Będzie nowa Krajowa Rada Sądownictwa

Projekt noweli ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa, przygotowany w Ministerstwie Sprawiedliwości, trafił właśnie do Rządowego Centrum Legislacji. Szykuje się prawdziwa rewolucja.

– Zasady wyboru członków muszą być przejrzyste – twierdzą autorzy i wygaszają kadencje wszystkich członków Krajowej Rady Sądownictwa.

– To rodzaj retorsji i chęć pozbycia się tych, którzy dziś pracują w Radzie i stawiają opór pomysłom Ministerstwa Sprawiedliwości – twierdzi sędzia Waldemar Żurek, rzecznik KRS.

Sędziowie nie mają złudzeń, dlaczego projekt pojawia się właśnie teraz.

– Nic nie dzieje się przypadkowo. Rada dała ostatnio wiele dowodów na to, że walczy o niezawisłość sędziów i niezależność sądów. Musiała za to zostać ukarana – uważa sędzia Irena Kamińska, prezes Stowarzyszenia Sędziów Themis. I wyjaśnia, że nie ma żadnych racjonalnych powodów, aby wbrew konstytucji skracać obecną kadencję KRS.

Zasiądą tylko raz

Jakie szykują się zmiany? Członkiem KRS można będzie być tylko przez jedną kadencję, a nie – jak dziś – przez dwie. W noweli pojawia się przepis przejściowy przewidujący wygaszenie kadencji sędziowskich członków Rady cztery miesiące po wejściu w życie ustawy (ta ma zacząć obowiązywać miesiąc po ogłoszeniu).

– W drodze wyjątku sędziowie niedawno wybrani będą mogli wziąć udział w wyborach do nowej Rady. Oczywiście jeśli zyskają poparcie środowiska – zastrzegają autorzy noweli.

Wszystkie kadencje sędziów w KRS będą się zaczynać w tym samym czasie. Jeśli członek Rady z różnych względów nie dokończy swojej kadencji (np. z powodu odejścia z zawodu), zrobi to jego następca.

Wśród 21 członków Rady jest 15 sędziów. I tak też pozostanie. Pozostałe miejsca zajmują reprezentanci Sejmu, Senatu, prezydenta, a także pierwszy prezes Sądu Najwyższego, minister sprawiedliwości – prokurator generalny. Sąd Najwyższy w nowej Radzie będzie miał jednego reprezentanta. Podobnie Naczelny Sąd Administracyjny.

W rękach prezydenta

Za przeprowadzenie wyborów odpowiadać mają prezesi sądów. Oni też powołają komisje wyborcze. Wprowadzone zostaną listy poparcia. Sędzia, zgłaszając kandydaturę, będzie musiał ją przedstawić prezesowi.

– Listy to element demokratyzacji procesu wyborczego – uzasadniają autorzy. Liczba sędziów niezbędna do zarejestrowania kandydata przez prezesa jest dostosowana do liczby sędziów pełniących służbę w poszczególnych pionach sądownictwa. W SN na liście musi się znaleźć pięć nazwisk popierających kandydata, w sądach powszechnych – 30.

Wybory członków Rady odbędą się w głosowaniu tajnym. Sędziowie są obowiązani brać udział w wyborach. Głosować można tylko na jednego kandydata z listy. Członkiem Rady zostanie sędzia, który uzyskał bezwzględną większość ważnych głosów.

Do projektu noweli autorzy dołączyli wykaz okręgów wyborczych. Jest ich 11.

– System skonstruowano specjalnie tak, by nie można było wyłonić silnego kandydata – uważa sędzia Żurek.

W projekcie wprowadza się też nowy mechanizm powoływania sędziów sądów powszechnych przez prezydenta. Ma on zapewnić mu realny wpływ na powołanie. Jeśli na stanowisko zgłosi się więcej niż jeden kandydat, Rada rozpatrzy i oceni wszystkie kandydatury łącznie, po czym przedstawi prezydentowi co najmniej dwóch kandydatów z wnioskiem o powołanie do pełnienia urzędu sędziego.

Masz pytanie, wyślij e-mail do autorki, a.lukaszewicz@rp.pl

Na straży niezawisłości

Krajowa Rada Sądownictwa stoi na straży niezawisłości sędziowskiej i niezależności sądów. Do jej głównych zadań należy m.in.:

- rozpatrywanie kandydatur na stanowiska sędziów Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego, sądów powszechnych i sądów wojskowych;

- przedstawianie prezydentowi wniosków o powołanie na urząd;

- rozstrzyganie wniosków o przeniesienie sędziego na inne miejsce służbowe ze względu na powagę stanowiska sędziego;

- wyrażanie zgody na dalsze zajmowanie stanowiska przez sędziego, który przekroczył 65 lat życia;

- podejmowanie uchwał i wydawanie opinie na temat projektów ustaw;