Już od dłuższego czasu w świecie trwają dyskusje o wprowadzeniu elektronicznych sądów, które mogłyby ferować wyroki w sprawach powtarzalnych, niewymagających dogłębnych analiz sędziów. Takie sądy już funkcjonują np. w Wielkiej Brytanii w sprawach drobnych wykroczeń drogowych. W wielu krajach postuluje się wprowadzenie e-sądów także w innych sprawach. Gotowość do wprowadzenia e-sądów zajmujących się sprawami gospodarczymi w 17 krajach opisuje raport, do którego dotarła „Rzeczpospolita”. Sporządzili go eksperci Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju oraz międzynarodowej kancelarii Dentons.
Raport dotyczy wybranych krajów z Europy (Polska i Estonia), Azji Środkowej i Afryki. Oceniano w nim nie tyle istnienie automatycznych sądów, ile raczej stan przygotowania infrastruktury i systemu prawnego do wdrożenia e-sądownictwa w sprawach gospodarczych. Oceniano m.in. istnienie wyspecjalizowanych sądów gospodarczych, a także dostosowanie procedur i dostępność szkoleń dla sędziów i personelu. Eksperci przygotowujący raport zajęli się m.in. skutecznością i wydajnością procedur egzekwowania roszczeń bezspornych oraz poziomu ich cyfryzacji.
Pod wieloma względami Polska uzyskała, obok Estonii, wysokie oceny. Doceniono rozwój dokumentów elektronicznych i podpisów elektronicznych, a także niezłą dostępność szerokopasmowego internetu. I choć np. Turcja uzyskała wyższe oceny za ogólne zelektronizowanie sądów, to nasz kraj znalazł się w grupie krajów dobrze ocenianych za specjalizację sądów gospodarczych.
W praktyce dziś jedyny e-sąd w Polsce to VI Wydział Cywilny Sądu Rejonowego Lublin-Zachód, który w skali całego kraju zajmuje się elektronicznym postępowaniem upominawczym. Jak zauważa dr Jarosław Bełdowski, radca prawny w Dentons, ten sąd to przykład sukcesu, który może być wykorzystany do dalszego rozbudowywania gospodarczego sądownictwa online w Polsce.
– Jednak nasze podejście w raporcie jest szersze, ponieważ w gospodarczym e-sądownictwie online bierzemy również pod uwagę postępowanie sporne, np. sporów o niskiej wartości – zauważa Bełdowski, współtwórca raportu.
