Trybunał Konstytucyjny bez wad - minister Bodnar zdradził szczegóły planu

Uchwała Sejmu, dwie ustawy i zmiana konstytucji to plan rządu na reformę Trybunału Konstytucyjnego.

Aktualizacja: 05.03.2024 10:01 Publikacja: 05.03.2024 02:06

Minister sprawiedliwości, prokurator generalny Adam Bodnar (C) podczas konferencji prasowej nt. prop

Minister sprawiedliwości, prokurator generalny Adam Bodnar (C) podczas konferencji prasowej nt. proponowanych rozwiązań prawnych dotyczących Trybunału Konstytucyjnego

Foto: PAP/Rafał Guz

– Obywatele zasługują na to, aby w Polsce działał sąd konstytucyjny, który w pełni realizuje swoje zadania konstytucyjne. Czas najwyższy, aby doprowadzić do naprawy sytuacji w TK – mówił w poniedziałek szef resortu sprawiedliwości Adam Bodnar, prezentując przygotowany pakiet reform.

Projekt uchwały Sejmu ws. stanu Trybunału Konstytucyjnego

Pierwszym elementem tego zestawu, który zgodnie z zapowiedziami ma być procedowany już w środę, jest projekt uchwały sejmowej. To swoisty punkt wyjścia, który opisuje stan, w jakim znajduje się Trybunał Konstytucyjny.

Uchwała ta stwierdza m.in., że Julia Przyłębska nie ma uprawnień do kierowania Trybunałem, a trzech tzw. sędziów dublerów nie jest sędziami TK. W konsekwencji liczne orzeczenia wydawane z ich udziałem mogą być dotknięte wadą prawną. Jak podał resort, może chodzić nawet o 85 orzeczeń. Uchwała wzywa też wszystkich sędziów TK do rezygnacji i przyłączenia się do procesu demokratycznych zmian.

Czytaj więcej

Tomasz Pietryga: Dlaczego koalicja szybko nie odbije Trybunału Konstytucyjnego?

Od strony praktycznej uchwała jednak niewiele zmieni. Tak twierdzi dr Marcin Krzemiński, konstytucjonalista z UJ, i dodaje: – Wprawdzie zawiera ona apel do instytucji państwowych o nieuwzględnianie skutków orzeczeń TK z dublerami w składzie, ale tylko od uznania konkretnego urzędnika będzie zależało, czy ten apel uwzględni.

Uchwała taka w ocenie dr. Krzemińskiego byłaby natomiast dobrym punktem wyjścia do debaty o wyjściu z kryzysu konstytucyjnego. – Nakreśla bowiem stan faktyczny i diagnozuje sytuację prawną w świetle m.in. wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka – twierdzi ekspert.

Chcą „na serio” odpolitycznić Trybunał Konstytucyjny

Częścią kompleksowej reformy Trybunału jest też projekt ustawy o TK i projekt przepisów wprowadzających. Chodzi o zmiany przygotowane przede wszystkim przez ekspertów Fundacji im. Stefana Batorego, które według rządzących pozwolą „na serio” odpolitycznić Trybunał. W jaki sposób?

Po pierwsze sędziami Trybunału nie zostaną czynni politycy. O stanowisko to będą mogły ubiegać się osoby, które od co najmniej czterech lat nie były posłem, senatorem, europosłem, członkiem rządu lub partii. Po drugie każdy kandydat będzie uczestniczył w wysłuchaniu publicznym, a większość potrzebna do jego wyboru wyniesie trzy piąte głosów. Obecnie posłowie wybierają sędziego TK zwykłą większością.

Dwa tygodnie po wejściu w życie nowych przepisów Sejm miałby wybrać nowych sędziów. Co do zasady kadencja sędziego ma trwać dziewięć lat. Jednak pierwszy wybór ma być „schodkowy” – jak nazywa to resort. Oznacza to, że pięciu sędziów będzie wybranych na trzy lata, pięciu na sześć lat, a pięciu na pełną dziewięcioletnią kadencję.

Czytaj więcej

Pakiet Bodnara: więcej rozproszonej kontroli konstytucyjnej

Zanim dojdzie do wyboru nowych sędziów, należy wygasić obecną kadencję. Dlatego częścią planowanej reformy są też zmiany w konstytucji. –  Zmierzają do wykreowania nowego TK. Jeżeli ta ustawa o zmianie konstytucji zostanie przyjęta, to siłą rzeczy skład TK zostanie wyzerowany i wtedy wszystkie siły polityczne siądą do stołu, żeby powołać nowy wiarygodny skład Trybunału – planuje Bodnar.

Z planów rządu zadowolony jest współautor ustawy dr Tomasz Zalasiński. Jego zdaniem to dobry krok w kierunku przywrócenia właściwego funkcjonowania apolitycznego i niezawisłego Trybunału.

– Dobrze, że politycy chcą wykorzystać ten efekt kilkuletniej pracy organizacji społecznych. Oby w trakcie prac legislacyjnych nie doszło do zatracenia jego obywatelskiego charakteru – komentuje.

Ekspert ma przy tym nadzieję, że jeśli dojdzie do uchwalenia ustawy w tym kształcie, to zyska ona też akceptację prezydenta Andrzeja Dudy. – Jestem bowiem przekonany o tym, że jemu też zależy na apolityczności i niezawisłości Trybunału i dostrzega erozję autorytetu tej instytucji, wywołaną zmianami, jakie w nim zaszły w ostatnich latach.

Na poparcie prezydenta liczy jednak przede wszystkim rząd. Szef MS zapowiedział już, że będzie o nie zabiegał i nie spocznie, dopóki prezydent nie podpisze proponowanych przez niego zmian. Nie wyklucza jednak, że na zmiany w TK trzeba będzie poczekać dłużej.

Czytaj więcej

Adam Bodnar odkrywa karty ws. Trybunału Konstytucyjnego. Ujawnia projekty

Pełna treść projektów w sprawie Trybunału Konstytucyjnego

– Obywatele zasługują na to, aby w Polsce działał sąd konstytucyjny, który w pełni realizuje swoje zadania konstytucyjne. Czas najwyższy, aby doprowadzić do naprawy sytuacji w TK – mówił w poniedziałek szef resortu sprawiedliwości Adam Bodnar, prezentując przygotowany pakiet reform.

Projekt uchwały Sejmu ws. stanu Trybunału Konstytucyjnego

Pozostało 93% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Droga konieczna dla wygody sąsiada? Ważny wyrok SN ws. służebności
Sądy i trybunały
Emilia Szmydt: Czuję się trochę sparaliżowana i przerażona
Zawody prawnicze
Szef palestry pisze do Bodnara o poważnym problemie dla adwokatów i obywateli
Sądy i trybunały
Jest opinia Komisji Weneckiej ws. jednego z kluczowych projektów resortu Bodnara
Materiał Promocyjny
Dlaczego warto mieć AI w telewizorze
Prawo dla Ciebie
Jest wniosek o Trybunał Stanu dla szefa KRRiT Macieja Świrskiego