie prejudycjalne do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w Luksemburgu?

Janusz Trzciński:

Gdy ma wątpliwości dotyczące interpretacji prawa wspólnotowego. Naczelny Sąd Administracyjny, którego orzeczenia nie podlegają zaskarżeniu, jest do tego zobowiązany. Wojewódzkie sądy administracyjne, będące sądami I instancji, mogą to uczynić. Zgodnie z art. 234 traktatu europejskiego tylko ETS może interpretować prawo wspólnotowe i mówić o zakresie jego obowiązywania. Polski sąd sam nie może zinterpretować prawa wspólnotowego. W razie wątpliwości, jak je rozumieć, ma obowiązek zapytać ETS. Sąd nie może jednak pytać o zgodność prawa wewnętrznego ze wspólnotowym. Nie może też o tym rozstrzygać Trybunał Konstytucyjny. Z kolei ETS nie jest uprawniony do dokonywania wykładni prawa krajowego ani do oceniania jego zgodności z unijnym. Są to reguły wyprowadzone z art. 234 traktatu oraz z orzecznictwa ETS. Ponieważ przystąpiliśmy do UE w maju 2004 r., pytania prejudycjalne mogą być składane tylko w sprawach, które zostały wszczęte po akcesji. W przeciwnym razie ETS je zwraca bez rozpatrrzenia.

Ale przecież mogą dotyczyć spraw, które toczyły się w organach administracji jeszcze przedtem, a decyzje i wyroki sądowe zapadły już po przystąpieniu Polski do UE.

Mimo to ETS ich nie rozpatruje. WSA w Łodzi zwrócił się w 2006 r. o zbadanie dopuszczalności stosowania – w świetle VI dyrektywy VAT – dodatkowego zobowiązania podatkowego. Decyzja oraz sprawa w sądzie były już po akcesji. ETS nie rozpatrzył jednak pytania, ponieważ sankcja VAT została wymierzona za okres jeszcze sprzed akcesji.

Który z sądów administracyjnych skierował pierwszy pytanie prejudycjalne do ETS?

Pierwszy był w 2005 r. WSA w Warszawie. Pytanie dotyczyło wykładni trzech artykułów traktatu WE w kontekście polskiego podatku akcyzowego od samochodów używanych.

To słynna sprawa akcyzy od sprowadzanych samochodów! Ze względu na ogromne rozmiary indywidualnego importu wywołała duży rozgłos.

Z interpretacji zawartej w wyroku z 18 stycznia 2007 roku wynikało, że nie można pobierać podatku akcyzowego od używanych pojazdów sprowadzanych z państw UE wyższego niż od pojazdów zarejestrowanych w kraju. Nie powinno to być zaskoczeniem, ponieważ już wcześniej pojawiały się u nas takie głosy. A ponadto wcześniej ETS wypowiadał się w podobnej sprawie podatku rejestracyjnego na Węgrzech.

Jakie były rezultaty orzeczenia ETS w tej sprawie?

WSA w Warszawie uchylił zaskarżone decyzje administracyjne i orzekł, że nie podlegają wykonaniu. Konsekwencją jest obowiązek zwrotu podatku. Same przepisy zostały zmienione już wcześniej.

Ile pytań prejudycjalnych wystosowały dotychczas sądy administracyjne?

Łącznie siedem, z tego sześć przesłały wojewódzkie sądy administracyjne, a jedno NSA.

Czego dotyczy pytanie NSA?

Tej samej kwestii, o którą pytał WSA w Łodzi, czyli zgodności z I i VI dyrektywą Rady WE dodatkowej sankcji VAT, o którym mowa w art. 109 ust. 5 i 6 ustawy z 2004 r. o podatku od towarów i usług. Odpowiedzi na razie nie ma.

A na pozostałe?

Na odpowiedź czeka m.in. pytanie prejudycjalne WSA we Wrocławiu, dotyczące ograniczeń w odliczaniu VAT zawartego w zakupach paliwa do samochodów, wykorzystywanych w działalności gospodarczej. W innym pytaniu wrocławskiego WSA chodzi o ograniczenia prawa do odliczania od podatku składek na ubezpieczenie zdrowotne odprowadzanych w innym kraju Unii. A w pytaniu WSA w Białymstoku – o opłatę akcyzową od sprzedaży samochodu osobowego przed jego pierwszą rejestracją w kraju w sytuacji, gdy takiej opłaty nie wnosi się od sprzedaży używanych samochodów zarejestrowanych wcześniej w Polsce.