Ministerstwo Sprawiedliwości (MS) przechodzi do drugiego etapu reformy sądownictwa. Dotarliśmy do założeń planowanych zmian.
Czytaj także:
Sędzia pokoju osądzi wykroczenia
Zniknąć mają sądy apelacyjne, zostaną okręgowe i regionalne. Pojawi się wspólny dla wszystkich sędziów urząd: sędzia sądu powszechnego z ujednoliconą pensją. Czy będzie to podstawa prawna do przenosin sędziów i odejść z zawodu?
Na tym nie koniec. Drobnymi sprawami karnymi mieliby się zająć sędziowie pokoju. Nie muszą to być prawnicy. Warunkiem koniecznym będzie życiowe doświadczenie. Sądy powszechne miałyby rozpatrywać jedynie odwołania od ich werdyktów.
Kto będzie sędzią pokoju? Osoba mająca nie mniej niż 35 lat, wybrana w wyborach powszechnych w każdym powiecie. Procesy będą się toczyć w uproszczonej procedurze, a sądy mają orzekać w oparciu o zasady słuszności.
Sędziowie pokoju zajmą się prostymi sprawami o wykroczenia, których co roku do sądów rejonowych trafia ponad pół miliona. Dotyczą np. odmowy przyjęcia mandatu za złe parkowanie, drobnej kradzieży sklepowej czy wadliwego remontu mieszkania.
Sędziom pomysł utworzenia sądów pokoju i wyprowadzenia tam spraw o wykroczenia bardzo się podoba. Nie wyobrażają sobie jednak, żeby orzekaniem zajmowali się ludzie bez prawniczego wykształcenia.
Konkurs dla startupów i innowacyjnych firm
O spłaszczeniu struktury sądów mówiono od dawna. MS chce zlikwidować sądy apelacyjne jako najmniej obciążone. W 2018 r. wpłynęło tam 118 tys. spraw, do rejonowych – 14 mln, czyli ponad sto razy więcej.
W dużych miastach powstać mają wyspecjalizowane sądy do określonych kategorii spraw: karne, gospodarcze, cywilne itp.
Każdy sędzia stanie się sędzią sądu powszechnego. Znikną więc sędziowie sądu rejonowego, okręgowego i apelacyjnego. Wszyscy dostaną taką samą pensję – podstawową. Różnica będzie tylko w dodatku stażowym. Spłaszczenie struktury sądów to jedna z konstytucyjnych możliwości odwołania sędziego.
Po wprowadzeniu ławników do Sądu Najwyższego resort stawia na dalszy rozwój tzw. czynnika społecznego w wymiarze sprawiedliwości i chce realizować postulat większej społecznej kontroli nad Temidą.
Powstaną rady doradcze przy sądach regionalnych. Ich członkowie, wraz z sędziami i prokuratorami, zaopiniują kandydatów na urząd sędziego, rozpatrzą skargi obywateli, będą też mogli żądać wszczęcia dyscyplinarki.
