To sędziowie powinni wybierać sędziów

Takiej treści deklarację przesłała Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka Rada Konsultacyjna Sędziów Europejskich (dalej: rada).

Zabrała ona głos w sprawie, która na początku roku poruszyła środowisko sędziowskie. Chodzi o prezydencką odmowę nominacji dla kilku sędziów. Lech Kaczyński w żaden sposób nie uzasadnił swojej decyzji. Sprawy rozgoryczonych sędziów bez nominacji dotarły do Naczelnego Sądu Administracyjnego i Trybunału Konstytucyjnego.

NSA zawiesił postępowania do czasu wyroku Trybunału (ten terminu jeszcze nie wyznaczył). Kilku sędziów bez nominacji przeszło do adwokatury, kilku (nie dostali awansu do sądu okręgowego) orzeka nadal w rejonach.

[srodtytul]Za pokrzywdzonymi[/srodtytul]

W uchwalonej deklaracji rada wskazuje, że Komitet Ministrów Rady Europy przyjął stanowisko, iż z zasady „organ podejmujący decyzje dotyczące rekrutacji sędziów powinien być niezależny od rządu i administracji”, a jego członkowie powinni być wybierani przez samych sędziów. Powinno się tak dziać nawet wówczas, gdy tradycje konstytucyjne i przepisy prawa pozwalają na powoływanie sędziów przez rząd czy prezydenta. Rada zaznaczyła także, że choć mianowanie na mocy oficjalnej decyzji głowy państwa jest ogólnie akceptowane, to jednak z uwagi na znaczenie sędziów w społeczeństwie ta decyzja musi być związana z kandydaturą zgłoszoną przez Krajową Radę Sądownictwa.

Rada przypomina też, że zgodnie z jej kompetencjami może – na wniosek odpowiednich władz polskich – zapewnić praktyczną pomoc w sprawie. Zapowiada, że będzie utrzymywać kontakt ze swoim polskim przedstawicielem – sędzią Ireną Piotrowską z KRS – w celu dalszego rozpoznania i monitorowania zgłoszonej kwestii.

[srodtytul]Sędziowie zadowoleni[/srodtytul]

– Bardzo nas cieszy stanowisko zawarte w deklaracji – mówi „Rz” Adam Bodnar z HFPCZ. I dodaje, że ma ono tym większe znaczenie, że decyzja prezydenta (odmowa nominacji) nie była jednorazowa. Niedawno Lech Kaczyński odmówił nominacji kolejnemu sędziemu.

Zadowolenia z deklaracji nie kryje także sędzia Irena Kamińska, prezes Stowarzyszenia Sędziów Polskich Iustitia. Uważa, że współdziałanie prezydenta z KRS w całym procesie nominacji jest zgodne z tendencją panującą w Europie. Sędzia Kamińska podkreśla też, że środowisko do dziś nie poznało argumentów prezydenta w sprawie odmowy nominacji konkretnych osób.

– W efekcie wiele z nich wciąż orzeka, a może nie powinno – mówi. Problem wypłynął latem ubiegłego roku. Wówczas Kancelaria Prezydenta poinformowała KRS, że Lech Kaczyński nie powoła dziewięciu sędziów przez nią przedstawionych. Na suchej informacji się skończyło. Niemal od początku sędziom pomagają prawnicy z Programu Spraw Precedensowych Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.

Wszyscy rozgoryczeni sędziowie pozytywnie przeszli procedurę nominacji w KRS. Na decyzję prezydenta czekali nawet dwa lata, ale się nie doczekali. Skierowali więc sprawy do wojewódzkich sądów administracyjnych. Te przyznały rację prezydentowi i oddaliły skargi sędziów. Dowodzili oni, że odmowa nominacji zapadła w drodze decyzji administracyjnej, prezydent zaś, że jego postanowienie nie ma takiego charakteru.