Z budową domu, jak i jego projektem, poza licznymi obowiązkami wynikającymi z prawa budowlanego, wiążą się także zagadnienia prawnoautorskie, które są szczególnie widoczne w przypadku dokonywania zmian przez innego architekta w nabytym już projekcie architektonicznym. W świetle art. 1 ust. 1 i ust. 2 pkt 6 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (PrAut) nie ulega wątpliwości, że projekt architektoniczny może stanowić utwór w rozumieniu prawa autorskiego. W konsekwencji, to jego twórcy przysługują zarówno osobiste, jak i majątkowe prawa autorskie.
- Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 52 ust. 1 PrAut, jeżeli umowa nie stanowi inaczej, przeniesienie własności egzemplarza utworu nie powoduje przejścia autorskich praw majątkowych do utworu- wskazuje adwokat Małgorzata Misztela, z kancelarii Marszałek&Partnerzy. W art. 61 PrAut przewidziano jednak wyjątek od powyższej zasady. - Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, nabycie od twórcy egzemplarza projektu architektonicznego lub architektoniczno-urbanistycznego obejmuje prawo zastosowania go tylko do jednej budowy.
Spory z architektem
Zaniechanie kompleksowego uregulowania autorskich praw osobistych i autorskich praw zależnych prowadzi do sporów na etapie realizacji inwestycji, jak i na etapie korzystania ze zrealizowanego projektu inwestycyjnego. Jak wyjaśnia radca prawny, Rafał Klimek, partner w Kancelaria Traple Konarski Podrecki i Wspólnicy. Brak uzyskania zezwolenia na wykonywanie przez inwestora autorskich praw osobistych oraz decydowania, w jaki sposób one mogą być wykonywane stwarza problemy w sytuacji, gdy inwestor chciałby zmienić projekt dostosowując go do swoich aktualnych potrzeb lub możliwości finansowych. – Dotyczy to przypadków powierzenia nadzoru autorskiego innemu projektantowi w trakcie prowadzenia robót budowlanych, a także w stosunkowo częstych przypadkach, gdy po wielu latach po zrealizowaniu inwestycji konieczne jest dokonanie przebudowy, rozbudowy lub nadbudowy istniejącego obiektu- tłumaczy Rafał Klimek.
Uprawnienia nabywcy
Co może a czego nie może nabywca projektu, zawsze budziło wątpliwości zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie. Nie było, bowiem zgody, co do tego, czy osoba taka zyskuje uprawnienie jedynie do budowy na podstawie nabytego projektu, czy również do dokonywania czynności niezbędnych do jego realizacji, czyli m.in. dokonywania niezbędnych zmian w projekcie. Wątpliwość tę rozwiał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 marca 2019 roku (sygn. akt I CSK 104/18), opowiadając się za szerokim rozumieniem art. 61 Pr Aut.
- Innymi słowy nabywając projekt budowlany, inwestor zyskuje uprawnienie nie tylko do wybudowania obiektu na jego podstawie, ale również do dokonywania w projekcie niezbędnych w tym celu zmian, które to uprawnienie może zostać przeniesione również na innego projektanta. Należy jednak pamiętać, że osobiste prawa autorskie, które obejmują m.in. prawo do autorstwa utworu czy nienaruszalności jego treści, będące prawami nieprzenoszalnymi, pozostają przy jego pierwotnym twórcy – podkreśla prawnik Adrianna Dobrzeniecka, z kancelarii Marszałek&Partnerzy.
